9 jul 2024 jul 2024

Lesmateriaal secundair: Ruimteschip aarde

2025-01-24T13:29:18+01:00

Lesmateriaal: Ruimteschip Aarde 🌍

Weer en klimaat hebben veel met elkaar gemeen, maar zijn toch niet hetzelfde. Zo is weer de toestand van de atmosfeer op een bepaald moment, terwijl klimaat een gemiddelde is van de verschillende meteorologische metingen over 30 jaar. In deze les leren de leerlingen eerst het verschil tussen weer en klimaat. Daarna kruipen ze in de huid van meteorologen en verrichten ze zelf weermetingen. Door ook binnen te meten leggen ze de relatie tussen het microklimaat in de klas.

✔️ Niveau: 1ste graad secundair onderwijs (12-14 jaar)

✔️ Vakken/eindtermen: STEM

✔️ Partners: ESERO Belgium, NEMO, ESA, NSO, SPACE EXPO, WNF, ESERO Netherlands

✔️ Editie: augustus 2020

Downloads 👩‍🏫

Lesmateriaal secundair: Ruimteschip aarde2025-01-24T13:29:18+01:00
9 jul 2024 jul 2024

Lesmateriaal secundair: atmosfeer Fysica & chemie

2024-09-23T11:49:40+02:00

Lesmateriaal: Atmosfeer ☄️

Deze reeks presentaties is bedoeld als een inleiding tot de wetenschappen van de atmosfeer. Basiskennis over het gedrag van gassen (i.e. de Universele Gaswet), het concept temperatuur en warmtetransport alsook elektromagnetische straling, atoom- en molecuulbouw en de chemische binding zijn gewenst.

✔️ Niveau: 3de graad secundair onderwijs  (16-18 jaar)

✔️ Vakken/eindtermen: aardrijkskunde, fysica, chemie, geschiedenis

✔️ Partners: Sint-Pieterscollege, ESERO Belgium, ESA

✔️ Editie: augustus 2020

Downloads 👩‍🏫

Lesmateriaal secundair: atmosfeer Fysica & chemie2024-09-23T11:49:40+02:00
9 jul 2024 jul 2024

Lesmateriaal basisonderwijs: het broeikaseffect

2025-01-24T13:36:09+01:00

Lesmateriaal: Het broeikaseffect 🥵

Het stijgen van de zeespiegel, klimaatveranderingen, koolstofdioxide-uitstoot, het zijn termen die leerlingen waarschijnlijk regelmatig hebben gehoord. Die begrippen heb- ben allemaal te maken met het broeikaseffect. Maar vaak wordt niet precies uitgelegd wat ze betekenen. In deze les onderzoeken de leerlingen de begrippen en leren ze wat het broeikaseffect is.

✔️ Niveau: 3de graad basisonderwijs (10-12 jaar)

✔️ Vakken/eindtermen: Wetenschappen en techniek (Natuur, Techniek), Wiskunde (Meten)

✔️ Partners: ESERO Netherlands, ESERO Belgium, KNMI, NEMO science center, ESA

✔️ Editie: juni 2020

Downloads 👩‍🏫

Lesmateriaal basisonderwijs: het broeikaseffect2025-01-24T13:36:09+01:00
9 jul 2024 jul 2024

Lesmateriaal secundair: exoplaneten

2025-01-24T13:37:03+01:00

Lesmateriaal: Exoplaneten 🪐

Exoplaneten STEM module

In deze module gaan de leerlingen zelf op onderzoek, en leren zo de wetenschappelijke methodes kennen waarmee het onderzoek naar exoplaneten gedaan wordt. De belangrijkste onderwerpen die behandeld worden zijn: ontstaan van sterren, verschillende soorten sterren onderscheiden, de transitmethode en de doppler shift methode om exoplaneten te detecteren, en het hedendaags exoplaneten onderzoek.

