6 jan 2025 jan 2025

Lesmateriaal secundair: Voedsel en zuurstof in de ruimte

2025-01-06T15:21:14+01:00

Lesmateriaal secundair: Voedsel en zuurstof in de ruimte 🍿

Klasexperimenten met spirulina : fotosynthetische bacteriën die gebruikt worden in self supporting system MELiSSA om astronauten te voeden op lange ruimtereizen.

✔️ Niveau: 1ste graad secundair onderwijs  (12-15 jaar)

✔️ Vakken/eindtermen: Biologie, chemie, aardrijkskunde

✔️ Partners: ESERO Belgium, SCK- CEN

✔️ Editie: januari 2017

Downloads 👩‍🏫

Lesmateriaal secundair: Voedsel en zuurstof in de ruimte2025-01-06T15:21:14+01:00
5 nov 2024 nov 2024

Paxi video’s

2025-01-13T16:18:50+01:00

Lesmateriaal: PAXI in de ruimte

Paxi is een ontdekkingsreiziger van een andere planeet. De alien heeft het ruimteschip in een baan om de aarde geparkeerd en is met een parachute naar de aarde gekomen om ons te ontmoeten: de mensheid. Ontdek alle avonturen van Paxi in onderstaande video’s en lees de rest van het Paxi verhaal via deze link.

✔️ Niveau: lager onderwijs

✔️ Vakken/eindtermen: STEM

✔️ Partners: ESERO Belgium, ESA education, European Space Agency

PAXI filmpjes 🎬

Rosetta filmpjes 🎬

In het Engels

Paxi video’s2025-01-13T16:18:50+01:00
8 okt 2024 okt 2024

Climate Detectives: Thema Biodiversiteit

2025-01-13T16:28:50+01:00

Coming soon!

Climate Detectives: Thema Biodiversiteit (video’s)

Biodiversiteit en klimaat: een wederzijdse afhankelijkheid. Biodiversiteit en klimaat zijn nauw met elkaar verbonden. Ze beïnvloeden elkaar op verschillende manieren en daarom is het ook een perfect onderzoeksthema voor jouw project voor Climate Detectives.

Voor de eerste fase van je onderzoek stel je een onderzoeksvraag op. Kies je voor het thema ‘Biodiversiteit’, dan formuleer je dus een concrete vraag hierover waarrond je je onderzoek opbouwt.

Voor dit thema, biodiversiteit, schakelden we een expert in die jou en je team alvast inleidt in het onderwerp in het algemeen. Bekijk dus zeker de onderstaande video voor extra info en inspiratie. Succes!

✔️ Niveau: lager en secundair onderwijs

✔️ Vakken/eindtermen:

Basisonderwijs
Mens en maatschappij (mens, tijd, ruimte, bron), Wetenschappen en Techniek (Natuur, techniek), ICT, Sociale vaardigheden (samenwerking,

Secundair onderwijs
aardwetenschappen, biologie, STEM, Digitale competenties, duurzaamheid, leercompetenties, ruimtelijk bewustzijn, Sociaal-relationele competenties, chemie, fysica, wiskunde,

✔️ Partners: ESERO Belgium, ESA

Introductie over biodiversiteit

coming soon!

coming soon!

coming soon!

Climate Detectives: Thema Biodiversiteit2025-01-13T16:28:50+01:00
8 okt 2024 okt 2024

Climate Detectives: Thema Neerslagpatronen

2025-01-13T16:30:12+01:00

Coming soon!

Climate Detectives: Thema Neerslagpatronen (video’s)

Neerslagpatronen en klimaat: een nauwe band. Klimaatverandering heeft een directe invloed op onze neerslagpatronen. Door de opwarming van de aarde verandert de waterkringloop, wat allerlei gevolgen met zich meebrengt. Daarom is het ook een perfect onderzoeksthema voor jouw project voor Climate Detectives.

Voor de eerste fase van je onderzoek stel je een onderzoeksvraag op. Kies je voor het thema ‘Neerslagpatronen’, dan formuleer je dus een concrete vraag hierover waarrond je je onderzoek opbouwt.

Voor dit thema, neerslagpatronen, schakelden we een expert van het KMI in die jou en je team alvast inleidt in het onderwerp in het algemeen. Bekijk dus zeker de onderstaande video voor extra info en inspiratie. Succes!

