30 jun 2025 jun 2025

Lesmateriaal: Filteren van ‘maanijskernen’ om water te winnen

2025-06-30T16:45:47+02:00

Lesmateriaal: Filteren van ‘maanijskernen’ om water te winnen

Water op de Maan

In dit hulpmiddel zullen de leerlingen een dag lang bijhouden hoeveel water ze ongeveer gebruiken voor verschillende activiteiten. Dit wordt gevolgd door een experimentele activiteit in de klas, waarbij ze vooraf bereide “maanijskernen” gebruiken en deze filteren om water te krijgen. Ze zullen de resultaten van de eerste en tweede activiteit gebruiken om te berekenen hoeveel maanijs ze zouden moeten opgraven of boren om genoeg water voor één dag te hebben. De bron suggereert discussies over watergebruik en recycling, zowel op aarde als in de ruimte.

✔️ Niveau: basisonderwijs

✔️ Vakken/eindtermen: Mens en maatschappij (Ruimte), Wetenschap en techniek (Natuur, Techniek), Wiskunde (Meten)

✔️ Partners: ESERO Belgium, ESA Education

Inhoud van de bundel 📖

Info lesbundel

Samenvatting van de activiteiten

Activiteit 1: Hoeveel water gebruik je elke dag?

Activiteit 2: Vuil ijs naar schoon water

Activiteit 3: Waterbehoud op de aarde en de maan

Conclusie

Leerlingenwerkblad

Links

Downloads – Lesmateriaal 👩‍🏫

Lesmateriaal: Filteren van ‘maanijskernen’ om water te winnen2025-06-30T16:45:47+02:00
30 jun 2025 jun 2025

Lesmateriaal: Seizoenen begrijpen

2025-06-30T16:31:59+02:00

Lesmateriaal: Seizoenen begrijpen

Een jaar op aarde

Deze handleiding is bedoeld om de kennis van de leerlingen over de seizoenen te bevorderen en te vergroten, en richt zich op het basismechanisme achter de verschillende seizoenen op aarde. Het materiaal is opgedeeld in verschillende delen, zodat het onderwerp en de inhoud geleidelijk kunnen worden verworven. Het startpunt is een algemene discussie over seizoenen door te kijken naar de veranderende kleuren op aarde in de loop van een jaar. Dit wordt gevolgd door een praktische activiteit om de leerlingen de invloed van het zon-aarde systeem op de seizoenen te laten onderzoeken.

✔️ Niveau: basisonderwijs

✔️ Vakken/eindtermen: Mens en maatschappij (Ruimte), Wetenschap en techniek (Natuur, Techniek)

✔️ Partners: ESERO Belgium, ESA Education

Inhoud van de bundel 📖

Info over de lesbundel

Samenvatting activiteiten

Inleiding

Activiteit 1: Kleuren op aarde i de vier seizoenen

Activiteit 2: Waarom heeft de aarde seizoenen?

Leerlingenbundel

Links

Bijlagen

Downloads – Lesmateriaal 👩‍🏫

Lesmateriaal: Seizoenen begrijpen2025-06-30T16:31:59+02:00
30 jun 2025 jun 2025

Lesmateriaal: De effecten van smeltend ijs onderzoeken

2025-06-30T16:30:19+02:00

Lesmateriaal: De effecten van smeltend ijs onderzoeken

Het ijs is aan het smelten

In deze set van vier activiteiten zullen leerlingen de gevolgen van de opwarming van de aarde en het smelten van ijs op aarde onderzoeken. Ze leren het verschil tussen landijs en zee-ijs en onderzoeken de respectievelijke effecten van het smelten van landijs en zee-ijs. Daarna zullen ze hun eigen experiment ontwerpen om te onderzoeken hoe smeltend ijs de temperatuur van de atmosfeer verandert. Tot slot leren de leerlingen meer over gletsjers en bekijken ze satellietbeelden van een gletsjer om na te gaan hoeveel die in een bepaalde periode is gesmolten.

