Over Camille Verbelen

Deze auteur heeft nog geen informatie verstrekt.
So far Camille Verbelen has created 113 blog entries.
8 jul 2024 jul 2024

Lesmateriaal: Vrouwen in de ruimte

2025-06-10T10:44:20+02:00

Lesmateriaal: Vrouwen in de ruimte 💁‍♀️

Neil Armstrong, Joeri Gagarin of Dirk Frimout. Het zijn allemaal namen die iedereen spontaan aan de ruimtevaart doen denken. Helaas is dit niet het geval bij vrouwen als Valentina Tereshkova, Sally Ride of Judith Resnik.

Het aantal vrouwen in de ruimte ligt nog altijd spectaculair veel lager dan het aantal mannen. Dit zie je ook aan het aantal vrouwen in de opleiding tot astronaut. In 2021 was van de 8.400 aanmeldingen die ESA ontving, slechts 15,5 procent een vrouw.

Het gebrek aan vrouwelijke astronauten houdt het clichébeeld van de mannelijke astronaut in stand. Maar door een lessenreeks over vrouwelijke astronauten kan de cirkel doorbroken worden.

✔️ Niveau: basisonderwijs én secundair onderwijs

✔️ Vakken/eindtermen:

Basisonderwijs
Mens en maatschappij

Secundair onderwijs
Burgerschap, historisch bewustzijn, sociale wetenschappen, gedragswetenschappen

✔️ Partners: ESERO Belgium, stagiaires Care Schreurs en Sarah Feys

✔️ Editie: juli 2023

Inhoud van de bundel 📖

Beschrijving: De leerlingen maken een mentale voorstelling van een astronaut

Resultaat: De leerlingen weten wat een astronaut is
Vereisten: Geen
Tijd: 5 minuten

Beschrijving: De leerlingen maken een collage over de ruimtevaart
Resultaat: De leerlingen beseffen dat ze bij het denken aan een wetenschapper vaak aan een man denken
Vereisten: Geen
Tijd: 10 minuten

Beschrijving: De leerlingen brainstormen over het verschil in aanwezigheid tussen mannen en vrouwen.
Resultaat: De leerlingen kunnen oorzaken geven van de ongelijke aanwezigheid van mannen en vrouwen in de wetenschap.

Vereisten: Lesfase 2 moet doorlopen zijn.
Tijd: 5 minuten

Beschrijving: De leerlingen bekijken een video over het verschil in aanwezigheid tussen mannen en vrouwen.
Resultaat: De leerlingen kunnen oorzaken geven van de ongelijke aanwezigheid van mannen en vrouwen in de wetenschap.

Vereisten: Lesfase 3 moet doorlopen zijn.

Tijd: 15 minuten

Beschrijving: Leerlingen bespreken mannelijke en vrouwelijke stereotypes.
Resultaat: Leerlingen halen stereotypes onderuit en krijgen een besef dat dit verkeerd is.
Vereisten: Geen
Tijd: 15 minuten

Beschrijving: De leerlingen bekijken een video over vrouwen in de ruimte en beantwoorden vragen.
Resultaat: Leerlingen maken kennis met belangrijke vrouwen in de ruimtevaart.

Vereisten: Geen
Tijd: 15 minuten

Beschrijving: De leerlingen maken een creatieve voorstelling van een getrokken vrouw.
Resultaat: Leerlingen maken kennis met belangrijke vrouwen in de ruimtevaart.
Vereisten: Geen
Tijd: 50 minuten uitwerking, 50 minuten presentatie

Beschrijving: De leerlingen maken een quiz over vrouwen in de ruimte.
Resultaat: Leerlingen maken kennis met belangrijke vrouwen in de ruimtevaart.
Vereisten: Lesfase 8 moet doorlopen zijn.
Tijd: 20 minuten

Beschrijving: De leerlingen kunnen tussen opdrachten aan een woordpuzzel werken.

Resultaat: De leerlingen maken kennis met woorden over de ruimtevaart.
Vereisten: Geen

Tijd: 10 minuten (kan tussen de andere lesfases)

  • Mens en maatschappij – Mens – Ik en mezelf: 1.2.
    De leerlingen kunnen beschrijven wat ze voelen en wat ze doen in een concrete situatie en kunnen illustreren dat zowel hun gedrag als hun gevoelens situatie gebonden zijn.
  • Mens en maatschappij – Maatschappij – sociaal-economische verschijnselen: 2.1.
    De leerlingen kunnen illustreren dat verschillende vormen van arbeid verschillend toegankelijk zijn voor mannen en vrouwen en verschillend gewaardeerd worden.
  • Sociale vaardigheden – Domein relatiewijzen – relatiewijzen: 1.2
    De leerlingen kunnen in omgang met anderen respect en waardering opbrengen.

1ste graad A-stroom

  • 1.16 (attitudinaal) De leerlingen uiten hun gevoelens respectvol –
  • 2.1 (BG) De leerling haalt het onderwerp en relevante informatie uit geschreven en gesproken niet-fictionele teksten in functie van doelgerichte informatieverwerking en communicatie.
  • 2.4 De leerlingen selecteren relevante informatie in geschreven en gesproken teksten in functie van doelgerichte informatieverwerking en communicatie.
  • 2.5 De leerlingen nemen eenvoudige notities bij het lezen en beluisteren van teksten in functie van doelgerichte informatieverwerking en communicatie.
  • 5.2 (attitudinaal) De leerlingen houden in interacties rekening met de opvattingen, fysieke en mentale grenzen en emoties van anderen
  • 7.4 De leerlingen lichten de mechanismen van vooroordelen, stereotypering, machtsmisbruik en groepsdruk toe.
  • 7.6 De leerlingen onderscheiden zowel onverdraagzaamheid als discriminatie in de samenleving.
  • 7.7 De leerlingen onderbouwen een eigen mening over maatschappelijke gebeurtenissen, thema’s en trends met betrouwbare informatie en geldige argumenten.

1ste graad B-stroom

  • 1.16 (attitudinaal) De leerlingen uiten hun gevoelens respectvol
  • 2.1 (BG) De leerling haalt het onderwerp en relevante informatie uit geschreven en gesproken niet-fictionele teksten in functie van doelgerichte informatieverwerking en communicatie.
  • 2.4 De leerlingen selecteren relevante informatie in geschreven en gesproken teksten in functie van doelgerichte informatieverwerking en communicatie.
  • 2.5 De leerlingen nemen eenvoudige notities bij het lezen en beluisteren van teksten in functie van doelgerichte informatieverwerking en communicatie.
  • 5.2 (attitudinaal) De leerlingen houden in interacties rekening met de opvattingen, fysieke en mentale grenzen en emoties van anderen
  • 7.4 De leerlingen lichten de mechanismen van vooroordelen, stereotypering, machtsmisbruik en groepsdruk toe.
  • 7.6 De leerlingen onderscheiden zowel onverdraagzaamheid als discriminatie in de samenleving.
  • 7.7 De leerlingen onderbouwen een eigen mening over maatschappelijke gebeurtenissen, thema’s en trends met betrouwbare informatie en geldige argumenten.

Downloads 👩‍🏫

Leraren handleiding Vrouwen in de ruimte

In deze handleiding vind je de uitleg en achtergrondinformatie terug om de verschillende lesfases uit te voeren.
De bundel bevat linken naar de padlet, video’s etc.
Achteraan in de bundel zijn er invulbladen en opdrachtenbladen voor de leerlingen.
Bij elke vragenbundel is er ook een antwoordenbundel voor de leerkracht.

Quiz Vrouwen in de ruimte

Dit is de Quiz voor fase 9 met vragen en antwoorden.

Kaartjes deel 1 Vrouwen in de ruimte

Deze kaartjes horen bij lesfase 8.
Het is de bedoeling deze kaartjes af te drukken en uit te knippen.

Kaartjes deel 2 Vrouwen in de ruimte

Deze kaartjes horen bij lesfase 8.
Het is de bedoeling deze kaartjes af te drukken en uit te knippen.

Lesmateriaal: Vrouwen in de ruimte2025-06-10T10:44:20+02:00
8 jul 2024 jul 2024

Lesmateriaal secundair: ontwerp je parachute – CanSat

2025-09-30T14:02:28+02:00

Lesmateriaal: CanSat – Ontwerp je parachute 🪂

Dit is een gids om je CanSat veilig te landen. Parachutes vormen een essentieel onderdeel van een CanSat missie. Het is vergeeflijk dat ze dikwijls weinig aandacht krijgen, aangezien ze slechts een eenvoudig stuk stof lijken te zijn vergeleken bij de ingewikkelde elektronica van een CanSat. Maar toch is dat een grote vergissing! Zonder een goed ontworpen parachute zal je CanSat misschien niet genoeg tijd hebben om de secundaire missie uit te voeren, of zelfs erger, kan hij gewoon crashen.

