23 sep 2025 sep 2025

Lesmateriaal: Wat is je ruimtelengte?

2025-09-23T15:20:07+02:00

Lesmateriaal: Wat is je ruimtelengte?

Verschillende lichaamsdelen meten en onderzoeken hoe deze metingen in de ruimte kunnen veranderen.

Hoe lang ben je? Weet je zeker dat je het antwoord weet?
Studies tonen aan dat de lengte van een astronaut ongeveer 3% toeneemt gedurende de eerste 3 tot 4 dagen van gewichtloosheid in de ruimte. Zodra de astronauten naar de aarde terugkeren, oefent de zwaartekracht weer druk op hen uit en zullen zij meestal in korte tijd weer de lengte bereiken die zij voor de vlucht hadden. In de ruimte komt deze toename in lichaamslengte bijna volledig van veranderingen in de wervelkolom, die van invloed zijn op lichaamsafmetingen zoals zithoogte, ooghoogte, stahoogte, hoe ruimtepakken passen, en veel meer.
meer.

✔️ Niveau: basisonderwijs

✔️ Vakken/eindtermen: lichamelijke opvoeding

✔️ Partners: ESERO Belgium, ESA Education

Snelle feiten 📖

Onderwerp:

  • Lichaamslengte, beenlengte en spanwijdte meten
  • Vergelijk metingen
  • Noteer waarnemingen over hoogte aarde vs. ruimte in het Missiedagboek

Lestijd: 15 min
Benodigde materialen:

  • Meetlint
  • Voor de leerlingen: Missiedagboek en schrijfgerei

Downloads – Lesmateriaal 👩‍🏫

Lesmateriaal: Wat is je ruimtelengte?2025-09-23T15:20:07+02:00
23 sep 2025 sep 2025

Lesmateriaal: Astronautenlogboek

2025-09-23T15:04:22+02:00

Lesmateriaal: Astronautenlogboek

Volg je ruimteavonturen, controleer je voortgang en denk na over je reis in je Mission X Journal.

Laat je leerlingen hun Mission X-activiteiten bijhouden in hun eigen persoonlijke logboek. Het bevat secties voor wekelijkse reflecties, waar leerlingen hun voortgang kunnen bijhouden, hun ervaringen kunnen beoordelen en hun verbeteringen kunnen noteren. Dit helpt hen hun groei te volgen en gemotiveerd te blijven tijdens hun missie. Het dagboek bevat fascinerende feiten over de ruimte, zodat jonge leerlingen de realiteit van ruimtereizen en het leven van astronauten beter begrijpen.

✔️ Niveau: basisonderwijs

✔️ Vakken/eindtermen: organisatie, zelfreflectie, communicatie, zelfevaluatie

✔️ Partners: ESERO Belgium, ESA Education

Snelle feiten 📖

Onderwerp:

  • Oefen zelfreflectie en zelfevaluatie door ervaringen te documenteren en persoonlijke vooruitgang bij te houden.
  • Verbeter je schriftelijke communicatievaardigheden door regelmatig in je dagboek te schrijven.
  • Verbeter je organisatorische vaardigheden door activiteiten, voortgang en verbeteringen systematisch bij te houden

Lestijd: 15-30 min
Benodigde materialen:

  • Printer
  • Potlood

Downloads – Lesmateriaal 👩‍🏫

Lesmateriaal: Astronautenlogboek2025-09-23T15:04:22+02:00
23 sep 2025 sep 2025

Lesmateriaal: Smaak in de ruimte

2025-09-23T10:49:56+02:00

Lesmateriaal: Smaak in de ruimte

Ontdek de smaaksensaties op de tong en experimenteer om te zien welke zintuigen de smaak beïnvloeden.

