9 jul 2024 jul 2024

Lesmateriaal: SSVI in a box

2025-01-24T13:41:39+01:00

Lesmateriaal: SSVI in a box 🔭

Zelfbouw telescopen in de klas met SSVI! De werkgroep Kijkerbouw van de UGENT Volkssterrenwacht Armand Pien biedt een zelfbouwpakket aan voor scholen met een eenvoudige lenzentelescoop, spiegeltelescoop, en spectroscoop. Alle onderdelen worden geleverd, de leerlingen assembleren het zelf. De telescoopjes zijn bruikbaar voor het observeren van planeten, de Maan en de Zon (met veilige filter!).

Via ESERO Belgium kan je een workshop voor groep leraren aanvragen waarbij we je zelfbouwmateriaal laten zien, en demonstreren hoe je het in elkaar steekt. Je leert de telescoopjes ook correct instellen, en we tonen hoe je de zonnefilter en de spectroscoop gebruikt. Dit kan je dan nadien met je leerlingen doen als je één of meerdere kits bestelt.

✔️ Niveau: basisonderwijs én secundair onderwijs (minimum 9 jaar)

✔️ Vakken/eindtermen:

Basisonderwijs
Wetenschappen en techniek (Techniek)

Secundair
Fysica, STEM (Engineering)

✔️ Partners: UGent Volkssterrenwacht Armand Pien (werkgroep Kijkerbouw), Project SSVI, ESERO Belgium

✔️ Editie: december 2021

Inhoud van de handleiding 📖

  • Context
  • Benodigd gereedschap

  • Assemblage montering
  • Assemblage Newton- of spiegeltelescoop
    • Hoe steek je de spiegeltelescoop in elkaar?
    • Uitlijnen van de optiek van de spiegeltelescoop
  • Assemblage refractor- of lenzentelescoop
  • Assemblage hulpstuk voor refractortelescoop
  • Assemblage PVC spectroscoop

  • Newton- en refractortelescoop
  • Spectroscoop
  • Zonnefilter

Zo gebruik je hem 👉

Downloads 👩‍🏫

Handleiding voor assemblage van de telescopen

Met deze handleiding voor leraren en leerlingen leer je hoe je de spiegeltelescoop, lenzentelescoop en accessoires kunt monteren en correct gebruiken.

Video voor assemblage van de telescopen

Jean-Pierre toont in deze video van 20 minuten de volledige montage van de telescoopjes.

Presentatie over assemblage van de telescopen

De presentatie die gebruikt wordt in de lerarenworkshop, over de montage van de telescoopjes.

Begeleidend boekje bij de workshop SSVI in a Box

Als je een lerarenworkshop volgt bij SSVI, dan wordt dit boekje meegegeven als werkmateriaal.

Website van SSVI met meer info

Hoeveel kost een SSVI in a Box pakketje voor je school, en hoe bestel je er eentje? Via deze link kan je de SSVI-organisator contacteren en krijg je extra info.

Extra lesmateriaal bij SSVI in a box

voor eerste graad secundair onderwijs ontwikkelden we STEM pakketten waarbij de zelfbouwtelescopen van SSVI in a box in de klas gebruikt worden: “Het heelal in een brandpunt” en “Verwondering over het heelal”.

Lesmateriaal: SSVI in a box2025-01-24T13:41:39+01:00
9 jul 2024 jul 2024

Lesmateriaal secundair: Je eerste minisatelliet Arduino

2025-01-24T13:37:54+01:00

Lesmateriaal: Mijn eerste minisatelliet 💡

Een experiment op een onbemande vlucht voor absolute beginners. Coderen met Arduino of Raspberry Pi Pico.

Voor experimenten op een onbemande vlucht heb je basis elektronica nodig. In deze cursus leren absolute beginners om de luchtdruk en de temperatuur te meten via een Arduino microcontroller (tot 2022) of via een Raspberry Pi Pico (vanaf 2023). Je leert eenvoudige basisvaardigheden via enkele oefeningen.
Deze vaardigheden vormen een basis om deel te nemen aan projecten zoals ASGARD of CanSat. Hierin worden leerlingen uitgedaagd om een zelfbedacht experiment te lanceren met een stratosfeerballon of met een raket.

✔️ Niveau: secundair onderwijs én (toekomstige) ASGARD/CanSat deelnemers (ook leerkrachten)

✔️ Vakken/eindtermen: Technologie, informaticawetenschappen, STEM

✔️ Partners: KdG Hogeschool Antwerpen (2022), Ingegno/De Creatieve STEM (2023-2024), ESERO Belgium

✔️ Editie: eerste editie 2017, lessenreeks 2021-2022, tweede editie 2024

Inhoud van de bundel 📖

  • Een ruimtevaartmissie op school
  • Uit welke onderdelen bestaat een satelliet?

  • De hardware leren kennen: de microprocessor
  • De hardware leren kennen: perifere onderdelen
  • Programmeren
  • Solderen

–

Kalibratie en verwerking

De bundel is voorzien van een oplossingssectie die je steeds kan raadplegen na elke oefening

Downloads 👩‍🏫

Je eerste mini-satelliet (2017)

ESERO Belgium handleiding voor leraren, eerste editie, aangeboden als lesmateriaal bij de ESERO vorming. De gebruikte hardware is hier nog een Arduino microcontroller.