✔️ Niveau: lager en secundair onderwijs

✔️ Vakken/eindtermen:

Basisonderwijs
Mens en maatschappij (mens, tijd, ruimte, bron), Wetenschappen en Techniek (Natuur, techniek), ICT, Sociale vaardigheden (samenwerking)

Secundair onderwijs
aardwetenschappen, biologie, STEM, Digitale competenties, duurzaamheid, leercompetenties, ruimtelijk bewustzijn, Sociaal-relationele competenties, chemie, fysica, wiskunde,

✔️ Partners: ESERO Belgium, ESA

Introductie over neerslagpatronen

coming soon!

coming soon!

coming soon!

Climate Detectives: Thema Neerslagpatronen2025-01-13T16:30:12+01:00
7 okt 2024 okt 2024

Climate Detectives: Thema Natuurbranden

2025-01-13T16:31:09+01:00

Coming soon!

Climate Detectives: Thema Natuurbranden (video’s)

Klimaatverandering en natuurbranden: een gevaarlijke combinatie. Klimaatverandering zorgt ervoor dat extreme weersomstandigheden zoals hittegolven, droogte en harde wind vaker voorkomen. Deze omstandigheden creëren ideale omstandigheden voor het ontstaan en verspreiden van natuurbranden. Daarom is het ook een perfect onderzoeksthema voor jouw project voor Climate Detectives.

Voor de eerste fase van je onderzoek stel je een onderzoeksvraag op. Kies je voor het thema ‘Natuurbranden’, dan formuleer je dus een concrete vraag hierover waarrond je je onderzoek opbouwt.

Voor dit thema, natuurbranden, schakelden we een expert in die jou en je team alvast inleidt in het onderwerp in het algemeen. Bekijk dus zeker de onderstaande video voor extra info en inspiratie. Succes!

✔️ Niveau: lager en secundair onderwijs

✔️ Vakken/eindtermen:

Basisonderwijs
Mens en maatschappij (mens, tijd, ruimte, bron), Wetenschappen en Techniek (Natuur, techniek), ICT, Sociale vaardigheden (samenwerking)

Secundair onderwijs
aardwetenschappen, biologie, STEM, Digitale competenties, duurzaamheid, leercompetenties, ruimtelijk bewustzijn, Sociaal-relationele competenties, chemie, fysica, wiskunde,

✔️ Partners: ESERO Belgium, ESA

Introductie over natuurbranden

coming soon!

coming soon!

coming soon!

Climate Detectives: Thema Natuurbranden2025-01-13T16:31:09+01:00
7 okt 2024 okt 2024

Climate Detectives: Thema Landbouw

2025-01-13T16:32:08+01:00

Climate Detectives: Thema Landbouw (video’s)

Onze velden, boeren en Belgische landbouw, het is een pracht op zich. Landbouw is niet alleen belangrijk om jouw veggieburger of jouw bloemkool in de winkel te krijgen, maar het speelt ook een zeer cruciale rol in het reguleren van ons klimaat. Daarom is het ook een perfect onderzoeksthema voor jouw project voor Climate Detectives.

Voor de eerste fase van je onderzoek stel je een onderzoeksvraag op. Kies je voor het thema ‘Landbouw’, dan heb je enkele opties om je op toe te spitsen wat betreft het landbouw-klimaatverhaal.

Voor dit thema, Landbouw, schakelden we een tuinier-expert in, namelijk Lieven David uit het VELT, die jou en je team alvast inleidt in het onderwerp in het algemeen, en eveneens drie concrete experimenten uiteenzet voor jullie. Bekijk dus zeker de onderstaande video’s voor extra info en inspiratie. Succes!

✔️ Niveau: lager en secundair onderwijs

✔️ Vakken/eindtermen:

Basisonderwijs
Mens en maatschappij (mens, tijd, ruimte, bron), Wetenschappen en Techniek (Natuur, techniek), ICT, Sociale vaardigheden (samenwerking)

Secundair onderwijs
aardwetenschappen, biologie, STEM, Digitale competenties, duurzaamheid, leercompetenties, ruimtelijk bewustzijn, Sociaal-relationele competenties, chemie, fysica, wiskunde,

✔️ Partners: ESERO Belgium, VELT, ESA

Introductie over landbouw

De kiemtest

Bodemtest: de prikstaaf

Bodemtest: de slake test

Climate Detectives: Thema Landbouw2025-01-13T16:32:08+01:00
7 okt 2024 okt 2024

Climate Detectives: Thema Oceanen

2025-01-13T16:33:02+01:00

Climate Detectives: Thema Oceanen (video’s)

De oceaan, dat wat onze planeet de blauwe planeet maakt, is veel meer dan alleen een grote watermassa. Ze speelt een cruciale rol in het reguleren van ons klimaat en is daarom ook een perfect onderzoeksthema voor jouw project voor Climate Detectives.