✔️ Niveau: 14-16 jaar (deel 3 kan ook voor 16-18 jarigen)

✔️ Vakken/eindtermen: Natuurwetenschappen, STEM, fysica

✔️ Partners: UCLL Lerarenopleiding, ESERO Belgium

✔️ Editie: eerste editie 2020, tweede editie 2021

Inhoud van de bundel 📖

  • Hoe worden sterren gevormd?
  • Is er een zichtbaar verschil tussen sterren?
    • Zie je of sterren groter of kleiner zijn?
    • Hebben sterren kleuren?
    • Waarom hebben sterren kleuren?

  • De Nobelprijs 2019
  • Hoe vinden we een exoplaneet?
  • Hoe ontdekken we een exoplaneet?
    • Transitmethode (kwalitatief)
    • Doppler shift
  • Zoekt men vandaag de dag nog naar exoplaneten?
    • Afgelopen missies
    • Huidige missies

  • Doppler shift in de klas: kwantitatief met geluid!
  • Transitmethode in de klas: kwantitatief met licht!
    • De transitmethode in de klas in een model
    • Oefeningen
  • Heeft de exoplaneet 51 Pegasus b een vast oppervlak?

Downloads 👩‍🏫

Exoplaneten – Lerarenbundel

Wat zijn exoplaneten? Hoe kan je ze vinden? Leer de wetenschappelijke methoden kennen in je klas met deze STEM-module (bundel voor leerkrachten).

Exoplaneten – Leerlingenbundel

Wat zijn exoplaneten? Hoe kan je ze vinden? Leer de wetenschappelijke methoden kennen in je klas met deze STEM-module (bundel voor leerlingen).

Exoplaneten – Intermezzo

Wat zijn exoplaneten? Hoe kan je ze vinden? Leer de wetenschappelijke methoden kennen in je klas met deze STEM-module (Extra achtergrond en oefening).

Lesmateriaal secundair: exoplaneten2025-01-24T13:37:03+01:00
9 jul 2024 jul 2024

Lesmateriaal secundair: Het heelal in een brandpunt

2025-01-24T13:40:19+01:00

Lesmateriaal: Het heelal in een brandpunt 🎯

Bouw een telescoop in de klas & verwondering over het heelal; een pakket met twee componenten! Dit lespakket kan worden ingezet in de eerste graad van het secundair onderwijs in de context van lessen STEM, waarbij elementen ook vroeger of later aan bod zullen komen in specifieke vakken zoals fysica, techniek en biologie.

Dit project heeft als uitdaging het bouwen en onderzoeken van een refractortelescoop en een reflectortelescoop. De werking van beide telescopen komt uitgebreid aan bod, en via actieve werkvormen ontdekken de leerlingen wat je ermee kan doen. Ze maken kennis met alle basisonderwerpen van de astronomie zoals planeten, Zonnestelsel, exoplaneten, satellieten, enz.

✔️ Niveau: 1ste graad secundair onderwijs

✔️ Vakken/eindtermen: Natuurwetenschappen, techniek en STEM

✔️ Partners: UGent Volkssterrenwacht Armand Pien, ESERO Belgium, SSVI Team, UCLL Lerarenopleiding

✔️ Editie: december 2022

Inhoud van de bundel – Het heelal vanuit een brandpunt 📖

  • Telescopisch zicht
  • Satellieten
  • Stellarium

  • Wat zijn telescopen?
  • Werking van een telescoop
    • Licht
    • Spiegels
    • Lenzen
  • Soorten telescopen
    • Refractortelescoop
    • Reflectortelescoop (spiegeltelescoop)

  • Hoe gebruik je de reflectortelescoop?
  • Uit welke onderdelen bestaat de reflectortelescoop?
  • Hoe bouw je de reflectortelescoop?
  • Afstellen reflectortelescoop
  • Hoe gebruik je de refractortelescoop?
  • Uit welke onderdelen bestaat de refractortelescoop?
  • Hoe bouw je de refractortelescoop?
  • Afstellen refractortelescoop