Je eerste mini-satelliet (2024)

ESERO Belgium handleiding voor leraren, nieuwe editie, aangeboden als lesmateriaal bij de ESERO vorming. Deze is volledig aangepast aan de nieuwe programmeertaal (Python) en de nieuwe hardware (Raspberry Pi Pico)

Presentatie van vorming november 2021 (Lessen)

Lessen Arduino van Julie Willems, KdG (les van 8+16+26 november)

Presentatie van vorming september 2023 (Lessen)

Lessen met de Raspberry Pico van Benny (Ingegno)

Een tip om je leerlingen te leren solderen

Op onderstaande link vind je stripverhalen, in vele talen, met instructies om te leren solderen.

Lesmateriaal secundair: Je eerste minisatelliet Arduino2025-01-24T13:37:54+01:00
9 jul 2024 jul 2024

Lesmateriaal secundair: Astrosounds

2025-01-24T13:38:53+01:00

Lesmateriaal: Astrosounds 🎶

Hoe kunnen we stemmen, muziekinstrumenten en zelfs sterren herkennen op basis van hun klankkleur?

Binnen dit project gaan we op zoek naar een antwoord op de onderzoeksvraag: ‘Kunnen we stemmen, muziekinstrumenten en zelfs sterren herkennen op basis van hun klankkleur?’. Die vraag zullen we bekijken vanuit verschillende invalshoeken, namelijk die van een fysicus, een bioloog, een chemicus en een informaticus. De doelgroep voor dit project is de tweede graad in het secundair onderwijs.

✔️ Niveau: 2de graad secundair onderwijs

✔️ Vakken/eindtermen: Natuurwetenschappen, STEM, fysica, biologie, informatica

✔️ Partners: UCLL, Astrosounds Team, ESERO Belgium

✔️ Editie: december 2021

Inhoud van de bundel 📖

Na dit project moet je een goed beeld hebben over wat de vakken biologie, fysica, chemie en informatica inhouden.

  • Biologie is de studie van levende organismen.
  • Fysica is de studie van de fundamentele basiswetten van de natuur, van materie, energie, ruimte, tijd. Deze basiswetten vinden hun toepassing zowel in de biologie als de chemie als in ingenieurswetenschappen of medische wetenschappen.
  • Chemie is de studie van de samenstelling van stoffen en de veranderingen (reacties) waardoor nieuwe stoffen gevormd worden.
  • Informatica is de studie die zich richt op het maken van ICT-systemen: het opslaan en verwerken van informatie, het creëren van algoritmen en softwaretoepassingen, het maken en implementeren van netwerken en besturingssystemen, het ontwikkelen van databanken.

Aan de hand van het inkleurmodel zie je vanuit welke invalshoek we kijken in dit project. Of anders gezegd, vanuit welk oogpunt de onderzoeksvraag is gesteld.
Om een antwoord op de algemene onderzoeksvraag te formuleren, voeren we een reeks kleinere onderzoeken uit. Deze zijn uitgewerkt in 7 leerstations. Per leerstation zal je aan de hand van het inkleurmodel kunnen zien vanuit welke invalshoek we daarin kijken. Na elk leerstation gaan we een samenvattend schema van het project aanvullen met de geleerde begrippen uit de verschillende vakken.

Op 16 december werd een online vorming gegeven van 2u30min. Deze kan je herbekijken op onderstaande pagina.

  • Inleiding
  • Verwondering

  • Hoek 1: Proefje met stemvork
  • Hoek 2: Proefje met gitaar en proefje met ballon
  • Hoek 3: Proefje met suiker en geluid en proefje met liniaal
  • Hoek 4: filmpje + proefje: stembanden
  • Reflectiemoment
  • Conceptenmap leerstation 1

  • Hoek 1: Vacuüm
  • Middenstof gas
  • Hoek 2: Middenstof vloeibaar
  • Middenstof vast
  • Hoek 3: Snelheid van geluid in middenstoffen
  • Hoek 4: Geluidsgolf
  • Amplitude
  • Frequentie en golflengte
  • Reflectiemoment
  • Conceptenmap leerstation 2

  • Hoe kunnen we waarnemen dat sterren trillen?
  • Hoe kunnen we het verschil in lichtsterkte meten?
  • Eigenfrequentie en eigentrillingen
  • Reflectiemoment
  • Concept

  • Hoek 1: Infra- en ultrageluiden
  • Hoek 2: Resonantie in het slakkenhuis
  • Reflectiemoment
  • Concept

  • Klankkleur of timbre van een muziekinstrument
  • Timbre van een ster
  • Timbre van een muziekinstrument meten
  • Golfvorm van een samengestelde klank
  • Eigenfrequenties zorgen voor de klankkleur van een instrument.
  • Timbre meten
  • Reflectiemoment
  • Concept

  • Wat is een algoritme?
  • Sterrengeluiden programmeren
  • Concept

  • Ontstaan van sterren
  • Concept

  • Evaluatie
  • Formuleer je antwoord op de onderzoeksvraag

Downloads 👩‍🏫

Astrosounds Leerlingenbundel (dec 2021)

Ontdek 99 pagina’s met leerlingenopdrachten en achtergrondinfo.

Presentaties van de Astrosounds vorming (16 dec 2021)

Bekijk de presentaties opnieuw die Prof. Katrien Kolenberg liet zien tijdens de Astrsounds vorming.