✔️ Niveau: 2de en 3de graad secundair onderwijs

✔️ Vakken/eindtermen: STEM, fysica, techniek, digitale competenties, informatica wetenschappen

✔️ Partners: VITO Remote Sensing, ESERO Belgium

✔️ Editie: april 2024

Inhoud van de bundel 📖

1️⃣ Vrije val (Terminale snelheid)

2️⃣ Parachutes, wat een weerstand!

3️⃣ Het belang van de vorm

4️⃣ Traag maar gestaag is het winnende concept

1️⃣ Vrije val

2️⃣ Parachutes, wat een weerstand!

3️⃣ Het belang van de vorm

4️⃣ Slow and steady wins the race

Downloads – Lesmateriaal 👩‍🏫

Ontwerp je parachute (cursus)

In deze cursus zullen we de achterliggende fysica verkennen van een parachute afdaling.
We zullen de eerste inzichten verwerven in de keuze van een geschikte parachute.
Uiteindelijk zal je met gerust hart je CanSat kunnen lanceren en veilig laten landen.

Lesmateriaal secundair: ontwerp je parachute – CanSat2025-09-30T14:02:28+02:00
8 jul 2024 jul 2024

Lesmateriaal secundair: aardobservaties en klimaatverandering

2025-04-01T13:38:23+02:00

Lesmateriaal SEC_Aardobservaties en klimaatverandering_Climate_Change_Initiative_ESA

Lesmateriaal: aardobservaties en klimaatveranderingen 🌐

Misconcepties rond klimaatverandering aanpakken en kritisch denken stimuleren.

Dit lespakket omvat activerende opdrachten en oefeningen voor leerlingen over aardobservaties en klimaatverandering. Hierbij leren ze hoe ze betrouwbare internetbronnen kunnen herkennen en gebruiken. Het doel hiervan is om leerlingen kritisch te laten denken en zo argumenten te verwerpen of te onderbouwen. Nog te vaak zijn er misconcepties over klimaatverandering bij de leerlingen aanwezig. Door o.a. een klasdiscussie en presentaties voor de klas, worden deze aangepakt.

✔️ Niveau: 2de en 3de graad secundair onderwijs (15-18 jaar)

✔️ Vakken/eindtermen: lichamelijk, geestelijk en emotioneel bewustzijn en gezondheid; digitale competentie en mediawijsheid; wiskunde, exacte wetenschappen en technologie; historisch bewustzijn, milieu, onderzoek, jurisdictie, …

✔️ Partners: ESERO Belgium, Universiteit Antwerpen, ESA

✔️ Editie: augustus 2020

Inhoud van de bundel 📖

Tijdens deze les wordt er een klasdiscussie gehouden om eventuele misconcepties bij de leerlingen te ontdekken. De leerkracht treedt als moderator op en a.d.h.v. enkele stellingen of vragen gaan de leerlingen in discussie met elkaar over klimaatverandering.

Vereiste lestijd: ongeveer 20 à 30 minuten.

Deze les overloopt enkele goede manieren om de kwaliteit van de site en van de inhoud ervan te beoordelen a.d.h.v. een aantal vragen. De leerlingen gebruiken deze vragenlijst om bronnen te vinden die informatie verschaffen over enkele bekende misconcepties bij leerlingen. Nadien presenteren ze hun bevindingen aan de klas.

Vereiste lestijd: ongeveer 50 à 60 minuten.

De leerkracht geeft les over het nut van satellieten, remote sensing en waarom satellieten in de lucht blijven “hangen”. Daarna maken de leerlingen zelf een timelapse over een fenomeen dat vanuit de ruimte zichtbaar is. M.b.v. een programma en enkele gerichte vragen, schrijven ze een werkstuk over hun zelfgekozen fenomeen. Nadien bekijken ze de banen van enkele NASA-satellieten in real time en zoeken ze informatie op over satellieten van NASA en ESA.

Vereiste lestijd: ongeveer 100 minuten.

De les begint met een korte quiz die de leerlingen individueel invullen. Als tweede opdracht lossen ze vragen op waarbij het belang van het aflezen van grafieken naar voren komt. Ten slotte gaan ze zelf stellingen van ‘climate deniers’ onderzoeken en verwerpen op een wetenschappelijke manier.

Vereiste lestijd: ongeveer 90 minuten.

Eindtermen tweede en derde graad secundair onderwijs

  • Competenties op het vlak van lichamelijk, geestelijk en emotioneel bewustzijn en op
    vlak van lichamelijke, geestelijke en emotionele gezondheid;
  • Competenties in het Nederlands;
  • Competenties in andere talen;
  • Digitale competentie en mediawijsheid;
  • Sociaal-relationele competenties;
  • Competenties inzake wiskunde, exacte wetenschappen en technologie;
  • Burgerschapscompetenties met inbegrip van competenties inzake samenleven;
  • Competenties met betrekking tot historisch bewustzijn;
  • Competenties met betrekking tot ruimtelijk bewustzijn;
  • Competenties inzake duurzaamheid;
  • Economische en financiële competenties;
  • Juridische competenties;
  • Leercompetenties met inbegrip van onderzoekscompetenties, innovatiedenken,
    creativiteit, probleemoplossend en kritisch denken, systeemdenken,
    informatieverwerking en samenwerken;
  • Zelfbewustzijn en zelfexpressie, zelfsturing en wendbaarheid;
  • Ontwikkeling van initiatief, ambitie, ondernemingszin en loopbaancompetenties;
  • Cultureel bewustzijn en culturele expressie.

De competenties die in het vetgedrukt staan, zijn toepasselijk voor het lespakket dat
vormgegeven zal worden. Aangezien er veel verschillende eindtermen overlappen met de
doelen die gesteld worden in het lespakket is dit zeker nuttig voor toekomstige leerlingen.

Downloads – Lesmateriaal 👩‍🏫

Lesmateriaal SEC_Voorpagina lerarengids_Aardobservaties en klimaatveranderingen_ESERO Be-VL

Lespakket “Aardobservatie en klimaatveranderingen”

In dit document vind je een lessenreeks bestaande uit 4 delen die bovenaan deze pagina reeds zijn aangebracht.
Elk deel is uitgerust met een boeiende werkvorm en belangrijke bijlagen.

Lesmateriaal SEC_Aardobservaties en klimaatveranderingen_Voorblad_Powerpoint Romote sensing bij aardobservaties

PowerPoint: les 3 “Aardobservatie”

Deze PowerPoint geeft in enkele slides de belangrijkste informatie die je nodig hebt om de werking van aardobservatie satellieten te begrijpen.

Lesmateriaal secundair: aardobservaties en klimaatverandering2025-04-01T13:38:23+02:00
8 jul 2024 jul 2024

Lesmateriaal secundair: Astro Pi – Workshop Astro Pi Mission Zero

2025-04-01T13:56:05+02:00

Lesmateriaal_Secundair_Astro Pi Mission Zero_Voorpagina

Lesmateriaal: Astro Pi Mission Zero workshop 👾

Een introductie in de wereld van programmeren met Python.

Het doel van dit lespakket is om de leerlingen een eerste kennismaking te geven met de codeertaal Python. Dit doen ze door een simulatie van een Astro Pi computer te coderen op een internetapplicatie. De verschillende codeonderdelen worden stapsgewijs aangebracht om de nodige denkwijze bij coderen te stimuleren.

✔️ Niveau: 3de graad basisonderwijs én alle graden secundair onderwijs

✔️ Vakken/eindtermen:

Basisonderwijs
Wetenschappen en Techniek (Techniek), ICT

Secundair onderwijs
STEM, informaticawetenschappen

✔️ Partners: ESERO Belgium

✔️ Editie: juni 2024

Inhoud van de bundel 📖

  • Doel
  • Waarom Pythoncode in het onderwijs?

  • Account voor de leerkracht
  • Klasopstelling
  • Computers die de leerlingen mogen gebruiken

  • Inleiding
    • Doel van de dag
    • Wat is een astro Pi?
    • Een Astro Pi in het ISS v.s. in de klas
    • Wat is programmeren in Python?
    • Voorbeelden van Python in het dagelijkse leven
  • Instructie & Verwerking
    • Herhaling van de opdracht: tonen van de simulatie
    • Overlopen van de code op hun blaadje
    • Openen van de simulator op hun computer
    • Verschillende # noteren in de code
    • Liberaries
    • STAP 1: Kleuren aanmaken
    • STAP 2: Maak een tekening
    • STAP 3: Toon op display en sleep
    • EERSTE RUN TEST
    • STAP 4: Kleuren waarnemen met een sensor
    • TWEEDE RUN TEST
    • STAP 5: Loop
    • DERDE RUN TEST
    • STAP 6: Stopscherm
    • VIERDE RUN TEST
  • Afronding
    • Code indienen
    • Toonmoment
  • OPGELET

1️⃣ Vrije val (Terminale snelheid)

2️⃣ Parachutes, wat een weerstand!