✔️ Niveau: basisonderwijs

✔️ Vakken/eindtermen: Mens en maatschappij (Tijd, Ruimte, Brongebruik), Wetenschap en techniek (Natuur, Techniek), Sociale vaardigheden, Wiskunde (Getallen, Meten)

✔️ Partners: ESERO Belgium, ESA Education

Inhoud van de bundel 📖

Activiteiten overzicht

Activiteit 1: Introductie van ijs

Activiteit 2: Zal de zeespiegel veranderen?

Activiteit 3: Zal de temperatuur veranderen?

Activiteit 4: Kijken naar de gletsjer

Links

Downloads – Lesmateriaal 👩‍🏫

Lesmateriaal: De effecten van smeltend ijs onderzoeken2025-06-30T16:30:19+02:00
30 jun 2025 jun 2025

Lesmateriaal: Analyseren en begrijpen van ruimtebeelden

2025-06-30T16:01:11+02:00

Lesmateriaal: Analyseren en begrijpen van ruimtebeelden van de planeet Aarde

Vanaf de grond en vanuit de lucht

In deze activiteit maken de leerlingen kennis met het idee van observatie op afstand van de aarde vanuit de ruimte. Hen wordt gevraagd foto’s van verschillende landschappen (bergen, meren, rivieren, steden, eilanden en woestijnen) die vanaf de grond zijn genomen, te vergelijken met foto’s van dezelfde plaatsen die zijn genomen door astronauten aan boord van het internationale ruimtestation, en ook met foto’s die door aardobservatiesatellieten zijn genomen. Deze bron gebruikt met name foto’s van Sentinel-1 en Sentinel-2, missies die door de ESA zijn ontwikkeld in het kader van het Copernicus-programma.

✔️ Niveau: basisonderwijs

✔️ Vakken/eindtermen: Wetenschap en techniek (Natuur, Techniek), ICT, Leren leren, Mens en maatschappij (Ruimte)

✔️ Partners: ESERO Belgium, ESA Education

Inhoud van de bundel 📖

Info over de lesbundel

Activiteit 1: De aarde gezien vanuit het ISS

Activiteit 2: Match de foto’s

Activiteit 3: Hoger op!

Bijlagen

Links

Downloads – Lesmateriaal 👩‍🏫

Lesmateriaal: Analyseren en begrijpen van ruimtebeelden2025-06-30T16:01:11+02:00
5 jun 2025 jun 2025

Lesmateriaal: Observeren en meten van de weersomstandigheden

2025-06-05T10:39:25+02:00

Lesmateriaal: Observeren en meten van de weersomstandigheden

Neus hoog in de lucht!

In deze reeks activiteiten leren de leerlingen hoe hun zintuigen en instrumenten kunnen worden gebruikt om het weer te beschrijven en te meten. Als inleidende activiteit analyseren de leerlingen plaatselijke spreekwoorden over het weer. Vervolgens zullen ze hun zintuigen gebruiken om weerwaarnemingen te doen en te leren hoe ze het weer kunnen beschrijven. Dit lespakket komt uit het gamma van ESA’s educatief materiaal genaamd ‘Teach with Space’, waarbij de leerlingen vergezeld worden van Paxi, de alien die hen mee door het universum leidt.

De leerlingen bouwen ook een klein meteorologisch station en voeren weermetingen uit van regen, windsnelheid en luchttemperatuur.

✔️ Niveau: basisonderwijs

✔️ Vakken/eindtermen: Mens en maatschappij (mens, tijd, ruimte, bron), Wetenschappen en Techniek (Natuur, techniek), ICT, Sociale vaardigheden (samenwerking), wiskunde

✔️ Partners: UGent Volkssterrenwacht Armand Pien, ESERO Belgium, ESA Education

Inhoud van de bundel 📖

Info over de lesbundel
Samenvatting activiteiten

Inleiding
Activiteit 1: Praten over het weer
Activiteit 2: Het weer aanvoelen
Activiteit 3: Bouw je weerstation
Conclusie

Leerlingenwerkblad
Links
Bijlagen

Downloads – Lesmateriaal 👩‍🏫

Lesmateriaal: Observeren en meten van de weersomstandigheden2025-06-05T10:39:25+02:00
5 jun 2025 jun 2025

Lesmateriaal: infrarood webcam-hack

2025-06-05T10:11:44+02:00

Lesmateriaal: Infrarood Webcam-hack

Infrarood licht gebruiken om de wereld op een nieuwe manier te observeren.