Bekijk ook de presentatie van de docenten lerarenopleiding UCLL.

Extra: bookwidgets om het thema in te leiden

Op de Astrosounds website vind je enkele bookwidgets die je kunnen helpen om het thema in je klas te brengen.

Lesmateriaal secundair: Astrosounds2025-01-24T13:38:53+01:00
8 jul 2024 jul 2024

Lesmateriaal secundair: Moon Camp thematische lessen

2025-01-24T13:47:32+01:00

Lesmateriaal: Moon Camp 🌚

Wie meedoet aan het STEM project Moon Camp kan de leerlingen best inleiden in het thema Maan- en ruimtereizen via inleidende lessen. ESA biedt lespakketten aan over verschillende klimaatgerelateerde thema’s, elk met activerende werkvormen waarin leerlingen zelf experimenteren. Ontdek hier welke van de internationale Moon Camp lespakketten wij vertaald hebben in het Nederlands voor gebruik in je klas.

✔️ Niveau: secundair onderwijs

✔️ Vakken/eindtermen: Aardwetenschappen, biologie, STEM, digitale competenties, duurzaamheid, leercompetenties, ruimtelijk bewustzijn, sociaal-relationele competenties, chemie, fysica, wiskunde,

✔️ Partners: UGent Volkssterrenwacht Armand Pien, ESERO Belgium, ESA Education

✔️ Editie: 2019

Lessenlijst 📖

B10 Ruimtebeertjes

Lab-ervaring met beerdiertjes (Tardigrada).

In deze reeks experimentele activiteiten onderzoeken de leerlingen de overlevingsmogelijkheden van beerdiertjes (tardigrada), ook bekend als waterberen. Ze onderzoeken hoe ze beerdiertjes kunnen verzamelen en welke extreme omstandigheden ze in het lab kunnen simuleren. Ze zullen verzamelde tardigrada blootstellen aan deze extreme omstandigheden en tot een conclusie komen over in welke omgevingen ze kunnen overleven. Het doel van deze bron is te testen of tardigrada bestand zijn tegen extreme milieuomstandigheden en hun overlevingsvermogen te koppelen aan de ruimteomgeving.

Voordat je met deze activiteit begint, raden wij je aan de activiteit “Kan het leven overleven in een vreemde omgeving?” te voltooien, die een inleiding geeft tot het leven in extreme omgevingen. Dit pakket kan je hier vinden (momenteel alleen in het Engels).

ESERO Belgium heeft dit pakket aangepast voor Vlaams onderwijs, onder meer door een lijst van Vlaamse eindtermen toe te voegen.

P09 Energie uit zonlicht

Ruimteonderzoek met zonne-energie.

In deze reeks activiteiten leren leerlingen over twee concepten die van invloed zijn op het ontwerp van zonnepanelen voor ruimtemissies: de omgekeerde kwadratenwet en de invalshoek. De leerlingen voeren twee eenvoudige onderzoeken uit met een fotovoltaïsche cel (zonnecel) en een lichtbron. Eerst meten ze hoe het door de zonnecellen geproduceerde vermogen varieert met de afstand tot de lichtbron en proberen ze experimenteel de omgekeerde kwadratenwet voor lichtintensiteit te achterhalen. Vervolgens voeren de leerlingen een tweede experiment uit om de afhankelijkheid van het vermogen van de zonnecel van de invalshoek te onderzoeken. Ten slotte zullen ze deze concepten toepassen op echte ESA-ruimtemissies.

ESERO Belgium heeft dit pakket aangepast voor Vlaams onderwijs, onder meer door een lijst van Vlaamse eindtermen toe te voegen.

Lesmateriaal secundair: Moon Camp thematische lessen2025-01-24T13:47:32+01:00
8 jul 2024 jul 2024

Lesmateriaal secundair: wolken en bliksem op exoplaneten

2025-01-24T13:48:10+01:00

Lesmateriaal: wolken en bliksem op exoplaneten 🌩️

Wolken en bliksems behoren tot de nieuwste onderwerpen in exoplaneten-onderzoek.

Leer je leerlingen waarom het begrijpen van bliksems en elektrische lading zo belangrijk zijn voor dit onderzoek, door hen zelf een bliksem te laten produceren in de klas.

Hoe vormen zich wolken op een planeet? Je begeleidt de leerlingen bij het opstellen van een hypothese over wolkenvorming, die ze vervolgens testen in een experiment.

Deze groepsexperimenten worden nadien gepresenteerd en besproken met de klasgroep. Vervolgens zoeken ze de analogieën tussen hun experimenten en de wolkenvorming/bliksems in de atmosfeer van een planeet.

✔️ Niveau: 2de en 3de graad secundair onderwijs

✔️ Vakken/eindtermen: Aardwetenschappen, STEM, fysica, sociaal-relationele competenties

✔️ Partners: Oriel Marshall, Chameleon Network, University of Antwerpen and of Copenhagen, ESERO Belgium

✔️ Editie: november 2022

Inhoud van de bundel 📖

  • Lerarengids + leerlingen werkbladen + presentatie die de klas door een inleidende quiz loodst.
  • Goed voor ongeveer 2 x 2 lesuren (2 uren voor ‘wolken’ en 2 uren voor ‘bliksem’).
  • Het materiaal voor de leerlingen-experimenten zijn allemaal eenvoudig en goedkoop te verkrijgen. bijvoorbeeld: wol, isomo bakjes, aluminiumfolie bakjes, ijs, heet water, een glazen bokaal, haarlak.