3️⃣ Het belang van de vorm

4️⃣ Traag maar gestaag is het winnende concept

1️⃣ Vrije val

2️⃣ Parachutes, wat een weerstand!

3️⃣ Het belang van de vorm

4️⃣ Slow and steady wins the race

Downloads 👩‍🏫

Workshop Astro Pi Mission Zero (lerarengids)

In deze lerarengids wordt je alles stap voor stap uitgelegd zodat je je leerlingen zo goed mogelijk kan begeleiden bij het uitvoeren van deze missie.

Lesmateriaal_BO_SEC_Workshop Astro Pi_Spiekblaadje

Workshop Astro Pi Mission Zero: Spiekblaadje voor de leerlingen

In dit spiekblaadje kunnen de leerlingen de verschillende stappen in de code terugvinden. Ze kunnen dit blaadje gebruiken om de ‘lege code’ in te vullen en later over te typen in de simulator.

2024_Lesmateriaal_BO_SEC_Workshop Astro Pi Mission Zero_Ppt-voorpagina_ESERO BE VL

Workshop Astro Pi Mission Zero: PowerPoint

Deze PowerPoint ondersteund de leerkracht bij het begeleiden van de leerlingen tijdens de oefeningen.
De verschillende onderdelen van de lerarengids worden met duidelijke beelden aangevuld.

Lesmateriaal secundair: Astro Pi – Workshop Astro Pi Mission Zero2025-04-01T13:56:05+02:00
8 jul 2024 jul 2024

Lesmateriaal: verwijzing naar ESERO NL

2025-04-01T13:56:48+02:00

Ontdek extra paketten op ESERO NL 🇳🇱

Onze collega’s van ESERO Nederland publiceren al vele jaren lesmateriaal met een context van ruimtevaart die evengoed in de Vlaamse klassen kan gebruikt worden. Uiteenlopende thema’s worden behandeld. Neem eens een kijkje in hun collectie.

Lesmateriaal: verwijzing naar ESERO NL2025-04-01T13:56:48+02:00
8 jul 2024 jul 2024

Lesmateriaal basisonderwijs: Orion ruimteschip

2025-04-01T14:04:22+02:00

Lesmateriaal: Orion ruimteschip materialen kit 🛰️

Leerlingen kunnen de ESA Spacecraft Materials Kit gebruiken om verschillende materialen (hout, steen, aluminium, koper, polystyreen, plastic, messing en staal) experimenteel te onderzoeken. Een set van vijf activiteiten stelt leerlingen in staat om kennis te maken met de eigenschappen van verschillende materialen, door alledaagse materialen te vergelijken en te groeperen op basis van: elektrische geleidbaarheid, thermische geleidbaarheid, massa, magnetisme en weerstand tegen impact. Leerlingen gaan na welke materialen het meest geschikt zijn voor verschillende onderdelen van een ruimtevaartuig. Deze bron neemt ESA’s European Service Module als voorbeeld, een capsule die NASA’s Orion Spacecraft naar het internationale ruimtestation zal sturen.

De Spacecraft Materials Kit is een doos met zes sets kubussen gemaakt van verschillende materialen, evenals alle benodigde apparatuur om de kubussen te testen. Je kan de kit lenen via je plaatselijke ESERO-kantoor.

✔️ Niveau: 2de en 3de graad basisonderwijs

✔️ Vakken/eindtermen: Wetenschap en techniek (natuur en techniek), wiskunde

✔️ Partners: UGent Volkssterrenwacht Armand Pien, ESERO Belgium, ESA education

✔️ Editie: eerste editie 2016, tweede editie 2022

Inhoud van de bundel 📖

❶ Achtergrond bij deze kit.

❷ Materialen verkennen: kijk en voel!

❸ Elektrische geleidbaarheid.

❹ Warmtegeleiding.

❺ De massa meten.

❻ Magnetisme.

❼ De botsingstest.

❽ Klasgesprek.

Woordenlijst

❶ Materialen ontdekken:

  • uitzicht en gevoel.
  • Wist je dat?
  • Uitrusting.
  • Oefening.
  • Besluit.

❷ Elektrische geleiding.

  • Wist je dat?
  • Uitrusting.
  • Oefening.
  • Besluit.

❸ Warmtegeleiding.

  • Wist je dat?
  • Uitrusting.
  • Oefening.
  • Besluit.

❹ De massa meten.

  • Wist je dat?
  • Uitrusting.
  • Oefening.
  • Besluit.

❺ Magnetisme.

  • Wist je dat?
  • Uitrusting.
  • Oefening.
  • Besluit.

❻ De botsingstest.

  • Wist je dat?
  • Uitrusting.
  • Oefening.
  • Besluit.

❼ Klasgesprek.

  • Welke materialen blijken het best geschikt om een ruimteschip te maken?

Woordenlijst

Wetenschappen en Techniek:

  • 1. Natuur – Algemene vaardigheden – 1.1: De leerlingen kunnen gericht waarnemen met alle zintuigen en kunnen waarnemingen op een systematische wijze noteren.
  • 1. Natuur – Algemene vaardigheden – 1.2: De leerlingen kunnen, onder begeleiding, minstens één natuurlijk verschijnsel dat ze waarnemen via een eenvoudig onderzoek toetsen aan een hypothese.
  • 1. Natuur – Levende en niet-levende natuur – 1.14: De leerlingen kunnen van courante materialen uit hun omgeving enkele eigenschappen aantonen.
  • 1. Natuur – Levende en niet-levende natuur – 1.16: De leerlingen kunnen met enkele voorbeelden aantonen dat energie nodig is voor het functioneren van levende en niet-levende systemen en kunnen daarvan de energiebronnen benoemen.
  • 2. Techniek – Kerncomponenten van techniek – 2.1: De leerlingen kunnen van technische systemen in hun omgeving zetten uit welke materialen of grondstoffen ze gemaakt zijn.
  • 2. Techniek – Kerncomponenten van techniek – 2.6: De leerlingen kunnen illustreren hoe technische systemen onder meer gebaseerd zijn op kennis over eigenschappen van materialen of over natuurlijke verschijnselen.
  • 2. Techniek – Techniek als menselijke activiteit – 2.12: De leerlingen kunnen keuzen maken bij het gebruiken of realiseren van een technisch systeem, rekening houdend met de behoefte, met de vereisten en met de beschikbare hulpmiddelen.
  • 2. Techniek – Techniek als menselijke activiteit – 2.13: De leerlingen kunnen een eenvoudige werktekening of handleiding stap voor stap uitvoeren.
  • 2. Techniek – Techniek als menselijke activiteit – 2.16: De leerlingen zijn bereid hygiënisch, nauwkeurig, veilig en zorgzaam te werken.

Wiskunde:

  • 2. Wiskunde – Meten – 2.1 De leerlingen kennen de belangrijkste grootheden en maateenheden met betrekking tot lengte, oppervlakte, inhoud, gewicht(massa) tijd, snelheid, temperatuur en hoekgrootte en ze kunnen daarbij de relatie leggen tussen de grootheid en de maateenheid.
  • 2. Wiskunde – Begripsvorming-wiskundetaal-feitenkennis – 2.3: De leerlingen kunnen veel voorkomende maten in verband brengen met betekenisvolle situaties.

Downloads – Lesmateriaal 👩‍🏫

Lerarengids

Deze handleiding voor de leraar bevat:

  • Doelstellingen van deze lessen
  • Achtergrondinformatie bij de experimenten
  • Opstellingen van de experimenten
  • Didactische tips

Leerlingenbundel

hier wordt aangeboden aan de leerlingen per experiment:

  • Inleidende informatie
  • Opstelling van het experiment
  • Invulblad voor het noteren van resultaten
  • Invulblad voor het noteren van de conclusie

Video’s voor in de klas 📽️

Lesmateriaal basisonderwijs: Orion ruimteschip2025-04-01T14:04:22+02:00
8 jul 2024 jul 2024

Lesmateriaal basisonderwijs: Op reis naar de ruimte met Fritz

2025-09-17T11:15:13+02:00

Lesmateriaal: op reis naar de ruimte met Fritz 🐵

We ontvangen elk schooljaar heel wat kinderen uit de derde kleuterklas, het eerste en tweede leerjaar, en dompelen ze onder in ons thema: de ruimte en ruimtereizen. Allemaal zijn ze betoverd door het wonder van het heelal en de ruimtevaart. Dat zette ons aan het denken: hoe kunnen we ervoor zorgen dat de magie ook in de klas blijft? Het resultaat van die denkoefening ligt hier voor u: een handleiding boordevol praktische activiteiten rond astronomie en ruimtevaart: proefjes, beweegopdrachten, opdrachten beeld en muziek,… Dit project is een ‘work-in-progress’. Er zal blijven aan gesleuteld en verfijnd worden.