Deze reeks van drie activiteiten zal de leerlingen in staat stellen het elektromagnetische spectrum te begrijpen en infrarode straling waar te nemen door een goedkope webcam aan te passen. Er wordt besproken hoe infraroodstraling kan worden gebruikt om informatie te verkrijgen die met zichtbaar licht niet beschikbaar is. De leerlingen zullen ook satellietbeelden analyseren en zo begrijpen waarom het nuttig is om in infrarood te “zien”.

ESERO Belgium heeft dit pakket aangepast voor Vlaams onderwijs, onder meer door een lijst van Vlaamse eindtermen toe te voegen.

✔️ Niveau: Secundair onderwijs

✔️ Vakken/eindtermen: Aardwetenschappen, biologie, STEM, digitale competenties, duurzaamheid, leercompetenties, ruimtelijk bewustzijn, sociaal-relationele competenties, chemie, fysica, wiskunde,…

✔️ Partners: ESERO Belgium, ESA Education

Inhoud van de bundel 📖

Info over het lespakket
Eindtermen
Activiteitenoverzicht

Inleiding
Achtergrond

Activiteit 1: De webcam hacken
Activiteit 2: Objecten bekijken in infrafoor licht
Activiteit 3: Kijken naar de aarde in infrarood licht

Werkblad leerlingen
Links

Downloads – Lesmateriaal 👩‍🏫

Lesmateriaal: infrarood webcam-hack2025-06-05T10:11:44+02:00
8 apr 2025 apr 2025

Lesmateriaal: ESA – Space for kids

2025-05-19T14:26:34+02:00

Lesmateriaal: Space for kids

“Space for Kids” van het Europese Ruimtevaart Agentschap (ESA) is een website vol materiaal dat kinderen wil warm maken voor de ruimte, met interactieve werkvormen, videos, en informatie over het heelal, de planeten, en de ESA ruimtemissies.

✔️ Niveau: kids

✔️ Partners: ESERO Belgium, ESA Education

Lesmateriaal: ESA – Space for kids2025-05-19T14:26:34+02:00
8 apr 2025 apr 2025

Lesmateriaal: ESA teach with space

2025-04-08T14:15:51+02:00

Lesmateriaal: Teach with space

ESA’s Teach with Space collection, developed in collaboration with the European Space Education Resources Office (ESERO) network, is a set of innovative curricular classroom resources that use space as the entry point to run STEM lessons during school hours. These resources include teaching guidelines, student activities, and experiment kits.

✔️ Niveau: Lager en secundair onderwijs

✔️ Vakken/eindtermen:
Basisonderwijs
Mens en maatschappij (Ruimte), Wetenschappen en Techniek (Techniek),…

Secundair onderwijs
Ruimtelijk bewustzijn, STEM, Aardwetenschappen,

✔️ Partners: ESERO Belgium, ESA Education

Lesmateriaal: ESA teach with space2025-04-08T14:15:51+02:00
25 mrt 2025 mrt 2025

Lesmateriaal secundair: Banen berekenen

2025-03-26T10:44:29+01:00

Lesmateriaal: banen berekenen 🖩

Bereken de baan van een planeet of komeet met Newton en Kepler

Zelf banen berekenen
Door gebruik te maken van de basiswetten van Newton en Kepler kunnen de leerlingen op eenvoudige manier banen van hemellichamen berekenen in Excel. Naast het lesmateriaal zelf, bieden we observatiegegevens van 3000 verscillende kometen. Als elke leerling de baan van 1 lomeet berekend, dan zullen ze zelf ontdekken dat het verste punt telkens net voorbij Neptunus ligt. Met andere woorden, ze ontdekken zelf de Kuijpergordel!