Wolken op exoplaneten

Omschrijving: (beschrijving) Een korte quiz, ondersteund door beeldmateriaal, die het concept van wolken in de ruimte en op exoplaneten introduceert bij de leerlingen.
Doel: Betrek de leerlingen erbij, peil hun voorkennis en introduceer nieuwe concepten.
Vereisten: Niets
Tijd: 10 minuten

Omschrijving: Giet warm water in een glazen container. Spuit een kleine hoeveelheid haarspray in de bokaal. Daarna, plaats een plateau/bord met ijsblokjes op de bokaal. In de bokaal zal zich een wolk vormen.
Doel: Laat de klas kennismaken met de demonstratie. Wek intriges en vragen van de klas over hoe het werkt.
Vereisten: Voltooiing van Activiteit 1
Tijd: 10 minuten

Omschrijving: De klas werkt samen om alle variabelen die invloed hebben op het (hiervoor uitgevoerde) experiment op te lijsten.
Doel: Inoefenen van wetenschappelijke methoden en denken
Vereisten: Voltooiing van Activiteit 2.
Tijd: 5 minuten

Omschrijving: De leerlingen worden verdeeld in groepen. Elke groep beschikt over het materiaal om de proef uit te voeren. Elke groep krijgt/kiest 1 variabele die ze dan systematisch veranderen en telkens het resultaat bijhouden.
Doel: Onderzoekend leren: wetenschappelijke methoden gebruiken om te onderzoeken en te begrijpen hoe wolken worden gevormd
Vereisten: Voltooiing van Activiteit 3.
Tijd: 25 minuten

Omschrijving: De groepjes leggen de resultaten van hun experimenten voor aan de klas. Ze leggen het effect die het veranderen van hun variabele heeft op het resultaat van het experiment uit. Daarna presenteren ze hun hypothese in verband met waarom deze variabele dat effect had op het experiment.
Doel: Wetenschappelijke resultaten presenteren en die resultaten gebruiken om tot gefundeerde conclusies te komen.
Vereisten: Voltooiing van Activiteit 1 tot en met 3.
Tijd: 20 minuten

Omschrijving: Doormiddel van een klasgesprek en het gebruik van diagrammen om de link te leggen met wolken op exoplaneten, worden de omstandigheden gevonden die aanwezig moeten zijn op exoplaneten om wolken te kunnen vormen. Deze kennis wordt gebruikt om beter te begrijpen waarom wolken zo belangrijk zijn voor wetenschappers die exoplaneten bestuderen.

Doel: Toepassing van hun nieuwe kennis op verschillende situaties. Dit zal helpen om hun leerproces te evalueren en te versterken.
Vereisten: Voltooiing van Activiteit 1 tot en met 4.
Tijd: 30 minuten

2de graad (minimumdoelen basisvorming – 230327)

  • 06.32 (doorstroomfinaliteit): De leerlingen onderzoeken zuivere stoffen en mengsels in het dagelijkse leven aan de hand van eigenschappen en scheidingstechnieken.
  • 06.32 (dubbele finaliteit): De leerlingen onderzoeken zuivere stoffen en mengsels in het dagelijkse leven aan de hand van eigenschappen en scheidingstechnieken.
  • 06.10 (arbeidsfinaliteit): De leerlingen werken op een veilige en duurzame manier met chemische stoffen.
  • 06.39 (doorstroomfinaliteit): De leerlingen interpreteren massaconcentratie en molaire concentratie.
  • 06.50 (doorstroomfinaliteit): De leerlingen werken op een veilige en duurzame manier met materialen, stoffen, organismen en technische systemen
  • 06.34 (dubbele finaliteit): De leerlingen werken op een veilige en duurzame manier met materialen, stoffen, organismen en technische systemen
  • 06.51 (doorstroomfinaliteit): De leerlingen voeren onderzoek aan de hand van een wetenschappelijke methode om kennis te ontwikkelen en om vragen te beantwoorden.
  • 06.35 (dubbele finaliteit): De leerlingen voeren onderzoek aan de hand van een wetenschappelijke methode om kennis te ontwikkelen en om vragen te beantwoorden.

3de graad (minimumdoelen basisvorming – 230327)

  • 06.43 (doorstroomfinaliteit): De leerlingen werken op een veilige en duurzame manier met materialen, stoffen, organismen en technische systemen.
  • 06.24 (dubbele finaliteit): De leerlingen werken op een veilige en duurzame manier met materialen, stoffen, organismen en technische systemen.
  • 06.44 (doorstroomfinaliteit): De leerlingen voeren onderzoek aan de hand van een wetenschappelijke methode om kennis te ontwikkelen en om vragen te beantwoorden.
  • 06.25 (dubbele finaliteit): De leerlingen voeren onderzoek aan de hand van een wetenschappelijke methode om kennis te ontwikkelen en om vragen te beantwoorden.