  • Onderzoeksopdracht: lezen met de telescoop
  • Onderzoeksopdracht: spiegelvorming met meerdere spiegels
  • Onderzoeksopdracht: weerkaatsing van lichtstralen
  • Onderzoeksopdracht: verschillende soorten lenzen
  • Onderzoeksopdracht: zwarte binnenkant van een telescoop
  • De slechtvalk en de telescoop

  • Acht planeten in een baan rond de zon
  • Ontdekkingen in het heelal
    • Geocentrisme
    • Heliocentrisme
    • Beweging van planeten (Kepler) (Tweede graad)
    • Door de telescoop van Galilei
    • Newton – Ontdekker van de zwaartekracht
  • Kruiswoordraadsel: Ons zonnestelsel

Inhoud van de bundel – Verwondering over het heelal 📖

  • Citaat
  • Afbeelding
  • Grote conjunctie + volgende conjunctie
  • Uitleg Jupiter en Saturnus
  • Opzoekopdracht

  • Inleiding
  • Opdracht
  • Vragen
  • Opdracht tegen volgende les

  • Inleiding satellieten en exoplaneten
  • Assignment exoplanets (exoplaneten)
  • Assignment satellites (satellieten)

  • Inleiding
  • Hoe werken satellieten?
    • De onderdelen van een satelliet
    • Het signaal van een satelliet
    • Funfacts
  • De banen/The orbits
    • Wat is een baan?
    • Hoe blijven de satellieten op de juiste baan?
    • Het type satellietbaan om de aarde
  • Welke soorten satellieten bestaan er?

  • Inleiding
  • De planeten in ons zonnestelsel
  • Planeetnamen (met de zon als een ster) en dagen
    • Waar komen de namen van de weekdagen in het Nederlands vandaan?
    • Romeinen hebben de namen van de week naar Hemellichamen genoemd
    • Nederlandse weekdagen zijn een mix van Romeinse en Germaanse namen
  • De kleuren van de planeten
    • Labo proef: kleur van Mars
    • Opdracht: kleuren van de andere planeten
  • Hoe groot zijn planeten?

  • Verband zwaartekracht en planeten
  • Inleiding les exoplaneten
  • Exoplaneten
    • Definitie exoplaneten
    • Interessante informatie
    • Waarom zoeken we naar exoplaneten?
    • Waar zoeken we naar exoplaneten?
    • Hoe kunnen we exoplaneten waarnemen?
    • Demoproef exoplaneten
    • Leuke weetjes over exoplaneten

  • Assignment
    • Rubric poster
    • Rubric presentation
    • Example poster
    • Grammar
    • Op weg helpen!

Downloads 👩‍🏫

Het heelal vanuit een brandpunt

De basis over telescopen, wat kan je ermee doen, hoe bouw je zelf eentje, hoe werkt de optica, montage en afstelling van en oefeningen met SSVI in a Box telescopen, basiskennis over het Zonnestelsel.

Verwondering over het heelal

Kennismaking en verwondering over het heelal en het Zonnestelsel, kennismaking met telescopen, met satellieten, planeten, zwaartekracht en exoplaneten.

Lesmateriaal secundair: Het heelal in een brandpunt2025-01-24T13:40:19+01:00
9 jul 2024 jul 2024

Lesmateriaal: SSVI in a box

2025-01-24T13:41:39+01:00

Lesmateriaal: SSVI in a box 🔭

Zelfbouw telescopen in de klas met SSVI! De werkgroep Kijkerbouw van de UGENT Volkssterrenwacht Armand Pien biedt een zelfbouwpakket aan voor scholen met een eenvoudige lenzentelescoop, spiegeltelescoop, en spectroscoop. Alle onderdelen worden geleverd, de leerlingen assembleren het zelf. De telescoopjes zijn bruikbaar voor het observeren van planeten, de Maan en de Zon (met veilige filter!).