Er zijn een 50-tal lessen, de gebruiker kan zelf uitkiezen welke in de klas uitgevoerd worden.

  • Deel 1: Een planetenpad in je klas: Laat je kinderen op een speelse manier kennis maken met onze Zon en haar planeten en manen.
  • Deel 2: Programmeren voor kinderen: Hoe bestuur je robotjes in de ruimte en op andere planeten?
  • Deel 3: Raketten: Raketjes bouwen, begrijpen en lanceren op school. Het kan!
  • Deel 4: Een ruimtepak : Waarom heb je een ruimtepak nodig als astronaut? En hoe werkt het?
  • Deel 5: De sterrenhemel: Ontdek wat je ’s nachts aan de hemel ziet en de verhalen achter de sterrenbeelden.

✔️ Niveau: 1ste graad lager onderwijs én kleuterklas

✔️ Vakken/eindtermen: Lichamelijke opvoeding, muzische vorming, wetenschappen en techniek, ICT, Sociale vaardigheden

✔️ Partners: UGent Volkssterrenwacht Armand Pien, ESERO Belgium

✔️ Editie: eerste editie 2019, tweede editie 2021, derde editie 2024

Uitleenkoffer met klasmateriaal 🧰

Bij de UGENT Volkssterrenwacht Armand Pien (Lovelingstraat Gent) staat een koffer vol met materiaal die je kan gebruiken om de lessen met Fritz in je klas te brengen. Je kan de koffer 2 weken gratis lenen als je hem zelf ophaalt en terugbrengt.

In het najaar 2022 zal Volkssterrenwacht Urania een kopie van deze koffer voorzien, zodat ook leraren uit regio Antwerpen gebruik kunnen maken van de uitleenkoffer.

Reservaties, afspraken, gebruiksvoorwaarden: via de website van de betrokken volkssterrenwachten (knoppen hieronder).

Gent

Kortrijk

Antwerpen, Hove

Inhoud van de bundel 📖

OP REIS NAAR DE RUIMTE MET FRITZ

❶ Over deze lessenreeks
❷ Over FRITZ, het ruimte-aapje

DEEL 1 : EEN PLANETENPAD IN DE KLAS

❶ Inleiding

  • PL011 Maak kennis met Fritz
  • PL012 Het planetenpad
  • PL013 Het commandospel
  • PL014 De Didactische wand

❷ De Zon

  • PL021 Waarom een eclipsbril?
  • PL022 Fotosynthese
  • PL023 Bloemetje op zonne-energie
  • PL024 Wit licht bestaat uit verschillende kleuren
  • PL025 De regenboog
  • PL026 Hoe werkt een zonnewijzer?
  • PL027 De Zon is geen vuurbal
  • PL028 Knutselopdracht Zon

❸ Mercurius

  • PL031 Bewegen om de Zon
  • PL032 Knutselopdracht

❹ Venus

  • PL041 Atmosfeer op Venus
  • PL042 Klokjeslied
  • PL043 Zelf wolken maken
  • PL044 Knutselopdracht

❺ Aarde

  • PL051 Rotatie van de Aarde, Zon Maan
  • PL052 Waarom ziet water er vanuit de ruimte blauw uit?
  • PL053 Knutselopdracht

❻ MAAN

  • PL061 Geen atmosfeer op de Maan
  • PL062 Zwaartekracht op de Maan is minder sterk dan op Aarde
  • PL063 De Maan is klein in vergelijking met de Aarde
  • PL064 Maankraters
  • PL065 Maanfasen

❼ Mars

  • PL071 Mars en Aarde houden een wedstrijd
  • PL072 Marslandschap bekijken
  • PL073 Roest op Mars
  • PL074 Knutselopdracht

❽ Jupiter

  • PL081 Wolken op Jupiter
  • PL082 Jupiter draait het snelst om zijn as
  • PL083 Herken jij figuren in de wolken?
  • PL084 Knutselopdracht

❾ Saturnus

  • PL091 De ringen van Saturnus
  • PL092 Saturnus drijft op water
  • PL093 Knutselopdracht

❿ Uranus

  • PL101 Horizontaal – verticaal en liggen – staand
  • PL102 Knutselopdracht

⓫ Neptunus

  • PL111 De lange weg naar Neptunus
  • PL112 Op zoek naar Neptunus
  • PL113 Knutselopdracht

⓬ De grote herhaling van het Planetenpad

  • PL013 Commandospel
  • PL014 Didactische wand
  • PL015 Bewegingsquiz

PROGRAMMEREN MET KINDEREN
❶ Maak kennis met Fritz
❷ De grijparm van Mars InSight
❸ Hoe rijdt een Marsautootje rond op Mars?
❹ Bordspel: Perseverance zoekt zijn krater
❺ Scratch

❶ RA01 Maak kennis met Fritz.

❷ RA02 Waarom dieren in de ruimte?

❸ RA03 Kruip in de huid van Ham.

❹ RA04 Zwaartekracht en raketten?

❺ RA05 Zelf een raket lanceren.

❻ RA06 Aftellen voor de lancering.

❼ RA07 Raketten bouwen in de klas.

❶ RU01 Maak kennis met Fritz.

❷ RU02 Het ISS

❸ RU03 Ik ga op reis naar de ruimte en neem mee …

❹ RU04 Zelf de koffer maken

❺ RU05 Astronautentraining

❻ RU06 Ruimtepak van Fritz

❶ ST01 Maak kennis met Fritz.

❷ ST02 Mijn eigen sterrenhemel

❸ ST03 Westerse samenleving

❹ ST04 Sterrenbeelden prikken

❺ ST05 Wegwijs aan de noordelijke sterrenhemel

❻ ST06 De telescoop

❼ ST07 Zelf een telescoop maken

❽ STO8 Memory spel

Downloads – Lesmateriaal 👩‍🏫

Deel 1: Het Planetenpad

Een veertigtal lessen om de Zon, de Aarde, de Maan en de andere planeten van het Zonnestelsel te ontdekken op een speelse manier. Lerarengids met activerende werkvormen en onderzoekend leren.

Deel 2: Programmeren met Kinderen

Hoe weet een autootje op Mars waar hij moet rijden en wat hij moet doen? Hier maken kinderen op een speelse manier kennis met principes van programmeren en hoe je met computers of machines communiceert.

Deel 3: Raketten

Voordat mensen de eerste keer in een raket stapten, waren er verschillende dieren die naar de ruimte reisden! Die moesten dan wel leren om hun raket te besturen. Ontdek hun verhaal.

Waarom heb je eigenlijk een raket nodig om naar de ruimte te reizen. Kan dat niet met een vliegtuig of zo?

Tenslotte maken we ons eigen raketje om af te vuren!

Deel 4: Ruimtepak

Wanneer je door de ruimte reist, draag je niet gewoon je alledaagse kleren. Neen hoor, je draagt een ruimtepak. Het beschermt je tegen alle gevaren die de ruimte op je af stuurt. Het houdt de helse temperaturen en steentjes met de snelheid van een kogel tegen. Bovendien geeft het pak ons ook nog eens zuurstof.

Leer in dit onderdeel hoe het leven aan boord van het ISS is. Hoe ga je naar het toilet? Wat eet je in de ruimte?

Tenslotte maken de leerlingen hun eigen reiskoffer naar de ruimte.

Deel 5: Sterrenhemel

De mens kijkt sinds het begin met het blote oog naar de nachtelijke hemel. Ze verbonden de vele lichtstipjes met elkaar en verzonnen er verhalen bij. Later kwam er de telescoop. Die bracht nog meer moois in de kijker.

In dit deel leren de kinderen hun weg kennen aan de noordelijke sterrenhemel. Ze springen van de steelpan naar de Poolster, van de Poolster naar de ijdele koningin Cassiopeia en haar man Cepheus…

Als kers op de taart kijken ze door een echte telescoop.

