Zaterdag 1 november 2025 – Elk jaar op 1 november herdenken christenen wereldwijd alle heiligen. Maar waarom precies deze datum? Het antwoord ligt op het snijvlak van geschiedenis, cultuur en astronomie.

Historische oorsprong

In de vroege christelijke kerk werden martelaren herdacht op de dag van hun dood. Naarmate het aantal martelaren toenam, ontstond de behoefte aan een algemene feestdag voor alle heiligen.

• In Rome wijdde paus Bonifatius IV rond 610 het Pantheon aan de Maagd Maria en alle martelaren, oorspronkelijk op 13 mei.
• Later verplaatste paus Gregorius III (731–741) deze viering naar 1 november in een kapel van de Sint-Pietersbasiliek.
• Paus Gregorius IV (827–844) breidde deze datum uit naar de hele christelijke wereld.

De keuze van 1 november was dus deels liturgisch, maar ook cultureel en astronomisch geïnspireerd.

Astronomische context

1 november valt in de late herfst in het noordelijk halfrond, een periode van dalende daglengte en toenemende nacht. Wetenschappelijk gezien:

• Daglengte: Rond 1 november is de dag in België gemiddeld ongeveer 9 uur en 40 minuten, terwijl de nacht 14 uur en 20 minuten duurt. De dagen worden hierdoor zichtbaar korter dan in september, na de herfst-equinox.

• Zonshoogte: De middagzon staat op deze datum relatief laag aan de hemel (ongeveer 31° boven de horizon in Brussel), wat bijdraagt aan langere schaduwen en minder direct zonlicht.

• Seizoenscyclus: Dit markeert de overgang naar de winterperiode, wat historisch werd gezien als een tijd van introspectie en herdenking van overledenen.

Deze astronomische factoren versterken de symboliek van de dag: lichtpuntjes in de donkere periode van het jaar. Het menselijke ritueel van dodenherdenking sluit aan bij de natuurlijke cycli van zon en seizoenen.

Culturele verbindingen

De datum ligt dicht bij het Keltische Samhain (31 oktober – 1 november), dat het einde van de oogst en de start van de winter markeerde. Tijdens Samhain geloofde men dat de scheidslijn tussen de wereld van de levenden en de doden dunner was, waardoor rituelen en offers gebruikelijk waren.

Door 1 november te kiezen, kon de kerk bestaande culturele tradities integreren, terwijl het een christelijke invulling kreeg: een viering van alle heiligen.

Wetenschap ontmoet traditie

Allerheiligen illustreert hoe astronomie, seizoenscycli en menselijke cultuur met elkaar verweven zijn. Het feest markeert niet alleen religieuze herdenking, maar volgt ook de natuurlijke overgang van licht naar donker, wat eeuwenlang heeft bijgedragen aan de rituele betekenis van deze periode.

Bij ESERO Belgium laten we graag zien dat wetenschap en cultuur elkaar vaak kruisen, en dat astronomische kennis kan helpen om de historische en symbolische betekenis van onze tradities beter te begrijpen.

Donderdag 30 oktober 2025  –  Halloween morgen! Pompoenen worden uitgehold, kostuums liggen klaar en de griezelige sferen vullen de straten. Maar voordat je je volledig overgeeft aan snoep en horrorfilms, hier een klein science-kantje dat je morgen op Halloween met je mede-trick-or-treaters kan delen.

We verdelen het jaar traditioneel in vier seizoenen: lente, zomer, herfst en winter. Zo ver is iedereen mee. Die verdeling doen we op basis van de astronomische punten: de twee equinoxen (lente- en herfst-equinox) en de twee zonnewendes (zomer- en winterzonnewende). Maar er is meer: ongeveer in het midden van elk seizoen liggen de zogenaamde cross-quarter days. Deze dagen zijn eeuwenlang belangrijk geweest in de kalender van onze voorouders, vooral in de Keltische traditie, maar ook in andere agrarische culturen.

En nu komt het leuke: als je kijkt naar het midden van de astronomische herfst en winter, kom je precies uit bij… Halloween! Ja, dat feest van verkleedpartijen, spoken en pompoenen heeft eigenlijk een astronomische achtergrond.