2de graad (minimumdoelen basisvorming – 230327)

  • 06.33 (doorstroomfinaliteit): De leerlingen gebruiken een atoommodel om de structuur van atomen en ionen te beschrijven.
  • 06.24 (dubbele finaliteit): De leerlingen gebruiken een atoommodel om de structuur van atomen en ionen te beschrijven.
  • 06.43 (doorstroomfinaliteit): De leerlingen verklaren fenomenen of toepassingen uit het dagelijkse leven aan de hand van het concept druk bij vaste stoffen, gassen en vloeistoffen.
  • 06.31 (dubbele finaliteit): De leerlingen verklaren fenomenen of toepassingen uit het dagelijkse leven aan de hand van het concept druk bij vaste stoffen, gassen en vloeistoffen.
  • 06.50 (doorstroomfinaliteit): De leerlingen werken op een veilige en duurzame manier met materialen, stoffen, organismen en technische systemen.
  • 06.34 (dubbele finaliteit): De leerlingen werken op een veilige en duurzame manier met materialen, stoffen, organismen en technische systemen.
  • 06.51 (doorstroomfinaliteit): De leerlingen voeren onderzoek aan de hand van een wetenschappelijke methode om kennis te ontwikkelen en om vragen te beantwoorden.
  • 06.35 (dubbele finaliteit): De leerlingen voeren onderzoek aan de hand van een wetenschappelijke methode om kennis te ontwikkelen en om vragen te beantwoorden.

3de graad (minimumdoelen basisvorming – 230327)

  • 06.37 (doorstroomfinaliteit): De leerlingen lichten eigenschappen van elektrische krachtwerking toe.
  • 06.38 (doorstroomfinaliteit): De leerlingen verklaren fenomenen of toepassingen van permanente magneten, elektromagneten en elektromagnetische inductie.
  • 06.43 (doorstroomfinaliteit): De leerlingen werken op een veilige en duurzame manier met materialen, stoffen, organismen en technische systemen.
  • 06.24 (dubbele finaliteit): De leerlingen werken op een veilige en duurzame manier met materialen, stoffen, organismen en technische systemen.
  • 06.44 (doorstroomfinaliteit): De leerlingen voeren onderzoek aan de hand van een wetenschappelijke methode om kennis te ontwikkelen en om vragen te beantwoorden.
  • 06.25 (dubbele finaliteit): De leerlingen voeren onderzoek aan de hand van een wetenschappelijke methode om kennis te ontwikkelen en om vragen te beantwoorden.
  • 06.46 (doorstroomfinaliteit): De leerlingen analyseren de wisselwerking tussen wetenschappen, technologie, wiskunde en de maatschappij aan de hand van maatschappelijke uitdagingen.

Bliksems op exoplaneten

Omschrijving: De leerlingen maken kennis met het concept van bliksem in de ruimte en op andere planeten doormiddel van een waar of niet waar quiz.
Doel: De leerlingen motiveren, hun voorkennis testen en nieuwe concepten introduceren.
Vereisten: Niets
Tijd: 10 minuten

Omschrijving: Een video wordt getoond die bliksem demonstreert aan de hand van huishoudelijke voorwerpen.
Doel: De klas inleiden tot de demonstratie. Bevraging van de groep over hoe het werkt.
Vereisten: Activiteit 1 afgewerkt.
Tijd: 5 minuten

Omschrijving: De klas werkt samen om alle variabelen die invloed hebben op de (hiervoor getoonde) demonstratie op te lijsten.
Doel: In praktijk brengen van de wetenschappelijke methode en denkwijze.
Vereisten: Activiteit 2 afgewerkt.
Tijd: 5 minuten

Omschrijving: De leerlingen worden verdeeld in groepen. Elke groep beschikt over het materiaal om de proef uit te voeren. Elke groep krijgt/kiest 1 variabele die ze dan systematisch veranderen en telkens het resultaat bijhouden.
Doel: Onderzoekend leren: de wetenschappelijke methode gebruiken om te ontdekken en begrijpen hoe bliksems ontstaan.
Vereisten: Activiteit 3 afgewerkt.
Tijd: 30 minuten

Omschrijving: De groepjes leggen de resultaten van hun experimenten voor aan de klas. Ze leggen het effect dat het veranderen van hun variabele heeft op het resultaat van het experiment uit. Daarna presenteren ze hun hypothese in verband met waarom deze variabele dat effect had op het experiment.
Doel: Wetenschappelijke resultaten presenteren en de resultaten gebruiken om tot wel overwogen besluiten te komen.
Vereisten: Activiteiten 1 tot 4 afgewerkt.
Tijd: 20 minuten

Omschrijving: De leerlingen passen hun kennis over bliksem toe om vragen te beantwoorden rond hoe deze kennis astronomen zou kunnen helpen.

Doel: Hun kennis toepassen in verschillende situaties. Dit zal helpen om hun geleerde kennis te evalueren en vast te zetten.
Vereisten: Activiteiten 1 tot 4 afgewerkt.
Tijd: 30 minuten

Downloads 👩‍🏫

Wolken op exoplaneten – Lerarenbundel

Hoe vormen zich wolken op een planeet? Je begeleidt de leerlingen bij het opstellen van een hypothese over wolkenvorming, die ze vervolgens testen in een experiment.
Deze groepsexperimenten worden nadien gepresenteerd en besproken met de klasgroep. Vervolgens zoeken ze de analogieën tussen hun experimenten en de wolkenvorming/bliksems in de atmosfeer van een planeet.