Via ESERO Belgium kan je een workshop voor groep leraren aanvragen waarbij we je zelfbouwmateriaal laten zien, en demonstreren hoe je het in elkaar steekt. Je leert de telescoopjes ook correct instellen, en we tonen hoe je de zonnefilter en de spectroscoop gebruikt. Dit kan je dan nadien met je leerlingen doen als je één of meerdere kits bestelt.

✔️ Niveau: basisonderwijs én secundair onderwijs (minimum 9 jaar)

✔️ Vakken/eindtermen:

Basisonderwijs
Wetenschappen en techniek (Techniek)

Secundair
Fysica, STEM (Engineering)

✔️ Partners: UGent Volkssterrenwacht Armand Pien (werkgroep Kijkerbouw), Project SSVI, ESERO Belgium

✔️ Editie: december 2021

Inhoud van de handleiding 📖

  • Context
  • Benodigd gereedschap

  • Assemblage montering
  • Assemblage Newton- of spiegeltelescoop
    • Hoe steek je de spiegeltelescoop in elkaar?
    • Uitlijnen van de optiek van de spiegeltelescoop
  • Assemblage refractor- of lenzentelescoop
  • Assemblage hulpstuk voor refractortelescoop
  • Assemblage PVC spectroscoop

  • Newton- en refractortelescoop
  • Spectroscoop
  • Zonnefilter

Zo gebruik je hem 👉

Downloads 👩‍🏫

Handleiding voor assemblage van de telescopen

Met deze handleiding voor leraren en leerlingen leer je hoe je de spiegeltelescoop, lenzentelescoop en accessoires kunt monteren en correct gebruiken.

Video voor assemblage van de telescopen

Jean-Pierre toont in deze video van 20 minuten de volledige montage van de telescoopjes.

Presentatie over assemblage van de telescopen

De presentatie die gebruikt wordt in de lerarenworkshop, over de montage van de telescoopjes.

Begeleidend boekje bij de workshop SSVI in a Box

Als je een lerarenworkshop volgt bij SSVI, dan wordt dit boekje meegegeven als werkmateriaal.

Website van SSVI met meer info

Hoeveel kost een SSVI in a Box pakketje voor je school, en hoe bestel je er eentje? Via deze link kan je de SSVI-organisator contacteren en krijg je extra info.

Extra lesmateriaal bij SSVI in a box

voor eerste graad secundair onderwijs ontwikkelden we STEM pakketten waarbij de zelfbouwtelescopen van SSVI in a box in de klas gebruikt worden: “Het heelal in een brandpunt” en “Verwondering over het heelal”.

Lesmateriaal: SSVI in a box2025-01-24T13:41:39+01:00
9 jul 2024 jul 2024

Lesmateriaal secundair: Zonsverduistering

2025-01-23T15:32:05+01:00

Lesmateriaal: Zonsverduistering 🌑

Elke zonsverduistering is een heel mooie opportuniteit als leerkracht en leerling om dit vanop de speelplaats te kunnen mee volgen, en zo verwonderd te geraken over de hemelfenomenen en het ontzagwekkend heelal. Dit pakket biedt activiteiten om het in de klas te hebben over deze kosmische dans van Zon, Aarde en Maan. De doelgroep is voornamelijk derde graad lager en eerste graad secundair onderwijs. De lesmaterialen werden gemaakt naar aanleiding van de gedeeltelijke zonsverduistering op 25 oktober 2022, maar kunnen uiteraard ook gebruikt worden voor toekomstige verduisteringen. We maken gebruik van activerende werkvormen.

✔️ Niveau: 3de graad basisonderwijs én 1ste graad secundair onderwijs

✔️ Vakken/eindtermen:

Basisonderwijs
Wetenschappen en techniek (Natuur)

Secundair onderwijs
Natuurwetenschappen

✔️ Partners: UGent Volkssterrenwacht Armand Pien, ESERO Belgium

✔️ Editie: oktober 2022

Inhoud van de bundel 📖

Zonsverduistering in 2D

  • Nodig (per leerling)
  • Doen: knutselen
  • Model om hemelmechanica uit te leggen
  • Hoe ontstaat een zonsverduistering