Andere bekende cross-quarter days zijn:

• Groundhog Day (2 februari) – midden van de winter

• May Day (1 mei) – midden van de lente

• Lammas (1 augustus) – midden van de zomer

Deze dagen markeerden vroeger niet alleen de seizoenen, maar waren ook belangrijke momenten voor landbouw en rituelen. Zo werd Lammas bijvoorbeeld gevierd met het eerste graan van het seizoen, terwijl May Day het begin van de zomer en vruchtbaarheid symboliseerde. Halloween past dus perfect in dat rijtje: het markeert het midden van de herfst, een tijd van oogst, maar ook van overgang en mysterie. Niet zo gek dat het van oudsher een tijd was waarin men dacht dat de grens tussen de levende en de geestenwereld dunner was.

Kleine nuance: omdat Halloween altijd op 31 oktober valt, zit er een klein verschil met het exacte astronomische midden van de herfst, dat rond 7 november ligt. Maar laten we eerlijk zijn: een paar dagen verschil maakt het plezier van pompoenen en spoken er niet minder om.

Vanuit wetenschappelijk oogpunt is het idee van cross-quarter days interessant omdat het laat zien hoe mensen eeuwenlang naar astronomische patronen keken om hun leven te structureren. Voorouderlijke kalenders waren geen willekeurige afspraken; ze waren gebaseerd op zon, maan en seizoenen, en daardoor perfect afgestemd op de landbouw en natuurlijke cycli. Halloween is dus niet alleen een feest van griezelige kostuums en trick-or-treaten, maar ook een klein stukje menselijke astronomische geschiedenis dat we elk jaar opnieuw vieren.

Dus terwijl je morgenavond langs verlichte huizen loopt, snoep verzamelt of misschien een enge film kijkt, denk even aan deze oude astronomie: Halloween is eigenlijk een feest dat de seizoenen eert, eeuwenoud maar nog steeds springlevend.

Dinsdag 28 oktober 2025 – Vandaag stond ons kantoor in de UGent Volkssterrenwacht Armand Pien helemaal in het teken van jong talent en grote sterren. Tijdens het Space Lab, ons in-house dagkamp, kregen kinderen van 10 tot 14 jaar de kans om de hele dag de geheimen van het heelal te ontdekken — én zelf een stukje ruimtewetenschap te beleven. Het werd een kleurrijke mix van wetenschap, creativiteit en verwondering.  ✨

🧪 De kleuren van het heelal

De dag begon met een knetterende ontdekkingstocht door het licht. Met kleine spectroscoopjes onderzochten de deelnemers verschillende lichtbronnen en ontdekten ze dat elke stof in het universum zijn eigen kleur heeft. Rood, oranje, blauw — elke tint vertelt een verhaal over de stoffen die verhit worden door sterren of kosmische processen. Zo begreep iedereen dat wetenschappers via kleuren kunnen afleiden wat er in verre nevels en sterren te vinden is.

🎨 Van wetenschap naar kunst

In het creatieve luik van het Space Lab mochten de deelnemers hun wetenschappelijke kennis omzetten in kleur. Ze kregen paint-by-number kleurplaten van echte  astrofoto’s van Belgische astrofotografen. Op basis van de aanwezige stoffen — waterstof, helium, zuurstof — kleurden ze de beelden in als echte onderzoekers.

De resultaten waren verbluffend accuraat: elke foto kreeg een eigen interpretatie, maar allemaal brachten ze de schoonheid van het heelal op hun eigen manier tot leven.

🔭 Aan de slag als astrofotograaf

Na de middag namen de leden van de werkgroep astrofotografie het over. Stijn demonstreerde zijn telescoopopstelling en vertelde hoe hij met zorg en geduld de nachtelijke hemel in beeld brengt. Hij toonde hoe astrofoto’s gemaakt en bewerkt worden — van eenvoudige smartphonebeelden tot professionele opnames met grote telescopen, zelfs tot in Chili.

De kinderen mochten zelf experimenteren met beeldbewerking en zagen hun ruwe beelden langzaam veranderen in echte kunstwerken uit de ruimte. De verwondering was groot: “Wauw, dat heb ik zelf gemaakt!”. Jawel! En meer nog, je hebt dat zelf gemaakt op minder dan een dag tijd! Hoedje af!