Voor de eerste fase van je onderzoek stel je een onderzoeksvraag op. Kies je voor het thema ‘Oceanen’, dan heb je heel veel mogelijkheden om toe te spitsen op meer specifieke aspecten van het oceaan-klimaatverhaal. Wij maken alvast een onderscheid in 6 deelthema’s:

  • Dalend zuurstofgehalte
  • De koolstofcyclus
  • Oceaancirculatie
  • Soortverschuiving
  • Zeespiegelstijging
  • Verzuring

Voor dit thema, Oceanen, schakelden we een zee-expert in, namelijk Jan Seys uit het VLIZ, die jou en je team alvast inleidt in het onderwerp in het algemeen, en eveneens in de deelthema’s afzonderlijk. Bekijk dus zeker de onderstaande video’s voor extra info en inspiratie. Succes!

✔️ Niveau: lager en secundair onderwijs

✔️ Vakken/eindtermen:

Basisonderwijs
Mens en maatschappij (mens, tijd, ruimte, bron), Wetenschappen en Techniek (Natuur, techniek), ICT, Sociale vaardigheden (samenwerking)

Secundair onderwijs
aardwetenschappen, biologie, STEM, digitale competenties, duurzaamheid, leercompetenties, ruimtelijk bewustzijn, sociaal-relationele competenties, chemie, fysica, wiskunde,

✔️ Partners: ESERO Belgium, VLIZ, ESA

Introductie over oceanen

Dalend zuurstofgehalte

Koolstofcyclus

Oceaancirculatie

Soortverschuiving

Zeespiegelstijging

Oceaanverzuring

Climate Detectives: Thema Oceanen2025-01-13T16:33:02+01:00
9 jul 2024 jul 2024

Lesmateriaal secundair: exoplaneten

2024-09-23T11:49:40+02:00

Lesmateriaal: Het planetenspel 🪐

Exoplaneten STEM module

In deze module gaan de leerlingen zelf op onderzoek, en leren zo de wetenschappelijke methodes kennen waarmee het onderzoek naar exoplaneten gedaan wordt. De belangrijkste onderwerpen die behandeld worden zijn: ontstaan van sterren, verschillende soorten sterren onderscheiden, de transitmethode en de doppler shift methode om exoplaneten te detecteren, en het hedendaags exoplaneten onderzoek.

✔️ Niveau: 14-16 jaar (deel 3 kan ook voor 16-18 jarigen)

✔️ Vakken/eindtermen: STEM

✔️ Partners: UCLL Lerarenopleiding, ESERO Belgium

✔️ Editie: eerste editie 2020, tweede editie 2021

Inhoud van de bundel 📖

  • Hoe worden sterren gevormd?
  • Is er een zichtbaar verschil tussen sterren?
    • Zie je of sterren groter of kleiner zijn?
    • Hebben sterren kleuren?
    • Waarom hebben sterren kleuren?
  • De Nobelprijs 2019
  • Hoe vinden we een exoplaneet?
  • Hoe ontdekken we een exoplaneet?
    • Transitmethode (kwalitatief)
    • Doppler shift
  • Zoekt men vandaag de dag nog naar exoplaneten?
    • Afgelopen missies
    • Huidige missies
  • Doppler shift in de klas: kwantitatief met geluid!
  • Transitmethode in de klas: kwantitatief met licht!
    • De transitmethode in de klas in een model
    • Oefeningen
  • Heeft de exoplaneet 51 Pegasus b een vast oppervlak?

Downloads 👩‍🏫

Exoplaneten – Lerarenbundel

Wat zijn exoplaneten? Hoe kan je ze vinden? Leer de wetenschappelijke methoden kennen in je klas met deze STEM-module (bundel voor leerkrachten).