Zonsverduistering in 3D

  • Inleidend onderwijsleergesprek
  • Nodig (per leerling)
  • Doen
  • Onderwijsleergesprek: demonstratie maanfasen
  • Demonstratie zonsverduistering
  • Uitbreiding: demonstratie maansverduistering

De maan draait in ellipsen

  • Nodig
  • Doen

Soorten zonsverduistering

Zonsverduisteringen in de wereld

  • Nodig
  • Doen
  • Bewolkt … toch naar de zon kijken

Downloads 👩‍🏫

Zonsverduistering: lerarenhandleiding + leerlingenbundel

Laat je leerlingen zelf experimenteren met hemelmechanica van Aarde, Maan en Zon. Ze leren ook hoe een verduistering ontstaat. In deze cursus laten we zien hoe dat eenvoudig kan, zonder dat je als leerkracht specifieke voorkennis nodig hebt.

Gebruikte media

Hieronder vind je alle originele afbeeldingen terug die we in het lesmateriaal gebruikt hebben.

Lesmateriaal secundair: Zonsverduistering2025-01-23T15:32:05+01:00
9 jul 2024 jul 2024

Lesmateriaal secundair: Je eerste minisatelliet Arduino

2025-01-24T13:37:54+01:00

Lesmateriaal: Mijn eerste minisatelliet 💡

Een experiment op een onbemande vlucht voor absolute beginners. Coderen met Arduino of Raspberry Pi Pico.

Voor experimenten op een onbemande vlucht heb je basis elektronica nodig. In deze cursus leren absolute beginners om de luchtdruk en de temperatuur te meten via een Arduino microcontroller (tot 2022) of via een Raspberry Pi Pico (vanaf 2023). Je leert eenvoudige basisvaardigheden via enkele oefeningen.
Deze vaardigheden vormen een basis om deel te nemen aan projecten zoals ASGARD of CanSat. Hierin worden leerlingen uitgedaagd om een zelfbedacht experiment te lanceren met een stratosfeerballon of met een raket.

✔️ Niveau: secundair onderwijs én (toekomstige) ASGARD/CanSat deelnemers (ook leerkrachten)

✔️ Vakken/eindtermen: Technologie, informaticawetenschappen, STEM

✔️ Partners: KdG Hogeschool Antwerpen (2022), Ingegno/De Creatieve STEM (2023-2024), ESERO Belgium

✔️ Editie: eerste editie 2017, lessenreeks 2021-2022, tweede editie 2024

Inhoud van de bundel 📖

  • Een ruimtevaartmissie op school
  • Uit welke onderdelen bestaat een satelliet?

  • De hardware leren kennen: de microprocessor
  • De hardware leren kennen: perifere onderdelen
  • Programmeren
  • Solderen

–

Kalibratie en verwerking

De bundel is voorzien van een oplossingssectie die je steeds kan raadplegen na elke oefening

Downloads 👩‍🏫

Je eerste mini-satelliet (2017)

ESERO Belgium handleiding voor leraren, eerste editie, aangeboden als lesmateriaal bij de ESERO vorming. De gebruikte hardware is hier nog een Arduino microcontroller.

Je eerste mini-satelliet (2024)

ESERO Belgium handleiding voor leraren, nieuwe editie, aangeboden als lesmateriaal bij de ESERO vorming. Deze is volledig aangepast aan de nieuwe programmeertaal (Python) en de nieuwe hardware (Raspberry Pi Pico)

Presentatie van vorming november 2021 (Lessen)

Lessen Arduino van Julie Willems, KdG (les van 8+16+26 november)

Presentatie van vorming september 2023 (Lessen)

Lessen met de Raspberry Pico van Benny (Ingegno)

Een tip om je leerlingen te leren solderen

Op onderstaande link vind je stripverhalen, in vele talen, met instructies om te leren solderen.