Astronauten moeten al hun eten en drinken meenemen naar het internationale ruimtestation (ISS). Eten is een belangrijk onderdeel van het moreel van de bemanning en het enige gemeenschappelijke moment waarop zij zowel een maaltijd als een gesprek met elkaar delen. De verminderde zwaartekracht in het ISS en de beperkte ruimte hebben fysiologische en milieu-effecten op de smaak van voedsel.
In deze activiteit zullen teams de smaaksensaties op de tong onderzoeken en experimenten uitvoeren om te zien welke zintuigen de smaak beïnvloeden.

✔️ Niveau: basisonderwijs

✔️ Vakken/eindtermen: Wetenschap en techniek, teamwerk, communicatie, problemen oplossen

✔️ Partners: ESERO Belgium, ESA Education

Snelle feiten 📖

Onderwerp: Bij deze activiteit gaan de leerlingen onderzoeken en ontdekken welke variabelen invloed hebben op hun eigen smaakbeleving
Lestijd: 45 min x 1 à 2
Benodigde materialen:

Deel 1:

      • 4 schone containers, tenminste
      • 1 liter groot, gelabeld van 1 tot 4
      • Zout
      • Suiker
      • Citroensap
      • Grapefruitsap
      • Water
      • Plastic bekers
      • Per groep van 2:
        • 4 kleine wegwerpbekertjes + water om de mond te spoelen
        • 4 druppelaars
        • 1 marker
        • Werkbladen voor studenten
        • Kleine handspiegel
        • Vergrootglas

Deel 2:

      • Per klas:
        • Computer met internettoegang
        • LCD projector
      • Per groep van 2:
        • 6 gesloten containers met
          voedselartikelen
        • 3 druppelaars of spuiten plus
          3 plastic lepels
        • Water
        • Blinddoek
        • (Optioneel) Paar wegwerphandschoenen
        • Leerlingenblad en gegevensblad voor de activiteit

Downloads – Lesmateriaal 👩‍🏫

Lesmateriaal: Smaak in de ruimte2025-09-23T10:49:56+02:00
5 jun 2025 jun 2025

Lesmateriaal: Observeren en meten van de weersomstandigheden

2025-06-05T10:39:25+02:00

Lesmateriaal: Observeren en meten van de weersomstandigheden

Neus hoog in de lucht!

In deze reeks activiteiten leren de leerlingen hoe hun zintuigen en instrumenten kunnen worden gebruikt om het weer te beschrijven en te meten. Als inleidende activiteit analyseren de leerlingen plaatselijke spreekwoorden over het weer. Vervolgens zullen ze hun zintuigen gebruiken om weerwaarnemingen te doen en te leren hoe ze het weer kunnen beschrijven. Dit lespakket komt uit het gamma van ESA’s educatief materiaal genaamd ‘Teach with Space’, waarbij de leerlingen vergezeld worden van Paxi, de alien die hen mee door het universum leidt.

De leerlingen bouwen ook een klein meteorologisch station en voeren weermetingen uit van regen, windsnelheid en luchttemperatuur.

✔️ Niveau: basisonderwijs

✔️ Vakken/eindtermen: Mens en maatschappij (mens, tijd, ruimte, bron), Wetenschappen en Techniek (Natuur, techniek), ICT, Sociale vaardigheden (samenwerking), wiskunde

✔️ Partners: UGent Volkssterrenwacht Armand Pien, ESERO Belgium, ESA Education

Inhoud van de bundel 📖

Info over de lesbundel
Samenvatting activiteiten

Inleiding
Activiteit 1: Praten over het weer
Activiteit 2: Het weer aanvoelen
Activiteit 3: Bouw je weerstation
Conclusie

Leerlingenwerkblad
Links
Bijlagen

Downloads – Lesmateriaal 👩‍🏫

Lesmateriaal: Observeren en meten van de weersomstandigheden2025-06-05T10:39:25+02:00
5 jun 2025 jun 2025

Lesmateriaal: infrarood webcam-hack

2025-06-05T10:11:44+02:00

Lesmateriaal: Infrarood Webcam-hack

Infrarood licht gebruiken om de wereld op een nieuwe manier te observeren.