Exoplaneten – Leerlingenbundel

Wat zijn exoplaneten? Hoe kan je ze vinden? Leer de wetenschappelijke methoden kennen in je klas met deze STEM-module (bundel voor leerlingen).

Exoplaneten – Intermezzo

Wat zijn exoplaneten? Hoe kan je ze vinden? Leer de wetenschappelijke methoden kennen in je klas met deze STEM-module (Extra achtergrond en oefening).

Lesmateriaal secundair: exoplaneten2024-09-23T11:49:40+02:00
9 jul 2024 jul 2024

Lesmateriaal secundair: Het heelal in een brandpunt

2024-09-23T11:48:52+02:00

Lesmateriaal: Het heelal in een brandpunt 🎯

Bouw een telescoop in de klas & verwondering over het heelal; een pakket met twee componenten! Dit lespakket kan worden ingezet in de eerste graad van het secundair onderwijs in de context van lessen STEM, waarbij elementen ook vroeger of later aan bod zullen komen in specifieke vakken zoals fysica, techniek en biologie.

Dit project heeft als uitdaging het bouwen en onderzoeken van een refractortelescoop en een reflectortelescoop. De werking van beide telescopen komt uitgebreid aan bod, en via actieve werkvormen ontdekken de leerlingen wat je ermee kan doen. Ze maken kennis met alle basisonderwerpen van de astronomie zoals planeten, Zonnestelsel, exoplaneten, satellieten, enz.

✔️ Niveau: 1ste graad secundair onderwijs

✔️ Vakken/eindtermen: fysica, techniek, biologie, STEM

✔️ Partners: UGent Volkssterrenwacht Armand Pien, ESERO Belgium, SSVI Team, UCLL Lerarenopleiding

✔️ Editie: december 2022

Inhoud van de bundel – Het heelal vanuit een brandpunt 📖

  • Telescopisch zicht
  • Satellieten
  • Stellarium
  • Wat zijn telescopen?
  • Werking van een telescoop
    • Licht
    • Spiegels
    • Lenzen
  • Soorten telescopen
    • Refractortelescoop
    • Reflectortelescoop (spiegeltelescoop)
  • Hoe gebruik je de reflectortelescoop?
  • Uit welke onderdelen bestaat de reflectortelescoop?
  • Hoe bouw je de reflectortelescoop?
  • Afstellen reflectortelescoop
  • Hoe gebruik je de refractortelescoop?
  • Uit welke onderdelen bestaat de refractortelescoop?
  • Hoe bouw je de refractortelescoop?
  • Afstellen refractortelescoop
  • Onderzoeksopdracht: lezen met de telescoop
  • Onderzoeksopdracht: spiegelvorming met meerdere spiegels
  • Onderzoeksopdracht: weerkaatsing van lichtstralen
  • Onderzoeksopdracht: verschillende soorten lenzen
  • Onderzoeksopdracht: zwarte binnenkant van een telescoop
  • De slechtvalk en de telescoop
  • Acht planeten in een baan rond de zon
  • Ontdekkingen in het heelal
    • Geocentrisme
    • Heliocentrisme
    • Beweging van planeten (Kepler) (Tweede graad)
    • Door de telescoop van Galilei
    • Newton – Ontdekker van de zwaartekracht
  • Kruiswoordraadsel: Ons zonnestelsel