Lesmateriaal secundair: Je eerste minisatelliet Arduino2025-01-24T13:37:54+01:00
9 jul 2024 jul 2024

Lesmateriaal secundair: Astrosounds

2025-01-24T13:38:53+01:00

Lesmateriaal: Astrosounds 🎶

Hoe kunnen we stemmen, muziekinstrumenten en zelfs sterren herkennen op basis van hun klankkleur?

Binnen dit project gaan we op zoek naar een antwoord op de onderzoeksvraag: ‘Kunnen we stemmen, muziekinstrumenten en zelfs sterren herkennen op basis van hun klankkleur?’. Die vraag zullen we bekijken vanuit verschillende invalshoeken, namelijk die van een fysicus, een bioloog, een chemicus en een informaticus. De doelgroep voor dit project is de tweede graad in het secundair onderwijs.

✔️ Niveau: 2de graad secundair onderwijs

✔️ Vakken/eindtermen: Natuurwetenschappen, STEM, fysica, biologie, informatica

✔️ Partners: UCLL, Astrosounds Team, ESERO Belgium

✔️ Editie: december 2021

Inhoud van de bundel 📖

Na dit project moet je een goed beeld hebben over wat de vakken biologie, fysica, chemie en informatica inhouden.

  • Biologie is de studie van levende organismen.
  • Fysica is de studie van de fundamentele basiswetten van de natuur, van materie, energie, ruimte, tijd. Deze basiswetten vinden hun toepassing zowel in de biologie als de chemie als in ingenieurswetenschappen of medische wetenschappen.
  • Chemie is de studie van de samenstelling van stoffen en de veranderingen (reacties) waardoor nieuwe stoffen gevormd worden.
  • Informatica is de studie die zich richt op het maken van ICT-systemen: het opslaan en verwerken van informatie, het creëren van algoritmen en softwaretoepassingen, het maken en implementeren van netwerken en besturingssystemen, het ontwikkelen van databanken.

Aan de hand van het inkleurmodel zie je vanuit welke invalshoek we kijken in dit project. Of anders gezegd, vanuit welk oogpunt de onderzoeksvraag is gesteld.
Om een antwoord op de algemene onderzoeksvraag te formuleren, voeren we een reeks kleinere onderzoeken uit. Deze zijn uitgewerkt in 7 leerstations. Per leerstation zal je aan de hand van het inkleurmodel kunnen zien vanuit welke invalshoek we daarin kijken. Na elk leerstation gaan we een samenvattend schema van het project aanvullen met de geleerde begrippen uit de verschillende vakken.

Op 16 december werd een online vorming gegeven van 2u30min. Deze kan je herbekijken op onderstaande pagina.

  • Inleiding
  • Verwondering

  • Hoek 1: Proefje met stemvork
  • Hoek 2: Proefje met gitaar en proefje met ballon
  • Hoek 3: Proefje met suiker en geluid en proefje met liniaal
  • Hoek 4: filmpje + proefje: stembanden
  • Reflectiemoment
  • Conceptenmap leerstation 1

  • Hoek 1: Vacuüm
  • Middenstof gas
  • Hoek 2: Middenstof vloeibaar
  • Middenstof vast
  • Hoek 3: Snelheid van geluid in middenstoffen
  • Hoek 4: Geluidsgolf
  • Amplitude
  • Frequentie en golflengte
  • Reflectiemoment
  • Conceptenmap leerstation 2

  • Hoe kunnen we waarnemen dat sterren trillen?
  • Hoe kunnen we het verschil in lichtsterkte meten?
  • Eigenfrequentie en eigentrillingen
  • Reflectiemoment
  • Concept

  • Hoek 1: Infra- en ultrageluiden
  • Hoek 2: Resonantie in het slakkenhuis
  • Reflectiemoment
  • Concept

  • Klankkleur of timbre van een muziekinstrument
  • Timbre van een ster
  • Timbre van een muziekinstrument meten
  • Golfvorm van een samengestelde klank
  • Eigenfrequenties zorgen voor de klankkleur van een instrument.
  • Timbre meten
  • Reflectiemoment
  • Concept

  • Wat is een algoritme?
  • Sterrengeluiden programmeren
  • Concept

  • Ontstaan van sterren
  • Concept

  • Evaluatie
  • Formuleer je antwoord op de onderzoeksvraag

Downloads 👩‍🏫

Astrosounds Leerlingenbundel (dec 2021)

Ontdek 99 pagina’s met leerlingenopdrachten en achtergrondinfo.