Deze reeks van drie activiteiten zal de leerlingen in staat stellen het elektromagnetische spectrum te begrijpen en infrarode straling waar te nemen door een goedkope webcam aan te passen. Er wordt besproken hoe infraroodstraling kan worden gebruikt om informatie te verkrijgen die met zichtbaar licht niet beschikbaar is. De leerlingen zullen ook satellietbeelden analyseren en zo begrijpen waarom het nuttig is om in infrarood te “zien”.

ESERO Belgium heeft dit pakket aangepast voor Vlaams onderwijs, onder meer door een lijst van Vlaamse eindtermen toe te voegen.

✔️ Niveau: Secundair onderwijs

✔️ Vakken/eindtermen: Aardwetenschappen, biologie, STEM, digitale competenties, duurzaamheid, leercompetenties, ruimtelijk bewustzijn, sociaal-relationele competenties, chemie, fysica, wiskunde,…

✔️ Partners: ESERO Belgium, ESA Education

Inhoud van de bundel 📖

Info over het lespakket
Eindtermen
Activiteitenoverzicht

Inleiding
Achtergrond

Activiteit 1: De webcam hacken
Activiteit 2: Objecten bekijken in infrafoor licht
Activiteit 3: Kijken naar de aarde in infrarood licht

Werkblad leerlingen
Links

Downloads – Lesmateriaal 👩‍🏫

Lesmateriaal: infrarood webcam-hack2025-06-05T10:11:44+02:00
8 apr 2025 apr 2025

Lesmateriaal: ESA – Space for kids

2025-05-19T14:26:34+02:00

Lesmateriaal: Space for kids

“Space for Kids” van het Europese Ruimtevaart Agentschap (ESA) is een website vol materiaal dat kinderen wil warm maken voor de ruimte, met interactieve werkvormen, videos, en informatie over het heelal, de planeten, en de ESA ruimtemissies.

✔️ Niveau: kids

✔️ Partners: ESERO Belgium, ESA Education

Lesmateriaal: ESA – Space for kids2025-05-19T14:26:34+02:00
8 apr 2025 apr 2025

Lesmateriaal: ESA teach with space

2025-04-08T14:15:51+02:00

Lesmateriaal: Teach with space

ESA’s Teach with Space collection, developed in collaboration with the European Space Education Resources Office (ESERO) network, is a set of innovative curricular classroom resources that use space as the entry point to run STEM lessons during school hours. These resources include teaching guidelines, student activities, and experiment kits.

✔️ Niveau: Lager en secundair onderwijs

✔️ Vakken/eindtermen:
Basisonderwijs
Mens en maatschappij (Ruimte), Wetenschappen en Techniek (Techniek),…

Secundair onderwijs
Ruimtelijk bewustzijn, STEM, Aardwetenschappen,

✔️ Partners: ESERO Belgium, ESA Education

Lesmateriaal: ESA teach with space2025-04-08T14:15:51+02:00
25 mrt 2025 mrt 2025

Lesmateriaal secundair: Banen berekenen

2025-03-26T10:44:29+01:00

Lesmateriaal: banen berekenen 🖩

Bereken de baan van een planeet of komeet met Newton en Kepler

Zelf banen berekenen
Door gebruik te maken van de basiswetten van Newton en Kepler kunnen de leerlingen op eenvoudige manier banen van hemellichamen berekenen in Excel. Naast het lesmateriaal zelf, bieden we observatiegegevens van 3000 verscillende kometen. Als elke leerling de baan van 1 lomeet berekend, dan zullen ze zelf ontdekken dat het verste punt telkens net voorbij Neptunus ligt. Met andere woorden, ze ontdekken zelf de Kuijpergordel!