Wolken op exoplaneten – Leerlingenbundel

Leerlingenbundel om te gebruiken bij de les over wolken.

Wolken op exoplaneten – Presentatie

Presentatie om te gebruiken in de les over wolken.

Bliksems op exoplaneten – Lerarenbundel

Leer je leerlingen waarom het begrijpen van bliksems en elektrische lading zo belangrijk zijn voor dit onderzoek, door hen zelf een bliksem te laten produceren in de klas.
Deze groepsexperimenten worden nadien gepresenteerd en besproken met de klasgroep. Vervolgens zoeken ze de analogieën tussen hun experimenten en de wolkenvorming/bliksems in de atmosfeer van een planeet.

Bliksems op exoplaneten – Leerlingenbundel

Leerlingenbundel om te gebruiken in de les over bliksems.

Bliksems op exoplaneten – Presentatie

Presentatie om te gebruiken in de les over bliksems.

Lesmateriaal secundair: wolken en bliksem op exoplaneten2025-01-24T13:48:10+01:00
8 jul 2024 jul 2024

Lesmateriaal: De slimme Fetchrover op Mars

2025-01-24T11:03:23+01:00

Lesmateriaal: de slimme Fetchrover op Mars 🧪

Haal Mars-samples van Perseverance op met de fetch rover met behulp van AI (beeldherkenning). Perseverance is een NASA Marsrover die sinds 2021 bodemstaaltjes neemt in de Jezero krater. De staaltjes (‘samples’) worden in gesloten buisjes op de grond gelegd, en later opgehaald door een ‘fetch rover’ om tenslotte terug te brengen naar de Aarde: de Mars Sample Return missie.

De leerlingen gaan de camera van de Fetch rover zo programmeren dat hij automatisch bij elk camerabeeld kan zeggen of er een sample te zien is of niet.

Zowel de oefening over het trainen van de AI beeldherkenning als het programmeren is heel eenvoudig, en kan uitgevoerd worden door leerlingen (en leraren) zonder voorkennis.

✔️ 2 Niveau-opties: 10-14 jaar (scratch blokcode) // 14-18 jaar (Python)

✔️ Vakken/eindtermen:

Basisonderwijs
Wetenschappen en Techniek (Techniek), ICT, Sociale vaardigheden (samenwerking)

Secundair onderwijs
STEM, informaticawetenschappen, sociaal-relationele competenties

✔️ Partners:La scientothèque, ESERO Belgium

✔️ Editie: april 2023

Inhoud van de bundel 📖

❶ Inleiding

❷ Teachable machine

❸ Interface om het model te trainen

❹ Klassen kiezen

❺ Voorbeeld : een gezicht sorteerder

❻ Modelleren en testen

❼ Modellen exporteren

❽ Herkenning van samples op Marsbodem

❶ Overzicht

❷ Adacraft

❸ Een Adacraft project maken.

❹ Laat de ster spreken.

❺ Verander de ster in een Marsrover

❻ Voorwaarden en lussen.

❼ Camera activering en bewegingsdetectie.

❽ Beeldherkenning met Teachable Machine-model

Dit deel is nog niet klaar, maar wordt binnenkort gepubliceerd.

Downloads 👩‍🏫

Lerarenhandleiding: De slimme fetch rover op Mars

Download hier het cursusmateriaal: de handleiding voor leraren. Deze bundel bevat de volledige workshop:

Fase 1: Het model trainen voor beeldherkenning

Fase 2a: De rover programmeren met Scratch blokcode

Fase 2b: De rover programmeren met Python (nog niet beschikbaar, wordt binnenkort aangevuld).

Lesmateriaal: De slimme Fetchrover op Mars2025-01-24T11:03:23+01:00
8 jul 2024 jul 2024

Lesmateriaal secundair: ontwerp je parachute – CanSat

2025-01-24T13:49:50+01:00

Lesmateriaal: CanSat – Ontwerp je parachute 🪂

Dit is een gids om je CanSat veilig te landen. Parachutes vormen een essentieel onderdeel van een CanSat missie. Het is vergeeflijk dat ze dikwijls weinig aandacht krijgen, aangezien ze slechts een eenvoudig stuk stof lijken te zijn vergeleken bij de ingewikkelde elektronica van een CanSat. Maar toch is dat een grote vergissing! Zonder een goed ontworpen parachute zal je CanSat misschien niet genoeg tijd hebben om de secundaire missie uit te voeren, of zelfs erger, kan hij gewoon crashen.

✔️ Niveau: 2de en 3de graad secundair onderwijs

✔️ Vakken/eindtermen: STEM, fysica, techniek, digitale competenties, informatica wetenschappen

✔️ Partners: VITO Remote Sensing, ESERO Belgium

✔️ Editie: april 2024

Inhoud van de bundel 📖

1️⃣ Vrije val (Terminale snelheid)

2️⃣ Parachutes, wat een weerstand!

3️⃣ Het belang van de vorm

4️⃣ Traag maar gestaag is het winnende concept

1️⃣ Vrije val

2️⃣ Parachutes, wat een weerstand!