🪐 De sterrenhemel in je broekzak

Afsluiten deden we met Stellarium, een virtuele sterrenhemel die ondertussen al door het bredere publiek bekend is. Maar hoe werk je daar nu precies mee? De deelnemers leerden hoe ze de objecten van hun bewerkte beelden konden terugvinden aan de virtuele nachtelijke hemel. Met een paar handige trucjes kunnen ze voortaan zelf nevels, sterren en clusters opsporen — gewapend met kennis én nieuwsgierigheid.

Een kamp zoals geen ander

Het SPACE LAB bewijst elke keer weer dat wetenschap, spel en creativiteit perfect samengaan, ook in de vakantie 😉. De jonge deelnemers leerden niet alleen over licht, sterren en nevels, maar ontdekten ook dat ze zélf onderzoek kunnen doen en beelden kunnen creëren die zowel artistiek als wetenschappelijk waardevol zijn.

Wie na deze dag zin heeft om verder te duiken in astrofotografie, kan aansluiten bij de werkgroep astrofotografie van de Volkssterrenwacht in Gent. Want wie weet — misschien hangt de volgende bekroonde astrofoto binnenkort wel aan de muur van één van deze jonge ruimteonderzoekers!

Vrijdag 24 oktober 2025 – Wat een boeiende weken bij ESERO Belgium! Samen met tientallen leerkrachten uit heel Vlaanderen doken we in de wondere wereld van ruimtevaart, wetenschap en techniek. Van satellieten in een blikje tot een eigen maanbasis: elke vorming bracht onze projecten, nieuwe ideeën en enthousiasme tot bij de leerkrachten om STEM in de klas tot leven te brengen.

Hieronder vind je een overzicht van onze recente vormingen — misschien zat jij er wel bij?

🛰️ CanSat: een satelliet in een blikje

Online vorming – 11 september ’25

Zin om je leerlingen écht te inspireren? Tijdens onze online vorming over CanSat ontdekten 18 leerkrachten hoe ze hun leerlingen kunnen uitdagen om zelf een mini-satelliet te bouwen — in een frisdrankblikje!

We gingen dieper in op de werking van het project, de rol van de leerkracht en de kansen die het biedt om wetenschap, techniek en teamwork te combineren. De deelnemers leerden hoe hun leerlingen niet enkel uitvoeren, maar ook bedenken, ontwerpen en analyseren — net als echte ingenieurs.

Helemaal welkom op onze volgende CanSat-vorming die zal plaatsvinden in mei 2026. Houdt de vormingpagina goed in de gaten om meteen mee te zijn!

🌍 Climate Detectives: onderzoek het klimaat rond je school

UGent Volkssterrenwacht Armand Pien – 18 september ’25 

Tijdens de Climate Detectives-vorming leerden leerkrachten hoe hun leerlingen als echte klimaatonderzoekers aan de slag kunnen. In dit ESA-project bestuderen leerlingen een lokaal klimaatprobleem, analyseren satellietbeelden, verzamelen data en bedenken oplossingen.

Onder begeleiding van wetenschappers leren teams hoe ze hun onderzoek opbouwen en hoe ze met hun resultaten écht impact kunnen maken — op school, thuis of in de buurt.
We verwelkomden een klein publiek van drie leerkrachten, maar met grootse plannen voor hun leerlingen!

💻 Astro Pi: programmeer voor het ISS

Online vorming – 7 oktober ’25

Oudere leerlingen dagen we uit met Astro Pi Mission Space Lab: een project waarin ze échte code schrijven voor het Internationaal Ruimtestation (ISS).

Tijdens deze vorming leerden leerkrachten hoe hun leerlingen data kunnen analyseren van foto’s die door astronauten genomen worden — en zelfs berekenen hoe snel het ruimtestation beweegt ten opzichte van de aarde.
De best werkende codes worden echt uitgevoerd in het ISS, waarna de data terug naar de aarde komen voor verdere analyse. Ruimtevaart wordt zo tastbaar in de klas!

🌕 Moon Camp: bouw je eigen maanbasis

UGent Volkssterrenwacht Armand Pien – 13 oktober ’25

Tijdens onze Moon Camp-vorming namen leerkrachten een stap op het maanoppervlak — althans, virtueel! In dit ESA-project ontwerpen leerlingen hun eigen maanbasis, van woonruimte tot laboratorium.

Met Tinkercad, Minecraft, of zelfs 3D-software voor gevorderden, ontdekken leerlingen hoe het is om als ingenieur te denken én te ontwerpen. De vorming toonde de vijf aanwezige leerkrachten hoe ze dit project kunnen inzetten in verschillende onderwijsniveaus — van lager tot secundair onderwijs, en zelfs buitengewoon onderwijs.