Inhoud van de bundel – Verwondering over het heelal 📖

  • Citaat
  • Afbeelding
  • Grote conjunctie + volgende conjunctie
  • Uitleg Jupiter en Saturnus
  • Opzoekopdracht
  • Inleiding
  • Opdracht
  • Vragen
  • Opdracht tegen volgende les
  • Inleiding satellieten en exoplaneten
  • Assignment exoplanets (exoplaneten)
  • Assignment satellites (satellieten)
  • Inleiding
  • Hoe werken satellieten?
    • De onderdelen van een satelliet
    • Het signaal van een satelliet
    • Funfacts
  • De banen/The orbits
    • Wat is een baan?
    • Hoe blijven de satellieten op de juiste baan?
    • Het type satellietbaan om de aarde
  • Welke soorten satellieten bestaan er?
  • Inleiding
  • De planeten in ons zonnestelsel
  • Planeetnamen (met de zon als een ster) en dagen
    • Waar komen de namen van de weekdagen in het Nederlands vandaan?
    • Romeinen hebben de namen van de week naar Hemellichamen genoemd
    • Nederlandse weekdagen zijn een mix van Romeinse en Germaanse namen
  • De kleuren van de planeten
    • Labo proef: kleur van Mars
    • Opdracht: kleuren van de andere planeten
  • Hoe groot zijn planeten?
  • Verband zwaartekracht en planeten
  • Inleiding les exoplaneten
  • Exoplaneten
    • Definitie exoplaneten
    • Interessante informatie
    • Waarom zoeken we naar exoplaneten?
    • Waar zoeken we naar exoplaneten?
    • Hoe kunnen we exoplaneten waarnemen?
    • Demoproef exoplaneten
    • Leuke weetjes over exoplaneten
  • Assignment
    • Rubric poster
    • Rubric presentation
    • Example poster
    • Grammar
    • Op weg helpen!

Downloads 👩‍🏫

Het heelal vanuit een brandpunt

De basis over telescopen, wat kan je ermee doen, hoe bouw je zelf eentje, hoe werkt de optica, montage en afstelling van en oefeningen met SSVI in a Box telescopen, basiskennis over het Zonnestelsel.

Verwondering over het heelal

Kennismaking en verwondering over het heelal en het Zonnestelsel, kennismaking met telescopen, met satellieten, planeten, zwaartekracht en exoplaneten.

Lesmateriaal secundair: Het heelal in een brandpunt2024-09-23T11:48:52+02:00
9 jul 2024 jul 2024

Lesmateriaal secundair: leven zoeken op Mars

2024-09-23T11:49:14+02:00

Lesmateriaal: leven zoeken op Mars 👽

Zijn wij alleen in het heelal? Of is er buitenaards leven? En zo ja, kan dat dan op Mars zijn?

De vraag of er leven is buiten de Aarde en welk leven dat dan zou zijn, is één van de grootste wetenschappelijke en filosofische vragen van de mensheid. Ook je leerlingen houden zich hier graag mee bezig. Deze lessen over leven zoeken op Mars bieden een ontdekkingstocht in de achtergrondkennis die we nodig hebben als we met deze belangrijke vraag willen bezig zijn.

✔️ Niveau: 1ste en 2de graad secundair onderwijs

✔️ Vakken/eindtermen: wetenschap, filosofie, levensbeschouwing

✔️ Partners: UCLL Lerarenopleiding, iSTEM inkleuren, SSVI in a box, ESERO Belgium

✔️ Editie: december 2021

Inhoud van de bundel 📖

  1. Vragen stellen over de ruimte en Mars
  2. Centrale verwonderingsvraag
  3. Bijlage: Onderzoekend leren
  4. Bijlage: Ontwerpend leren
  1. Filosofisch gesprek: Leven in de ruimte?
  2. Wat zijn de kenmerken van leven?
  3. Wat is nodig om leven te laten ontstaan?
  4. Leefbare zone bij een ster: Goldilockszone.
  5. De invloed van de atmosfeer
  6. Samenvattend.
  1. Hoe ver is Mars?
  2. De Astronomische Eenheid
  3. Machten van 10
  4. Schaalmodel van het zonnestelsel
  5. Reizen naar Mars
  6. Samenvattend

Bijlage: De schaalfactor berekenen met excel

  1. Kijken naar Mars.
  2. Het verschil tussen een ster en een planeet.
  3. Eigenschappen van een goede telescoop:
    De telescoop van Christiaan Huygens.
    De onderdelen van een telescoop.
    Eigenschappen van een goede telescoop
  4. Spiegels en lenzen in een telescoop:
    Vlakke spiegels.
    Sferische holle spiegels.
    Bolle lenzen.
    Stralengang bij een lenzentelescoop.
    Stralengang bij en spiegeltelescoop.
  5. De voor- en nadelen van spiegel- en lenzentelescopen:
    Lenzentelescopen.
    Spiegeltelescopen.
  6. Ontwerp en bouw van een eigen telescoop.
  7. Samenvattend

Is er water op Mars (geweest)? Geologisch onderzoek.