Presentaties van de Astrosounds vorming (16 dec 2021)

Bekijk de presentaties opnieuw die Prof. Katrien Kolenberg liet zien tijdens de Astrsounds vorming.

Bekijk ook de presentatie van de docenten lerarenopleiding UCLL.

Extra: bookwidgets om het thema in te leiden

Op de Astrosounds website vind je enkele bookwidgets die je kunnen helpen om het thema in je klas te brengen.

Lesmateriaal secundair: Astrosounds2025-01-24T13:38:53+01:00
9 jul 2024 jul 2024

Lesmateriaal secundair: leven zoeken op Mars

2025-01-24T09:46:22+01:00

Lesmateriaal: leven zoeken op Mars 👽

Zijn wij alleen in het heelal? Of is er buitenaards leven? En zo ja, kan dat dan op Mars zijn?

De vraag of er leven is buiten de Aarde en welk leven dat dan zou zijn, is één van de grootste wetenschappelijke en filosofische vragen van de mensheid. Ook je leerlingen houden zich hier graag mee bezig. Deze lessen over leven zoeken op Mars bieden een ontdekkingstocht in de achtergrondkennis die we nodig hebben als we met deze belangrijke vraag willen bezig zijn.

✔️ Niveau: 1ste en 2de graad secundair onderwijs

✔️ Vakken/eindtermen: Natuurwetenschappen, Filosofie

✔️ Partners: UCLL Lerarenopleiding, iSTEM inkleuren, SSVI in a box, ESERO Belgium

✔️ Editie: december 2021

Inhoud van de bundel 📖

  1. Vragen stellen over de ruimte en Mars
  2. Centrale verwonderingsvraag
  3. Bijlage: Onderzoekend leren
  4. Bijlage: Ontwerpend leren

  1. Filosofisch gesprek: Leven in de ruimte?
  2. Wat zijn de kenmerken van leven?
  3. Wat is nodig om leven te laten ontstaan?
  4. Leefbare zone bij een ster: Goldilockszone.
  5. De invloed van de atmosfeer
  6. Samenvattend.

  1. Hoe ver is Mars?
  2. De Astronomische Eenheid
  3. Machten van 10
  4. Schaalmodel van het zonnestelsel
  5. Reizen naar Mars
  6. Samenvattend

Bijlage: De schaalfactor berekenen met excel

  1. Kijken naar Mars.
  2. Het verschil tussen een ster en een planeet.
  3. Eigenschappen van een goede telescoop:
    De telescoop van Christiaan Huygens.
    De onderdelen van een telescoop.
    Eigenschappen van een goede telescoop
  4. Spiegels en lenzen in een telescoop:
    Vlakke spiegels.
    Sferische holle spiegels.
    Bolle lenzen.
    Stralengang bij een lenzentelescoop.
    Stralengang bij en spiegeltelescoop.
  5. De voor- en nadelen van spiegel- en lenzentelescopen:
    Lenzentelescopen.
    Spiegeltelescopen.
  6. Ontwerp en bouw van een eigen telescoop.
  7. Samenvattend

Is er water op Mars (geweest)? Geologisch onderzoek.