👩‍🚀 Mission X: train als een astronaut

UGent Volkssterrenwacht Armand Pien – 20 oktober ’25

Mission X is een van onze meest speelse, maar tegelijk leerrijke projecten. Tijdens onze jaarlijkse vorming ontdekken je samen met onze lesgeefster Leonie hoe leerlingen van 8 tot 12 jaar stap voor stap leren leven en bewegen als astronauten.

Met elke fysieke of wetenschappelijke uitdaging verdienen ze kilometers voor mascottes Leo en Luna, die samen op weg zijn naar de maan. Beweging, wetenschap en ruimtevaart smelten hier samen tot een motiverend leertraject.

Leonie mocht één leerkracht verwelkomen, wat het ineens een privé-vorming maakte. Super dus om één op één alles door te nemen, en zelfs een beetje Moon Camp te bespreken.

Ruimtevaart in de klas: van inspiratie tot praktijk

Antwerpen CNO –  21 oktober ’25

In Antwerpen sloten we onze eerste reeks vormingen af met “Ruimtevaart in de klas”. Hier leerden 12 leerkrachten hoe ze met ruimtevaartprojecten STEM-onderwijs kunnen versterken.

Van CanSat en Climate Detectives tot Astro Pi en ASGARD: we toonden hoe elk project leerlingen helpt om onderzoekend te leren en écht betrokken te zijn bij wetenschap.

Daarnaast kregen de deelnemers heel wat praktische tips: hoe begin je eraan, hoe koppel je dit aan de leerplannen, en welke ondersteuning biedt ESERO Belgium?
Het antwoord: je staat er nooit alleen voor. Ons team blijft bereikbaar via e-mail, telefoon of videogesprek om te helpen waar nodig.

Donderdag 23 oktober 2025 – Komend weekend draaien we opnieuw aan de wijzers van de tijd: de wintertijd gaat in! Op zondag om 3 uur ’s ochtends draaien we de klok één uur terug, en kunnen we dus een uurtje langer slapen. Maar wist je dat deze eenvoudige handeling — die wij op aarde doen — eigenlijk alles te maken heeft met astronomie?

🌍 Tijd en de draaiende aarde

De tijd zoals wij die meten, is rechtstreeks verbonden aan de rotatie van de aarde. Eén volledige draai rond haar as duurt ongeveer 24 uur — dat noemen we een dag. Omdat de aarde op een lichthellende draai-as rond de zon beweegt, verandert de hoeveelheid daglicht die we krijgen doorheen het jaar. In de winter worden de dagen korter, in de zomer langer.

Om beter gebruik te maken van het daglicht, hebben we de zomer- en wintertijd ingevoerd. In de zomer zetten we de klok een uur vooruit, zodat het ’s avonds langer licht blijft. In de winter keren we terug naar de “echte” zonnetijd.

☀️ Wat heeft de zon ermee te maken?

De zon staat niet elke dag op exact hetzelfde moment op haar hoogste punt. Dat komt omdat:

• de aarde niet perfect rond de zon draait (de baan is een ellips);

• de aardas schuin staat ten opzichte van die baan.

Daardoor loopt onze “kloktijd” niet altijd gelijk met de zonnetijd — het moment waarop de zon recht boven ons staat. Astronomen gebruiken hiervoor soms het begrip “ware zonnetijd” tegenover “middelbare zonnetijd”.

🪐 Tijd in de ruimte

Als astronauten op het Internationaal Ruimtestation (ISS) werken, wordt het nog interessanter. Zij zien de zon elke 90 minuten opkomen en ondergaan! Om niet helemaal gek te worden van al die “dagen”, gebruiken ze een vaste tijdzone: UTC (Universal Time Coordinated) — dezelfde standaardtijd die ook in de sterrenkunde wordt gebruikt.

Dat is een mooie aanleiding om in de klas te praten over:

• hoe tijdzones op aarde ontstaan;

• wat het verschil is tussen kloktijd en zonnetijd;

• hoe we tijd meten op andere planeten (een “sol” op Mars duurt bijvoorbeeld 24 uur en 39 minuten).