Downloads – Afbeeldingen en video’s 📸

DEEL 1 Planetenpad
0. Fritz zonder achtergrond (afb.)
Bron: ESERO BE

DEEL 1 Planetenpad
1. Ham (afb.)
Bron: Wikipedia

DEEL 1 Planetenpad
2. Laika (afb.)
Bron: Wikipedia

DEEL 1 Planetenpad
3. Fritz intro (video)
Bron: ESERO BE

DEEL 1 Planetenpad
4a. Didactisch wand a (pdf)
Bron: ESERO BE

DEEL 1 Planetenpad
4b. Didactische wand b (pdf)
Bron: ESERO BE

DEEL 1 Planetenpad
5. Stappenplan tuinkers (pdf)
Bron: ESERO BE

DEEL 1 Planetenpad
6. Zonnepanelen (afb.)
Bron: Pixabay

DEEL 1 Planetenpad
7b. Zon vanuit de ruimte (afb.)
Bron: Wikipedia

DEEL 1 Planetenpad
9. Kleurplaat Zon (pdf)
Bron: ESERO BE

DEEL 1 Planetenpad
10. Kleurplaat Zonnebril (pdf)
Bron: ESERO BE

DEEL 1 Planetenpad
11. Mercurius (afb.)
Bron: Wikipedia

DEEL 1 Planetenpad
12. Banen in Solar System Scope (video)
Bron: ESERO BE

DEEL 1 Planetenpad
13. Kleurplaat Mercurius (pdf)
Bron: ESERO BE

DEEL 1 Planetenpad
14. Kleurplaat schoenen Mercurius (afb.)
Bron: ESERO BE

Venus

DEEL 1 Planetenpad
15. Venus (afb.)
Bron: NASA

Aarde

DEEL 1 Planetenpad
16. Aarde (afb.)
Bron: Wikipedia

DEEL 1 Planetenpad
17a. Klokjeslied gezongen (mp3)
Bron: ESERO BE

DEEL 1 Planetenpad
17b. Klokjeslied instrumentaal (mp3)
Bron: ESERO BE

DEEL 1 Planetenpad
18. Wolk in een bokaal (video)
Bron: ESERO BE

DEEL 1 Planetenpad
19. Kleurplaat Venus (pdf)
Bron: ESERO BE

DEEL 1 Planetenpad
20. Aardse dag/jaar (video)
Bron: ESA Education

DEEL 1 Planetenpad
21. Kleurplaat Aarde (pdf)
Bron: ESERO BE

DEEL 1 Planetenpad
22. Astronauten doen gek op de Maan (video)
Bron: NASA

DEEL 1 Planetenpad
23. Pluim en hamer vallen op de Maan (video)
Bron: NASA

DEEL 1 Planetenpad
24. Krater in een bord (video)
Bron: ESERO BE

DEEL 1 Planetenpad
25a. Shoemaker krater (afb.)
Bron: ESA

DEEL 1 Planetenpad
25b. Krater Arizona (afb.)
Bron: Wikipedia

DEEL 1 Planetenpad
25c. Kaali krater (afb.)
Bron: Wikipedia

DEEL 1 Planetenpad
25d. Bosumtwi krater (afb.)
Bron: Wikipedia

DEEL 1 Planetenpad
25e. Krater Manicouagan (afb.)
Bron: Wikipedia

DEEL 1 Planetenpad
26a. Maankraters voorkant (afb.)
Bron: NASA

DEEL 1 Planetenpad
26b. Maankraters achterkant (afb.)
Bron: NASA

DEEL 1 Planetenpad
26c. Kraters op de Maan (afb.)
Bron: NASA

DEEL 1 Planetenpad
27. Kraters Mercurius (afb.)
Bron: Wikipedia

DEEL 1 Planetenpad
28. Wedstrijd Aarde-Mars (video)
Bron: ESERO BE

DEEL 1 Planetenpad
29a. Landschap Aarde (afb.)
Bron: PIXABAY, danfodor

DEEL 1 Planetenpad
29b. Landschap Aarde (afb.)
Bron: PIXABAY, Jplenio

DEEL 1 Planetenpad
29c. Landschap Aarde (afb.)
Bron: PIXABAY, SplitShire

DEEL 1 Planetenpad
29d. Landschap Aarde (afb.)
Bron: PIXABAY, Norm_Bosworth

DEEL 1 Planetenpad
29e. Landschap Aarde (afb.)
Bron: PIXABAY, ChiemSeherin

DEEL 1 Planetenpad
29f. Landschap Aarde (afb.)
Bron: PIXABAY, FrankWinkler

DEEL 1 Planetenpad
30a. Landschap Mars (afb.)
Bron: NASA

DEEL 1 Planetenpad
30b. Landschap Mars (afb.)
Bron: NASA

Algemeen
het leven in het ISS (5 min)
Bron: ESERO BE, astronaut Chris Hatchfield

DEEL 1 Planetenpad
30c. Landschap Mars (afb.)
Bron: NASA

DEEL 1 Planetenpad
30d. Landschap Mars (afb.)
Bron: NASA

DEEL 1 Planetenpad
30e. Landschap Mars (afb.)
Bron: NASA

DEEL 1 Planetenpad
31. Mars (afb.)
Bron: WIKIPEDIA

(Nog niet beschikbaar)

DEEL 1 Planetenpad
32. Kleurplaat Mars (pdf)
Bron: ESERO BE

DEEL 1 Planetenpad
33. Jupiter (afb.)
Bron: ESA

DEEL 1 Planetenpad
34a. Wolken Jupiter (afb.)
Bron: NASA

DEEL 1 Planetenpad
34b. Wolken Jupiter (afb.)
Bron: NASA

DEEL 1 Planetenpad
34c. Wolken Jupiter (afb.)
Bron: NASA

DEEL 1 Planetenpad
35. Flyby Juno Jupiter
(1 min 40 sec - geluid)
Bron: NASA

DEEL 1 Planetenpad
36. Jupiter schrijfmotoriek (pdf)
Bron: XXX

DEEL 1 Planetenpad
37. Versje Jupiter (afb.)
Bron: ESERO BE

DEEL 1 Planetenpad
38. Kleurplaat Jupiter (pdf)
Bron: ESERO BE

DEEL 1 Planetenpad
39. Saturnus (afb.)
Bron: ESA

DEEL 1 Planetenpad
40. Werkblaadje zinken en drijven (pdf)
Bron: ESERO BE

DEEL 1 Planetenpad
41. Kleurplaat Saturnus (pdf)
Bron: ESERO BE

DEEL 1 Planetenpad
42. Kleurplaat ijsbollen (pdf)
Bron: ESERO BE

DEEL 1 Planetenpad
43. Uranus (afb.)
Bron: ESA

DEEL 1 Planetenpad
44. Kleurplaat Uranus (pdf)
Bron: ESERO BE

DEEL 1 Planetenpad
45. Neptunus (afb.)
Bron: ESA

DEEL 1 Planetenpad
46. Afbeelding puzzel Neptunus (afb.)
Bron: ESERO BE

DEEL 1 Planetenpad
47. Kleurplaat Neptunus (pdf)
Bron: ESERO BE

DEEL 1 Planetenpad
48a. Zoekplaat Neptunus 1 (afb.)
Bron: ESERO BE, Stellarium

DEEL 1 Planetenpad
48b. Zoekplaat Neptunus 2 (afb.)
Bron: ESERO BE, Stellarium

DEEL 1 Planetenpad
48c. Zoekplaat Neptunus 3 (afb.)
Bron: ESERO BE, Stellarium

DEEL 1 Planetenpad
49. Bewegingsquiz, bewegingskaarten (pdf)
Bron: ESERO BE

DEEL 2 Programmeren met kinderen
1. Ham (afb.)
Bron: Wikipedia

DEEL 2 Programmeren met kinderen
2. Laika (afb.)
Bron: Wikipedia

DEEL 2 Programmeren met kinderen
3. Introvideo Fritz deel 2
Bron: ESERO BE

DEEL 2 Programmeren met kinderen
4. Mars Insight
Bron: NASA

DEEL 1 Programmeren met kinderen
5. Mars Curiocity Rover
Bron: NASA

DEEL 2 Programmeren met kinderen
6. Foto's Mars Curiosity Rover
Bron: NASA, ElderFox Documentaries

DEEL 2 Programmeren met kinderen
7a. Landschap Aarde (afb.)
Bron: PIXABAY, danfodor

DEEL 2 Programmeren met kinderen
7b. Landschap Aarde (afb.)
Bron: PIXABAY, Norm_Bosworth

DEEL 2 Programmeren met kinderen
7c. Landschap Aarde (afb.)
Bron: PIXABAY, ChiemSeherin

DEEL 2 Programmeren met kinderen
7d. Landschap Aarde (afb.)
Bron: PIXABAY, FrankWinkler