  1. Onderzoek op Mars
  2. Marsonderzoek met behulp van satellietbeelden:
    Satellietbeelden van Mars en de Aarde vergelijken
    Poolkappen op Mars.
  3. Wat vertelt de kleur van Mars over de aanwezigheid van water?
    Roest.
    De kleur van Mars.
    Is er water (geweest) op Mars?
  4. Zijn er nog andere gesteenten die op de aanwezigheid van water kunnen wijzen?
    Carbonaatgesteenten: Wat?
    Hoe ontstaan carbonaatgesteenten?
    Hoe kunnen we onderzoeken of een gesteente een carbonaatgesteente is?
    Onderzoek naar carbonaatgesteenten op Mars.
  5. Marsrovers
  6. Samenvattend

  1. De pitch.
  2. Leven op Mars en …. STEM-beroepen?!?
  3. Verklarende woordenlijst

Downloads – Lesmateriaal 👩‍🏫

Bouwsteen 0: Centrale verwonderingsvraag

Denk na over de uitgestrektheid van het heelal en onze plaats daarin, en stel vragen over de ruimte en Mars. Je maakt kennis met de centrale verwonderingsvraag voor dit thema.
In de bijlagen worden ook de principes van onderzoekend en ontwerpend leren nog eens herhaald.

Bouwsteen 1: Leven: wat? waar?

Denk na over:

  • De kenmerken van leven,
  • De voorwaarden nodig om leven te laten ontstaan
  • De omstandigheden waaronder buitenaards leven zou kunnen bestaan,
  • De gelijkenissen en verschillen tussen Mars en de Aarde en het belang ervan voor leven,
  • Mogelijk leven op Mars, vroeger en nu.

Bouwsteen 2: Hoe ver is Mars?

  • De grootteordes van de afstanden in ons zonnestelsel inschatten en hierbij machten van 10 gebruiken;
  • Leren wat de Astronomische Eenheid is en deze ook gebruiken;
  • Wat een schaalfactor is en hoe je een goede schaalfactor kiest;
  • Een correct schaalmodel van het zonnestelsel ontwerpen en realiseren volgens de principes van ontwerpend leren;
  • Excel leren gebruiken om handig een schaalfactor te berekenen;
  • Leren begrijpen wat de gevolgen van de afstand tussen de Aarde en Mars zijn voor het Marsonderzoek.

Bouwsteen 3: Kijken naar Mars?

  • Observeer de sterrenhemel met Stellarium;
  • Leer het verschil tussen een ster en een planeet;
  • Leer de belangrijkste onderdelen van een telescoop kennen;
  • Leer wat de eigenschappen van een goede telescoop zijn;
  • Leer dat er 2 belangrijke soorten telescopen bestaan: spiegeltelescopen en lenzentelescopen;
  • Leer de werking van de spiegel- en lenzentelescoop begrijpen;
  • Leer een belangrijke basiseigenschap van vlakke spiegels;
  • Onderzoek een belangrijke basiseigenschap van sferische holle spiegels;
  • Onderzoek een belangrijke basiseigenschap van bolle lenzen;
  • Leer op een geïnformeerde manier een keuze maken tussen de verschillende soorten telescopen;
  • Bouw zelf een telescoop volgens de principes van ontwerpend leren.

Bouwsteen 4: Geologisch onderzoek

  • Onderzoek de onderzoeksvraag: Is er water op Mars (geweest)?;
  • Bestudeer gericht satellietbeelden van Mars;
  • Leer wat droog ijs is;
  • Leer waarom Mars zijn typische kleur heeft;
  • Leer wat de kleur van Mars ons vertelt over de aanwezigheid van water;
  • Leer wat carbonaten zijn en hoe carbonaten ontstaan;
  • Onderzoek de aanwezigheid van carbonaten in gesteenten;
  • Leer wat carbonaten ons vertellen over de aanwezigheid van water op Mars;
  • Leer over Marsrovers en welke informatie ze ons kunnen geven over Mars.

Bouwsteen 5: Besluit

  • Samenvatten wat je bijgeleerd hebt;
  • Zicht krijgen op de verscheidenheid van STEM;
  • Aangeven wat jou ligt in STEM aan de hand van dit project;
  • Jouw STEM-profiel voor dit project opstellen;
  • Op zoek gaan naar beroepen die iets met STEM te maken.

Lesmateriaal secundair: leven zoeken op Mars2025-01-24T09:46:22+01:00
Go to Top