  1. Onderzoek op Mars
  2. Marsonderzoek met behulp van satellietbeelden:
    Satellietbeelden van Mars en de Aarde vergelijken
    Poolkappen op Mars.
  3. Wat vertelt de kleur van Mars over de aanwezigheid van water?
    Roest.
    De kleur van Mars.
    Is er water (geweest) op Mars?
  4. Zijn er nog andere gesteenten die op de aanwezigheid van water kunnen wijzen?
    Carbonaatgesteenten: Wat?
    Hoe ontstaan carbonaatgesteenten?
    Hoe kunnen we onderzoeken of een gesteente een carbonaatgesteente is?
    Onderzoek naar carbonaatgesteenten op Mars.
  5. Marsrovers
  6. Samenvattend
  1. De pitch.
  2. Leven op Mars en …. STEM-beroepen?!?
  3. Verklarende woordenlijst

Downloads – Lesmateriaal 👩‍🏫

Bouwsteen 0: Centrale verwonderingsvraag

Denk na over de uitgestrektheid van het heelal en onze plaats daarin, en stel vragen over de ruimte en Mars. Je maakt kennis met de centrale verwonderingsvraag voor dit thema.
In de bijlagen worden ook de principes van onderzoekend en ontwerpend leren nog eens herhaald.

Bouwsteen 1: Leven: wat? waar?

Denk na over:

  • De kenmerken van leven,
  • De voorwaarden nodig om leven te laten ontstaan
  • De omstandigheden waaronder buitenaards leven zou kunnen bestaan,
  • De gelijkenissen en verschillen tussen Mars en de Aarde en het belang ervan voor leven,
  • Mogelijk leven op Mars, vroeger en nu.

Bouwsteen 2: Hoe ver is Mars?

  • De grootteordes van de afstanden in ons zonnestelsel inschatten en hierbij machten van 10 gebruiken;
  • Leren wat de Astronomische Eenheid is en deze ook gebruiken;
  • Wat een schaalfactor is en hoe je een goede schaalfactor kiest;
  • Een correct schaalmodel van het zonnestelsel ontwerpen en realiseren volgens de principes van ontwerpend leren;
  • Excel leren gebruiken om handig een schaalfactor te berekenen;
  • Leren begrijpen wat de gevolgen van de afstand tussen de Aarde en Mars zijn voor het Marsonderzoek.

Bouwsteen 3: Kijken naar Mars?

  • Observeer de sterrenhemel met Stellarium;
  • Leer het verschil tussen een ster en een planeet;
  • Leer de belangrijkste onderdelen van een telescoop kennen;
  • Leer wat de eigenschappen van een goede telescoop zijn;
  • Leer dat er 2 belangrijke soorten telescopen bestaan: spiegeltelescopen en lenzentelescopen;
  • Leer de werking van de spiegel- en lenzentelescoop begrijpen;
  • Leer een belangrijke basiseigenschap van vlakke spiegels;
  • Onderzoek een belangrijke basiseigenschap van sferische holle spiegels;
  • Onderzoek een belangrijke basiseigenschap van bolle lenzen;
  • Leer op een geïnformeerde manier een keuze maken tussen de verschillende soorten telescopen;
  • Bouw zelf een telescoop volgens de principes van ontwerpend leren.

Bouwsteen 4: Geologisch onderzoek

  • Onderzoek de onderzoeksvraag: Is er water op Mars (geweest)?;
  • Bestudeer gericht satellietbeelden van Mars;
  • Leer wat droog ijs is;
  • Leer waarom Mars zijn typische kleur heeft;
  • Leer wat de kleur van Mars ons vertelt over de aanwezigheid van water;
  • Leer wat carbonaten zijn en hoe carbonaten ontstaan;
  • Onderzoek de aanwezigheid van carbonaten in gesteenten;
  • Leer wat carbonaten ons vertellen over de aanwezigheid van water op Mars;
  • Leer over Marsrovers en welke informatie ze ons kunnen geven over Mars.

Bouwsteen 5: Besluit

  • Samenvatten wat je bijgeleerd hebt;
  • Zicht krijgen op de verscheidenheid van STEM;
  • Aangeven wat jou ligt in STEM aan de hand van dit project;
  • Jouw STEM-profiel voor dit project opstellen;
  • Op zoek gaan naar beroepen die iets met STEM te maken.

Lesmateriaal secundair: leven zoeken op Mars2024-09-23T11:49:14+02:00
Go to Top