3️⃣ Het belang van de vorm

4️⃣ Slow and steady wins the race

Downloads – Lesmateriaal 👩‍🏫

Ontwerp je parachute (cursus)

In deze cursus zullen we de achterliggende fysica verkennen van een parachute afdaling.
We zullen de eerste inzichten verwerven in de keuze van een geschikte parachute.
Uiteindelijk zal je met gerust hart je CanSat kunnen lanceren en veilig laten landen.

Lesmateriaal secundair: ontwerp je parachute – CanSat2025-01-24T13:49:50+01:00
8 jul 2024 jul 2024

Lesmateriaal secundair: Astro Pi – Workshop Astro Pi Mission Zero

2025-01-24T11:26:10+01:00

Lesmateriaal_Secundair_Astro Pi Mission Zero_Voorpagina

Lesmateriaal: Astro Pi Mission Zero workshop 👾

Een introductie in de wereld van programmeren met Python.

Het doel van dit lespakket is om de leerlingen een eerste kennismaking te geven met de codeertaal Python. Dit doen ze door een simulatie van een Astro Pi computer te coderen op een internetapplicatie. De verschillende codeonderdelen worden stapsgewijs aangebracht om de nodige denkwijze bij coderen te stimuleren.

✔️ Niveau: 3de graad basisonderwijs én alle graden secundair onderwijs

✔️ Vakken/eindtermen:

Basisonderwijs
Wetenschappen en Techniek (Techniek), ICT

Secundair onderwijs
STEM, informaticawetenschappen

✔️ Partners: ESERO Belgium

✔️ Editie: juni 2024

Inhoud van de bundel 📖

  • Doel
  • Waarom Pythoncode in het onderwijs?

  • Account voor de leerkracht
  • Klasopstelling
  • Computers die de leerlingen mogen gebruiken

  • Inleiding
    • Doel van de dag
    • Wat is een astro Pi?
    • Een Astro Pi in het ISS v.s. in de klas
    • Wat is programmeren in Python?
    • Voorbeelden van Python in het dagelijkse leven
  • Instructie & Verwerking
    • Herhaling van de opdracht: tonen van de simulatie
    • Overlopen van de code op hun blaadje
    • Openen van de simulator op hun computer
    • Verschillende # noteren in de code
    • Liberaries
    • STAP 1: Kleuren aanmaken
    • STAP 2: Maak een tekening
    • STAP 3: Toon op display en sleep
    • EERSTE RUN TEST
    • STAP 4: Kleuren waarnemen met een sensor
    • TWEEDE RUN TEST
    • STAP 5: Loop
    • DERDE RUN TEST
    • STAP 6: Stopscherm
    • VIERDE RUN TEST
  • Afronding
    • Code indienen
    • Toonmoment
  • OPGELET

1️⃣ Vrije val (Terminale snelheid)

2️⃣ Parachutes, wat een weerstand!

3️⃣ Het belang van de vorm

4️⃣ Traag maar gestaag is het winnende concept

1️⃣ Vrije val

2️⃣ Parachutes, wat een weerstand!

3️⃣ Het belang van de vorm

4️⃣ Slow and steady wins the race

Downloads 👩‍🏫

Workshop Astro Pi Mission Zero (lerarengids)

In deze lerarengids wordt je alles stap voor stap uitgelegd zodat je je leerlingen zo goed mogelijk kan begeleiden bij het uitvoeren van deze missie.

Lesmateriaal_BO_SEC_Workshop Astro Pi_Spiekblaadje

Workshop Astro Pi Mission Zero: Spiekblaadje voor de leerlingen

In dit spiekblaadje kunnen de leerlingen de verschillende stappen in de code terugvinden. Ze kunnen dit blaadje gebruiken om de ‘lege code’ in te vullen en later over te typen in de simulator.

2024_Lesmateriaal_BO_SEC_Workshop Astro Pi Mission Zero_Ppt-voorpagina_ESERO BE VL

Workshop Astro Pi Mission Zero: PowerPoint

Deze PowerPoint ondersteund de leerkracht bij het begeleiden van de leerlingen tijdens de oefeningen.
De verschillende onderdelen van de lerarengids worden met duidelijke beelden aangevuld.

Lesmateriaal secundair: Astro Pi – Workshop Astro Pi Mission Zero2025-01-24T11:26:10+01:00
8 jul 2024 jul 2024

Lesmateriaal: verwijzing naar ESERO NL

2024-09-23T11:49:42+02:00

Ontdek extra paketten op ESERO NL 🇳🇱

Onze collega’s van ESERO Nederland publiceren al vele jaren lesmateriaal met een context van ruimtevaart die evengoed in de Vlaamse klassen kan gebruikt worden. Uiteenlopende thema’s worden behandeld. Neem eens een kijkje in hun collectie.

Lesmateriaal: verwijzing naar ESERO NL2024-09-23T11:49:42+02:00
8 jul 2024 jul 2024

Lesmateriaal basisonderwijs: Orion ruimteschip

2025-01-24T13:51:02+01:00

Lesmateriaal: Orion ruimteschip materialen kit 🛰️

Leerlingen kunnen de ESA Spacecraft Materials Kit gebruiken om verschillende materialen (hout, steen, aluminium, koper, polystyreen, plastic, messing en staal) experimenteel te onderzoeken. Een set van vijf activiteiten stelt leerlingen in staat om kennis te maken met de eigenschappen van verschillende materialen, door alledaagse materialen te vergelijken en te groeperen op basis van: elektrische geleidbaarheid, thermische geleidbaarheid, massa, magnetisme en weerstand tegen impact. Leerlingen gaan na welke materialen het meest geschikt zijn voor verschillende onderdelen van een ruimtevaartuig. Deze bron neemt ESA’s European Service Module als voorbeeld, een capsule die NASA’s Orion Spacecraft naar het internationale ruimtestation zal sturen.