🧭 Klasidee: maak je eigen zonnewijzer

Wil je de wintertijd in de klas aangrijpen voor een lesje wetenschap? Laat je leerlingen een zonnewijzer bouwen! Zo ontdekken ze zelf hoe de stand van de zon de tijd kan aangeven. Je vindt stap-voor-stap handleidingen en klasopdrachten bij ons lesmateriaal van de Fritzkoffer.

Zaterdag 11 oktober 2025 – CoderDojo Belgium werd dit jaar opnieuw overspoeld door tientallen enthousiaste meisjes tijdens hun jaarlijkse 4Girlz-event. Zowel in Brugge als in Louvain-la-Neuve kwamen meisjes samen om te ontdekken hoe leuk, uitdagend en grensverleggend programmeren kan zijn. Creativiteit, code en technologie kwamen samen op deze niet-zo-typische zaterdag.

Wat is 4Girlz?

Sinds 2015 zet CoderDojo zich met 4Girlz in om meer meisjes warm te maken voor technologie en programmeren. Waar de meeste Dojo’s vooral jongens aantrekken, biedt 4Girlz een veilige en inspirerende omgeving waar meisjes zich volledig kunnen uitleven met computerspelletjes, elektronica, robots en creatief coderen.

Beginner of gevorderde, verlegen of uitbundig, boekenwurm, sportfanaat of fashionista — bij 4Girlz is iedereen welkom! En zoals altijd bij CoderDojo: volledig gratis.

Op missie naar Mars met ESERO Belgium

Eén van de absolute hoogtepunten (naar onze bescheiden mening ) van deze editie was de Marsrover-workshop, mede mogelijk gemaakt door ESERO Belgium.

Tijdens deze workshop leerden de meisjes werken met een omgebouwde mBot, die speciaal werd aangepast om op een echte Marsrover te lijken. In vier leuke codeeroefeningen ontdekten ze hoe je een robot kunt leren zien, reageren en denken:

1. Kleuren herkennen met een smartcamera

2. Rijden op basis van kleurcommando’s

3. Een sample (monster) zoeken van een bepaalde kleur

4. Een ‘alien’ volgen op Mars!

Met behulp van Scratch en blockcoding leerden de deelnemers stap voor stap hoe ze hun rover konden programmeren. Terwijl de robots over een nagemaakt Marsoppervlak reden als mini-Marsvoertuigen, konden de meisjes zelf ervaren hoe wetenschap, technologie en creativiteit samenkomen in echte ruimteonderzoekstoepassingen.

Nieuw lesmateriaal voor jonge ontdekkers

De oefeningen in deze editie met de marsbot zijn ook verder uitgewerkt als lesmateriaal dankzij de samenwerking tussen ESERO Belgium en Digitale Wolven. Samen ontwikkelden ze gedetailleerde stappenplannen voor de vier Marsrover-oefeningen, zodat zowel deelnemers als coaches precies konden volgen hoe elke opdracht moest worden opgebouwd. Van het herkennen van kleuren tot het laten volgen van een ‘alien’ — elke oefening werd helder uitgelegd met duidelijke instructies, videomateriaal en codevoorbeelden. Dit nieuwe materiaal maakt het eenvoudiger om de workshop ook in andere Dojo’s of klasomgevingen te herhalen, en helpt jonge programmeerders om zelfstandig te leren experimenteren met robots, sensoren en blockcoding.

Neem je graag zelf eens een kijkje? Hier vind je het lesmateriaal dat we samen ontwikkelden!

Een dag vol inspiratie

De sfeer zat er goed in — nieuwsgierige blikken bij het eerste stukje code en voldoening wanneer de Marsrover precies deed wat de meisjes hadden geprogrammeerd. Dankzij de steun van partners zoals ESERO Belgium en de inzet van talloze vrijwillige coaches, werd 4Girlz 2025 opnieuw een groot succes.

4Girlz draait niet alleen om technologie, maar ook om zelfvertrouwen, samenwerking en plezier. Door samen te bouwen, testen en verbeteren, ontdekken de meisjes dat programmeren niet enkel iets is voor “techneuten”, maar een vaardigheid die deuren opent naar talloze toekomstmogelijkheden. Met initiatieven als 4Girlz wil CoderDojo Belgium de drempel verlagen voor meisjes om hun weg te vinden naar de wereld van technologie. Iedereen kan leren coderen, experimenteren en innoveren.