DEEL 2 Programmeren met kinderen
8. Bordspel (pdf)
Bron: ESERO BE

DEEL 2 Programmeren met kinderen
9. Werkblaadjes Bordspel (pdf)
Bron: ESERO BE

DEEL 2 Programmeren met kinderen
10. Oefeningen ScratchJr (pdf)
Bron: ESERO BE, ScratchJr

DEEL 2 Programmeren met kinderen
11a. Block descriptions ScratchJr (pdf)
Bron: ScratchJr

DEEL 2 Programmeren met kinderen
11b. Blocks ScratchJr (pdf)
Bron: ScratchJr

DEEL 2 Programmeren met kinderen
11a. Block descriptions ScratchJr (pdf.)
Bron: ScratchJr

DEEL 2 Programmeren met kinderen
11b. Blocks ScratchJr (pdf.)
Bron: ScratchJr

DEEL 2 Programmeren met kinderen
11c. Interface Guide ScratchJr (pdf.)
Bron: ScratchJr

DEEL 2 Programmeren met kinderen
11d. Paint Editor Guide ScratchJr (pdf.)
Bron: ScratchJr

DEEL 3 Raketten
1. Ham (afb.)
Bron: Wikipedia

DEEL 3 Raketten
2. Laika (afb.)
Bron: Wikipedia

DEEL 3 Raketten
3. Introvideo Fritz deel 3
Bron: ESERO BE

(Nog niet beschikbaar)

DEEL 3 Raketten
4. Dieren in de ruimte
Bron: NASA

DEEL 3 Raketten
5. Dieren in de ruimte
Bron: Spacepage

DEEL 3 Raketten
6. Kruip in de huid van Ham (pdf.)
Bron: ESERO BE

DEEL 3 Raketten
7. Vervoer naar de ruimte (pdf)
Bron: ESERO BE

DEEL 3 Raketten
8. Animation lancering Falcon Heavy
Bron: SpaceX

DEEL 3 Raketten
9a. Sjabloon vleugels raket (pdf)
Bron: ESERO BE

DEEL 3 Raketten
9b. Sjabloon raket (pdf)
Bron: ESERO BE

DEEL 3 Raketten
10. Getalkaarten 0 tot 10 (pdf)
Bron: ESERO BE

DEEL 3 Raketten
11. Getalbeelden 0 tot 10 (pdf)
Bron: ESERO BE

DEEL 3 Raketten
12. Afbeeldingen raketten (pdf)
Bron: ESERO BE

DEEL 3 Raketten
13. Voorbeeld video ballonraket
Bron: ESERO BE

DEEL 4 Astronautenpak
1. Ham (afb.)
Bron: Wikipedia

DEEL 4 Astronautenpak
2. Laika (afb.)
Bron: Wikipedia

DEEL 4 Astronautenpak
3. Introvideo Fritz deel 4
Bron: ESERO BE

(Nog niet beschikbaar)

DEEL 4 Astronautenpak
4. ESA ISS Panoramic Tour
Bron: ESA

DEEL 4 Astronautenpak
5. Space Oddity Chris Hadfield
Bron: Rare Earth

DEEL 4 Astronautenpak
6. Space Olympics
Bron: ESA

DEEL 4 Astronautenpak
7. Vervoer naar de ruimte (pdf)
Bron: ESERO BE

DEEL 4 Astronautenpak
8a. Aguility Course (pdf)
Bron: ESERO

DEEL 4 Astronautenpak
8b. Aquility Course leerlingenblaadje (pdf)
Bron: ESERO

DEEL 4 Astronautenpak
9a. Building Astronaut Core (pdf)
Bron: ESERO

DEEL 4 Astronautenpak
9b. Building Astronaut Core leerlingenblaadje (pdf)
Bron: ESERO

DEEL 5 Sterrenhemel
1. Ham (afb.)
Bron: Wikipedia

DEEL 5 Sterrenhemel
2. Laika (afb.)
Bron: Wikipedia

DEEL 5 Sterrenhemel
3. Introvideo Fritz deel 5
Bron: ESERO BE

(Nog niet beschikbaar)

DEEL 5 Sterrenhemel
4. Werkblad teken je eigen sterrenbeelden (pdf)
Bron: ESERO BE

DEEL 5 Sterrenhemel
5. Stellarium app
Bron: Stellarium

DEEL 5 Sterrenhemel
6. Werkblad prikprent (pdf)
Bron: ESERO BE

DEEL 5 Sterrenhemel
7. Zoekprent Sterrenhemel (pdf)
Bron: ESERO BE, Stellarium

DEEL 5 Sterrenhemel
8. Memory spel (pdf)
Bron: ESERO BE, Stellarium

DEEL 5 Sterrenhemel
9. Werkblad sterrenbeeld telescoop (pdf)
Bron: ESERO BE

Lesmateriaal basisonderwijs: Op reis naar de ruimte met Fritz2025-09-17T11:15:13+02:00
8 jul 2024 jul 2024

Lesmateriaal basisonderwijs: Op schoolreis naar de maan

2025-09-17T10:04:13+02:00

Lesmateriaal: Op schoolreis naar de maan 🚀

Een lessenreeks om te leren over ruimtereizen, de Aarde, de Maan, Mars, en de ruimte.
Leraren van lager onderwijs hebben de opdracht om hun leerlingen te onderwijzen over de Aarde, de Maan, de Zon en het Zonnestelsel. Dit is zeker niet eenvoudig, vooral omdat in de lerarenopleiding slechts een beperkte wetenschappelijke achtergrond wordt meegegeven aan de studenten.
Deze cursus voor lager onderwijs introduceert enkele basisbegrippen en –principes over de Aarde, de Maan, en Mars in een wetenschappelijk correcte, maar zeer toegankelijke manier. We noemen dit lesmateriaal ook wel de Raketles. De volgende kenmerken maken de cursus gebruiksvriendelijk:

  • De lesonderwerpen zijn opgenomen in de context van een reis naar de Maan. Dit wordt zeer actueel, want de Maan is een bestemming voor bemande ruimtereizen in de jaren 2020-2030. Bij sommige onderwerpen komt Mars erbij als extra toekomstige bestemming.
  • De achtergrondinformatie en de klasoefeningen zijn rijk geïllustreerd met afbeeldingen.
  • De meeste onderwerpen worden verrijkt met een activerende werkvorm: klasexperimenten of klasoefeningen, mini-onderzoek.
  • Als je maanreizen in je klas gebracht hebt, dan zijn je leerlingen klaar om hun eigen maanbasis te ontwerpen: doe mee aan het ESA project Moon Camp.
  • Als je leerlingen na deze lessenreeks beginnen dromen van een beroep als astronaut, kan je ze meteen ook een astronautentraining in de klas aanbieden door deel te nemen aan et ESA project Mission X.

✔️ Niveau: basisonderwijs

✔️ Vakken/eindtermen: Wetenschappen en Techniek (Natuur, techniek), wiskunde, sociale vaardigheden (samenwerking)

✔️ Partners: UGent Volkssterrenwacht Armand Pien, ESERO België, ESERO Nederland, Astropolis Oostende

✔️ Editie: eerste editie 2018, tweede editie 2019, derde editie 2021

Waarom willen we naar de maan?

Als leraar krijg je dikwijls deze vraag als je les geeft over dit onderwerp. We helpen je met een kort en duidelijk overzicht van enkele goede redenen waarom mensen willen reizen naar de ruimte.

Inhoud van de bundel 📖

1) Over deze cursus

  • Doel
  • Kosteloze ondersteuning voor het onderwijs
  • Waarom Maanreizen in onderwijs?

2) Reizen in de ruimte

  • Wat is er mogelijk vandaag?
  • Waarom willen we in de ruimte reizen en leven?

1) Planeten en Manen

  • Inleiding
  • Wat zijn planeten?
  • De planeten van ons Zonnestelsel
    Klasoefening: een schaalmodel van de planeten
  • Wat zijn manen?

2) Hoe ver is het?

Klasoefening: visualiseer het Aarde-Maan systeem

1) Ontsnappen van de Aarde

    • Hoe valt iets op de aarde?
    • Vallen in het groot
    • Waarvoor dient een raket?

2) Veilig landen

    • Inleiding
    • Uitdaging: organiseer een veilige landing

Nog niet beschikbaar

Nog niet beschikbaar

Nog niet beschikbaar

Nog niet beschikbaar

Downloads – Lesmateriaal 👩‍🏫

DEEL 1 – INLEIDING

  • Over deze lessenreeks
  • Ons thema: ruimtereizen in onze tijd.
  • Over deze lessenreeks.

DEEL 2 – ONS ZONNESTELSEL

  • Wat vind je in het Zonnestelsel?
  • Reizen in de ruimte: hoe ver is het?