De Spacecraft Materials Kit is een doos met zes sets kubussen gemaakt van verschillende materialen, evenals alle benodigde apparatuur om de kubussen te testen. Je kan de kit lenen via je plaatselijke ESERO-kantoor.

✔️ Niveau: 2de en 3de graad basisonderwijs

✔️ Vakken/eindtermen: Wetenschap en techniek (natuur en techniek), wiskunde

✔️ Partners: UGent Volkssterrenwacht Armand Pien, ESERO Belgium, ESA education

✔️ Editie: eerste editie 2016, tweede editie 2022

Inhoud van de bundel 📖

❶ Achtergrond bij deze kit.

❷ Materialen verkennen: kijk en voel!

❸ Elektrische geleidbaarheid.

❹ Warmtegeleiding.

❺ De massa meten.

❻ Magnetisme.

❼ De botsingstest.

❽ Klasgesprek.

Woordenlijst

❶ Materialen ontdekken:

  • uitzicht en gevoel.
  • Wist je dat?
  • Uitrusting.
  • Oefening.
  • Besluit.

❷ Elektrische geleiding.

  • Wist je dat?
  • Uitrusting.
  • Oefening.
  • Besluit.

❸ Warmtegeleiding.

  • Wist je dat?
  • Uitrusting.
  • Oefening.
  • Besluit.

❹ De massa meten.

  • Wist je dat?
  • Uitrusting.
  • Oefening.
  • Besluit.

❺ Magnetisme.

  • Wist je dat?
  • Uitrusting.
  • Oefening.
  • Besluit.

❻ De botsingstest.

  • Wist je dat?
  • Uitrusting.
  • Oefening.
  • Besluit.

❼ Klasgesprek.

  • Welke materialen blijken het best geschikt om een ruimteschip te maken?

Woordenlijst

Wetenschappen en Techniek:

  • 1. Natuur – Algemene vaardigheden – 1.1: De leerlingen kunnen gericht waarnemen met alle zintuigen en kunnen waarnemingen op een systematische wijze noteren.
  • 1. Natuur – Algemene vaardigheden – 1.2: De leerlingen kunnen, onder begeleiding, minstens één natuurlijk verschijnsel dat ze waarnemen via een eenvoudig onderzoek toetsen aan een hypothese.
  • 1. Natuur – Levende en niet-levende natuur – 1.14: De leerlingen kunnen van courante materialen uit hun omgeving enkele eigenschappen aantonen.
  • 1. Natuur – Levende en niet-levende natuur – 1.16: De leerlingen kunnen met enkele voorbeelden aantonen dat energie nodig is voor het functioneren van levende en niet-levende systemen en kunnen daarvan de energiebronnen benoemen.
  • 2. Techniek – Kerncomponenten van techniek – 2.1: De leerlingen kunnen van technische systemen in hun omgeving zetten uit welke materialen of grondstoffen ze gemaakt zijn.
  • 2. Techniek – Kerncomponenten van techniek – 2.6: De leerlingen kunnen illustreren hoe technische systemen onder meer gebaseerd zijn op kennis over eigenschappen van materialen of over natuurlijke verschijnselen.
  • 2. Techniek – Techniek als menselijke activiteit – 2.12: De leerlingen kunnen keuzen maken bij het gebruiken of realiseren van een technisch systeem, rekening houdend met de behoefte, met de vereisten en met de beschikbare hulpmiddelen.
  • 2. Techniek – Techniek als menselijke activiteit – 2.13: De leerlingen kunnen een eenvoudige werktekening of handleiding stap voor stap uitvoeren.
  • 2. Techniek – Techniek als menselijke activiteit – 2.16: De leerlingen zijn bereid hygiënisch, nauwkeurig, veilig en zorgzaam te werken.

Wiskunde:

  • 2. Wiskunde – Meten – 2.1 De leerlingen kennen de belangrijkste grootheden en maateenheden met betrekking tot lengte, oppervlakte, inhoud, gewicht(massa) tijd, snelheid, temperatuur en hoekgrootte en ze kunnen daarbij de relatie leggen tussen de grootheid en de maateenheid.
  • 2. Wiskunde – Begripsvorming-wiskundetaal-feitenkennis – 2.3: De leerlingen kunnen veel voorkomende maten in verband brengen met betekenisvolle situaties.

Downloads – Lesmateriaal 👩‍🏫

Lerarengids

Deze handleiding voor de leraar bevat:

  • Doelstellingen van deze lessen
  • Achtergrondinformatie bij de experimenten
  • Opstellingen van de experimenten
  • Didactische tips

Leerlingenbundel

hier wordt aangeboden aan de leerlingen per experiment:

  • Inleidende informatie
  • Opstelling van het experiment
  • Invulblad voor het noteren van resultaten
  • Invulblad voor het noteren van de conclusie

Video’s voor in de klas 📽️

Lesmateriaal basisonderwijs: Orion ruimteschip2025-01-24T13:51:02+01:00
Go to Top