✔️ Niveau: 2de en 3de graad secundair onderwijs

✔️ Vakken/eindtermen: Fysica, Ruimtelijk bewustzijn, Digitale competenties, STEM

✔️ Partners: ESERO Belgium, Leraar Werner Poets

✔️ Editie: ESERO Belgium 2017 > Vernieuwde editie in 2021

Inhoud van de bundel 📖

Het doel van deze cursus

  • Inleiding
  • Numerieke verificatie van de wetten van Kepler m.b.v. de 2de wet van Newton en de gravitatiewet

Hoe deze cursus gebruiken?

Opbouw van de berekeningsmethode.

❶ Bepalen van de positie op moment T1

❷ Bepalen van de versnelling op moment T1

❸ Bepalen van de snelheid op moment T1

❹ Bepalen van de positie op moment T2

❺ Bepalen van de versnelling op moment T1

❶ Bepalen van een baan van een komeet

❷ Bepalen van de afstand van het aphelium van de komeet tot de zon.

❸ Bepalen van de periode van de komeet

❹ Verifiëren van de eerste wet van Kepler

❺ Verifiëren van de tweede wet van Kepler

❻ Verifiëren van de derde wet van Kepler

Antwoorden op de uitbreidingsvragen

Downloads – Lesmateriaal 👩‍🏫

Bereken zelf de banen van een planeet, een komeet, een asteroïde, of een satelliet in Excel

In deze cursus wordt stap voor stap uitgelegd hoe de leerlingen de berekening van een baan kunnen uitvoeren, op basis van enkele echte observatiegegevens : de afstand tot de zon en de snelheid ten opzichte van de zon in het perihelium (= dichtste punt bij de zon).

Hulpbestanden bij de cursus ‘Banen berekenen’

  • Een blanco Excel werkblad waarin de leerlingen hun berekeningen kunnen maken.
  • Wetenschappelijke waarnemingen van 3000 echte kometen (met dank aan de Koninklijke Sterrenwacht van België).
  • Een Excel werkblad die correct ingevuld is voor de baan van de Aarde.

Lesmateriaal secundair: Banen berekenen2025-03-26T10:44:29+01:00
9 jul 2024 jul 2024

Lesmateriaal secundair: Zonsverduistering

2025-03-26T17:13:08+01:00

Lesmateriaal: Zonsverduistering 🌑

Elke zonsverduistering is een prachtkans als leerkracht (en als leerling) om vanop de speelplaats omhoog te kijken.

Dit pakket biedt activiteiten om een zonsverduistering op laagdrempelige manier in de klas te bespreken. De lesmaterialen werden gemaakt naar aanleiding van de gedeeltelijke zonsverduistering op 25 oktober 2022, maar kunnen uiteraard ook gebruikt worden voor toekomstige verduisteringen, zoals bijvoorbeeld de gedeeltelijke zonsverduistering op 29 maart 2025. We maken gebruik van activerende werkvormen om je leerlingen te boeien met de kosmische dans van Zon, Aarde en Maan. 

✔️ Niveau: 3de graad basisonderwijs én 1ste graad secundair onderwijs

✔️ Vakken/eindtermen:

Basisonderwijs
Wetenschappen en techniek (Natuur)

Secundair onderwijs
Natuurwetenschappen

✔️ Partners: UGent Volkssterrenwacht Armand Pien, ESERO Belgium

✔️ Editie: oktober 2022

Inhoud van de bundel 📖

  • Zonsverduistering in 2D
  • Zonsverduistering in 3D

  • De maan draait in ellipsen
  • Soorten zonsverduistering
  • Zonsverduisteringen in de wereld

Klasoefening met behulp van powerpoint ‘hoe kijk je naar de zon?’ (zie downloads)

Downloads 👩‍🏫

Zonsverduistering: lerarenhandleiding en leerlingenbundel

Laat je leerlingen zelf experimenteren met hemelmechanica van Aarde, Maan en Zon. Ze leren ook hoe een verduistering ontstaat. In deze bundels laten we zien hoe dat eenvoudig kan, zonder dat je als leerkracht specifieke voorkennis nodig hebt.

Gebruikte media

Hieronder vind je alle originele afbeeldingen terug die we in het lesmateriaal gebruikt hebben.

Klik en download de bestanden om in je les te gebruiken.

Lesmateriaal secundair: Zonsverduistering2025-03-26T17:13:08+01:00
Go to Top