DEEL 3 – OPSTIJGEN EN LANDEN

  • Hoe reis je naar de ruimte?
  • Waarvoor dient een raket?
  • Hoe kan je veilig landen?

DEEL 4 – WATER

  • Is er water op de Maan en Mars?
  • Kan water koken zonder op te warmen?
  • Hoe kan je het water op de Maan zuiveren?

DEEL 5 – ATMOSFEER

  • Hoe warm/koud is het op de Maan?
  • Het broeikaseffect
  • Seizoenen op Aarde en Mars
  • Waarvoor dient een ruimtepak?

DEEL 6 – ADEMEN

  • Wat is lucht?
  • Waarom is er zuurstof op Aarde?
  • Zuurstof maken op de Maan

DEEL 7 – ZWAARTEKRACHT

  • Waarom is een astronaut gewichtloos?
  • Wat doet zwaartekracht precies?
  • Je massa/gewicht op andere planeten?

Downloads – afbeeldingen en video’s 📸

Maanbasis
DEEL 1 INLEIDING
bron: ESA

Earthrise 1968
DEEL 1 INLEIDING
bron: NASA

Vereenvoudigd Zonnestelsel
DEEL 2 ONS ZONNESTELSEL
bron: Wimedialab

Model van de Zon en de planeten set A
DEEL 2 ONS ZONNESTELSEL
bron: ESERO BE

Model van de Zon en de planeten set B
DEEL 2 ONS ZONNESTELSEL
bron: ESERO BE

De banen van de manen van Jupiter
DEEL 2 ONS ZONNESTELSEL
bron: ooljupiterfact.weebly.com

Zo zou het oppervlakte van Europa er kunnen uitzien
DEEL 2 ONS ZONNESTELSEL
bron: ooljupiterfact.weebly.com

Zo zou het oppervlakte van Io er kunnen uitzien
DEEL 2 ONS ZONNESTELSEL
bron: ooljupiterfact.weebly.com

Tekening van de grootste manen in het zonnestelsel
DEEL 2 ONS ZONNESTELSEL
bron: commons.wikimedia.org

Aarde-Maan-model
DEEL 2 ONS ZONNESTELSEL
bron: ESERO BE

Stappenplan eigen globe maken
DEEL 2 ONS ZONNESTELSEL
bron: ESERO BE

Stappenplan eigen globe maken
DEEL 2 ONS ZONNESTELSEL
bron: ESERO BE

Eenvoudig inkleuren Maan
DEEL 2 ONS ZONNESTELSEL
bron: ESERO BE

Afstanden en groottes op schaal in het zonnestelsel
DEEL 2 ONS ZONNESTELSEL
bron: ESERO BE

De Aarde, de Maan, en de juiste afstand tussen beide, alles op dezelfde schaal getekend
DEEL 2 ONS ZONNESTELSEL
bron: ESERO BE

Voorblad: Juice Launch
DEEL 3 STIJGEN EN LANDEN
bron: ESA

Opstelling voor verticale en horizontale beweging
DEEL 3 STIJGEN EN LANDEN
bron: ESERO BE

Opstelling gecombineerde valbeweging A
DEEL 3 STIJGEN EN LANDEN
bron: ESERO BE

Opstelling gecombineerde valbeweging B
DEEL 3 STIJGEN EN LANDEN
bron: ESERO BE

Gedachtenexperiment
DEEL 3 STIJGEN EN LANDEN
bron: ESERO BE

Reis naar de Maan
DEEL 3 STIJGEN EN LANDEN
bron: ESERO BE

Reis naar Mars
DEEL 3 STIJGEN EN LANDEN
bron: ESERO BE

Reis naar Mars en terug naar Aarde
DEEL 3 STIJGEN EN LANDEN
bron: ESERO BE

Maak zelf een raket: Losse ballon
DEEL 3 STIJGEN EN LANDEN
bron: ESERO BE

Maak zelf een raket: Ballon aan touw
DEEL 3 STIJGEN EN LANDEN
bron: ESERO BE

Maak zelf een raket: Luchtdrukraket
DEEL 3 STIJGEN EN LANDEN
bron: ESERO BE

Maak zelf een raket: Methanolraket op de grond
DEEL 3 STIJGEN EN LANDEN
bron: ESERO BE

Maak zelf een raket: Methanolraket aan touw
DEEL 3 STIJGEN EN LANDEN
bron: ESERO BE

Remmen bij de Maan
DEEL 3 STIJGEN EN LANDEN
bron: ESERO BE

Zachte landingen op Mars
DEEL 3 STIJGEN EN LANDEN
bron: ESERO BE

Zachte landingen op Aarde
DEEL 3 STIJGEN EN LANDEN
bron: ESERO BE

Zachte landingen op de Maan
DEEL 3 STIJGEN EN LANDEN
bron: ESERO BE

Planten en hun landingen
DEEL 3 STIJGEN EN LANDEN
bron: ESERO BE

Schematisch overzicht van verschillende landingstechnieken
DEEL 3 STIJGEN EN LANDEN
bron: ESERO BE

Voorbeelden zelfgemaakte landingstoestellen
DEEL 3 STIJGEN EN LANDEN
bron: ESERO BE

Voorblad: water op de zuidpool van de Maan
DEEL 4 WATER
bron: NASA

Luchtdrukdemonstratie met krant
DEEL 4 WATER
bron: ESERO BE

Gedrag van water op het aardoppervlak
DEEL 4 WATER
bron: ESERO BE

Luchtdruk in een spuitje
DEEL 4 WATER
bron: ESERO BE

Water in een spuitje
DEEL 4 WATER
bron: ESERO BE

Gedrag van water op het Maanoppervlak
DEEL 4 WATER
bron: ESERO BE

Maandag en Maannacht A
DEEL 4 WATER
bron: ESERO BE

Shackleton Krater: eeuwige duisternis
DEEL 4 WATER
bron: ESERO BE

Gedrag van water op het Marsoppervlak
DEEL 4 WATER
bron: ESERO BE

Gedrag van water bij elk mogelijke luchtdruk
DEEL 4 WATER
bron: ESERO BE

IJs aan de zuidpool van Mars
DEEL 4 WATER
bron: ESA

Reull Vallis op Mars
DEEL 4 WATER
bron: ESA (Mars Express)

Kali Gandaki rivier Nepal Aarde
DEEL 4 WATER
bron: Wikipedia

Noordelijk hoofdkanaal van Kasei Valles op Mars
DEEL 4 WATER
bron: ESA (Mars Express)

(ontbreekt)

White Park Bay, Noord-Ierland
DEEL 4 WATER
bron: Siim Sepp, www.sandatlas.org

Canali getekend door Schiaparelli
DEEL 4 WATER
bron: www.astrogeo.va.it

Perceval Lowell met de Clarck telescoop in zijn eigen sterrenwacht in arizona.
DEEL 4 WATER
bron: Wikipedia

Marsgreppels maken met een lepel
DEEL 4 WATER
bron: ESERO BE

Nanedi Valles Mars
DEEL 4 WATER
bron: ESA

Mangala Valles Mars
DEEL 4 WATER
bron: ESA

Osuga Valles Mars
DEEL 4 WATER
bron: ESA

Hephaestus Fossae Mars
DEEL 4 WATER
bron: ESA

Klasexperiment water zuiveren deel 1
DEEL 4 WATER
bron: ESERO BE

Klasexperiment water zuiveren deel 2
DEEL 4 WATER
bron: ESERO BE

Werking actieve kool
DEEL 4 WATER
bron: Aqualine.nl

Lesmateriaal basisonderwijs: Op schoolreis naar de maan2025-09-17T10:04:13+02:00
8 jul 2024 jul 2024

Lesmateriaal basisonderwijs: Climate Detectives lesbundels

2025-04-01T15:10:04+02:00

 Lesmateriaal: Climate detectives 🌎🔍

✔️ Niveau: basisonderwijs

✔️ Vakken/eindtermen: Mens en maatschappij (mens, tijd, ruimte, bron), Wetenschappen en Techniek (Natuur, techniek), ICT, Sociale vaardigheden (samenwerking), wiskunde

✔️ Partners: UGent Volkssterrenwacht Armand Pien, ESERO Belgium

Lessenlijst 📖

Lerarenhandleiding Climate Detectives

De verschillende onderzoeksfases uitgelegd

Deze gids is bedoeld om leerkrachten te helpen leerlingen te sturen en te ondersteunen bij het plannen en uitvoeren van een zinvol onderzoek naar een klimaatprobleem en te laten zien hoe zij een verschil kunnen maken. Deze aanpak bevordert transversale vaardigheden zoals kritisch denken, samenwerking, het oplossen van reële problemen en communicatie.

PR10 Vanaf de grond en vanuit de lucht

Analyseren en begrijpen van ruimtebeelden van de planeet Aarde

In deze activiteit maken de leerlingen kennis met het idee van observatie op afstand van de aarde vanuit de ruimte. Hen wordt gevraagd foto’s van verschillende landschappen (bergen, meren, rivieren, steden, eilanden en woestijnen) die vanaf de grond zijn genomen, te vergelijken met foto’s van dezelfde plaatsen die zijn genomen door astronauten aan boord van het internationale ruimtestation, en ook met foto’s die door aardobservatiesatellieten zijn genomen. Deze bron gebruikt met name foto’s van Sentinel-1 en Sentinel-2, missies die door de ESA zijn ontwikkeld in het kader van het Copernicus-programma.

PR13 Het ijs is aan het smelten

Hoe kunnen we de effecten van smeltend ijs onderzoeken?

In deze set van vier activiteiten zullen leerlingen de gevolgen van de opwarming van de aarde en het smelten van ijs op aarde onderzoeken. Ze leren het verschil tussen landijs en zee-ijs en onderzoeken de respectievelijke effecten van het smelten van landijs en zee-ijs. Daarna zullen ze hun eigen experiment ontwerpen om te onderzoeken hoe smeltend ijs de temperatuur van de atmosfeer verandert. Tot slot leren de leerlingen meer over gletsjers en bekijken ze satellietbeelden van een gletsjer om na te gaan hoeveel die in een bepaalde periode is gesmolten.

PR45 Een jaar op aarde

De seizoenen begrijpen

Deze handleiding is bedoeld om de kennis van de leerlingen over de seizoenen te bevorderen en te vergroten, en richt zich op het basismechanisme achter de verschillende seizoenen op aarde. Het materiaal is opgedeeld in verschillende delen, zodat het onderwerp en de inhoud geleidelijk kunnen worden verworven. Het startpunt is een algemene discussie over seizoenen door te kijken naar de veranderende kleuren op aarde in de loop van een jaar. Dit wordt gevolgd door een praktische activiteit om de leerlingen de invloed van het zon-aarde systeem op de seizoenen te laten onderzoeken.

PR48 Neus hoog in de lucht

Observeren en meten van de weersomstandigheden

In deze reeks activiteiten leren de leerlingen hoe hun zintuigen en instrumenten kunnen worden gebruikt om het weer te beschrijven en te meten. Als inleidende activiteit analyseren de leerlingen plaatselijke spreekwoorden over het weer. Vervolgens zullen ze hun zintuigen gebruiken om weerwaarnemingen te doen en te leren hoe ze het weer kunnen beschrijven.

De leerlingen bouwen ook een klein meteorologisch station en voeren weermetingen uit van regen, windsnelheid en luchttemperatuur.

PR54 Weer en klimaat

Het verschil begrijpen tussen weer en klimaat

In deze reeks activiteiten leren de leerlingen het verschil tussen weer en klimaat. Ze zullen verschillende klimaatzones identificeren en hun eigen weergegevens verzamelen. Ze zullen dagelijkse en maandelijkse metingen van de luchttemperatuur analyseren en vergelijken. Ten slotte zullen ze verschillende klimaatscenario’s leren kennen en nagaan wat dit betekent voor de gemiddelde maandtemperaturen in hun gebied/land.

Lesmateriaal basisonderwijs: Climate Detectives lesbundels2025-04-01T15:10:04+02:00
8 jul 2024 jul 2024

Lesmateriaal basisonderwijs: Moon Camp (thematische lessen)

2025-04-01T16:08:33+02:00

Lesmateriaal: Moon Camp – Thematische lessen 🌜

✔️ Niveau: basisonderwijs

✔️ Vakken/eindtermen: Mens en maatschappij (mens, tijd, ruimte, bron), Wetenschappen en Techniek (Natuur, techniek), ICT, Muzische vorming (beeld), Sociale vaardigheden (samenwerking)

✔️ Partners: ESERO Belgium

Lessenlijst 📖

PR33 Water op de maan

Filteren van “maanijskernen” om water te winnen.

In dit hulpmiddel zullen de leerlingen een dag lang bijhouden hoeveel water ze ongeveer gebruiken voor verschillende activiteiten. Dit wordt gevolgd door een experimentele activiteit in de klas, waarbij ze vooraf bereide “maanijskernen” gebruiken en deze filteren om water te krijgen. Ze zullen de resultaten van de eerste en tweede activiteit gebruiken om te berekenen hoeveel maanijs ze zouden moeten opgraven of boren om genoeg water voor één dag te hebben. De bron suggereert discussies over watergebruik en recycling, zowel op aarde als in de ruimte.

PR34 Bionische hand

Een bionische hand bouwen.

Bij deze activiteit bouwen de leerlingen een bionische hand van karton, touw, rietjes en elastiek. Ze vergelijken de bionische hand met hun eigen hand om de functie van de vingers en het belang van de duim te leren begrijpen: die zijn bedoeld om voorwerpen met verschillende vormen te pakken of vast te houden. Leerlingen leren ook dat de menselijke hand niet zou kunnen bewegen als hij alleen maar uit botten bestond. De leerlingen begrijpen hoe botten, spieren, pezen en banden werken door ze te vergelijken met materialen die in de bionische hand worden gebruikt om de vingers te bewegen.

PR37 Schuilplaats op de maan

Onderzoek naar verschillende schuilplaatsen op aarde en in de ruimte.

In deze reeks activiteiten analyseren de leerlingen het belang van beschutting voor bescherming op aarde en in de ruimte. De leerlingen zullen de milieuomstandigheden op aarde en op de maan vergelijken en in een groep hun eigen schuilplaats op de maan bedenken en bouwen met materialen die vergelijkbaar zijn met de grond op de maan, de zogenaamde maananalogen.

PR38 Missie op de maan

Programmeer een klasgenoot om een missie op de maan te voltooien.

Deze activiteit laat de leerlingen kennismaken met logisch denken door het plannen, testen en uitvoeren van een eenvoudige missie op de maan. De leerlingen werken in tweetallen en spelen om de beurt de rol van “missiecontroleur” en “zwerver”. De ene leerling geeft commando’s waarmee de andere blindelings over het maanoppervlak kan navigeren. Ze moeten een vaste route volgen om obstakels te vermijden, opdrachten uitvoeren en veilig op hun eindbestemming aankomen.

PR41 AstroFood

Les over eetbare planten in de ruimte.

Bij deze reeks activiteiten komen leerlingen meer te weten over de verschillende onderdelen van planten. Ze leren welke onderdelen van gekende planten eetbaar zijn en ze leren het verschil tussen groenten, vruchten en zaden. De leerlingen moeten bedenken wat voor plant er hoort bij de vrucht/de groente/het zaadje dat ze zien, en deze tekenen.

Ze leren ook dat verschillende planten verschillende groeiomstandigheden nodig hebben en dat hun opbrengst verschilt. Op basis hiervan bedenken ze welke planten geschikt zijn om in de ruimte te telen, als een goede bron van voedingsstoffen voor astronauten.

Deze activiteit is onderdeel van een reeks met andere delen ‘PR42 AstroFarmer’ en ‘PR43 AstroCrops’.

PR42 AstroFarmer

Lessen over de voorwaarden voor plantengroei.

In deze reeks van zes activiteiten onderzoeken leerlingen welke factoren de plantengroei beïnvloeden en verbinden ze die factoren met het telen van planten in de ruimte. Leerlingen komen erachter dat planten lucht, licht, water, voedingsstoffen en een stabiele temperatuur nodig hebben om te kunnen groeien. Leerlingen zien wat er met planten gebeurt als ze variaties in die factoren aanbrengen. Deze zes activiteiten kunnen individueel of als reeks worden uitgevoerd.

Deze activiteit is onderdeel van een reeks met andere delen ‘PR41 AstroFood’ en ‘PR43 AstroCrops’.

PR43 AstroCrops

Planten telen voor toekomstige ruimtemissies.

Bij deze reeks activiteiten leren leerlingen ontkieming en plantengroei te begrijpen door 12 weken lang de ontwikkeling van drie onbekende planten te volgen. ZE voeren metingen uit en doen waarnemingen om de groei en gezondheid van hun planten te evalueren. Leerlingen gebruiken hun waarnemingen om een hypothese te vormen over welke soorten planten ze telen en bespreken of deze planten geschikt zijn om op langdurige ruimtemissies te telen.

Deze activiteit is onderdeel van een reeks met als andere delen ‘PR41 AstroFood’ en ‘PR42 AstroFarmer’.

Lesmateriaal basisonderwijs: Moon Camp (thematische lessen)2025-04-01T16:08:33+02:00
Go to Top