✔️ Niveau: 2de en 3de graad secundair onderwijs

✔️ Vakken/eindtermen: Fysica, Ruimtelijk bewustzijn, Digitale competenties, STEM

✔️ Partners: ESERO Belgium, Leraar Werner Poets

✔️ Editie: ESERO Belgium 2017 > Vernieuwde editie in 2021

Inhoud van de bundel 📖

Het doel van deze cursus

  • Inleiding
  • Numerieke verificatie van de wetten van Kepler m.b.v. de 2de wet van Newton en de gravitatiewet

Hoe deze cursus gebruiken?

Opbouw van de berekeningsmethode.

❶ Bepalen van de positie op moment T1

❷ Bepalen van de versnelling op moment T1

❸ Bepalen van de snelheid op moment T1

❹ Bepalen van de positie op moment T2

❺ Bepalen van de versnelling op moment T1

❶ Bepalen van een baan van een komeet

❷ Bepalen van de afstand van het aphelium van de komeet tot de zon.

❸ Bepalen van de periode van de komeet

❹ Verifiëren van de eerste wet van Kepler

❺ Verifiëren van de tweede wet van Kepler

❻ Verifiëren van de derde wet van Kepler

Antwoorden op de uitbreidingsvragen

Downloads – Lesmateriaal 👩‍🏫

Bereken zelf de banen van een planeet, een komeet, een asteroïde, of een satelliet in Excel

In deze cursus wordt stap voor stap uitgelegd hoe de leerlingen de berekening van een baan kunnen uitvoeren, op basis van enkele echte observatiegegevens : de afstand tot de zon en de snelheid ten opzichte van de zon in het perihelium (= dichtste punt bij de zon).

Hulpbestanden bij de cursus ‘Banen berekenen’

  • Een blanco Excel werkblad waarin de leerlingen hun berekeningen kunnen maken.
  • Wetenschappelijke waarnemingen van 3000 echte kometen (met dank aan de Koninklijke Sterrenwacht van België).
  • Een Excel werkblad die correct ingevuld is voor de baan van de Aarde.

Lesmateriaal secundair: Banen berekenen2025-03-26T10:44:29+01:00
6 mrt 2025 mrt 2025

Lesmateriaal: Moon Camp workshop voor kampen

2025-06-26T16:50:36+02:00

Lesmateriaal: Moon Camp workshop voor kampen 🌝

Via deze reeks activiteiten gaan de jongeren ondervinden dat ruimtereizen niet zo simpel is en dat je met veel zaken moet rekening houden. Wat hier op Aarde evident lijkt, is op de Maan helemaal anders. Na het uitvoeren van verschillende proefjes en demonstraties gaan de leerlingen zelf aan de slag met het creëren van een maanbasis. Dit doen ze door eerst een schets te maken op papier om vervolgens aan de slag te gaan met een designtool naar keuze (: kunst, robotica, 3D-tools, AR, VR, …).

8-14 jaar

✔️ Niveau: 8-14j

✔️ Vakken/eindtermen:

Lager onderwijs:
Natuur (levende en niet-levende natuur; gezondheid; milieu) , Techniek, sociale vaardigheden, Nederlands (luisteren, spreken, strategieën)

Secundair onderwijs:
Aardwetenschappen, biologie, STEM, digitale competenties, duurzaamheid, leercompetenties, ruimtelijk bewustzijn, sociaal-relationele competenties, chemie, fysica, wiskunde, …

✔️ Partners: ESERO Belgium en UGent Volkssterrenwacht Armand Pien (productie lesmateriaal & lerarenvorming)

✔️ Editie: maart 2025

Inhoud van de bundel 📖

  • Doel van deze cursus
  • Waarom een maanbasis bouwen op kamp?

  • Benodigdheden per activiteit
  • Wat doe je best voor je met deze activiteit start?

  • Dag 1: Aanvang van de lessenreeks
    • Brainstorm dagelijks leven op aarde.
    • Brainstorm dagelijks leven op de maan
  • Dag 2: Demo’s en proefjes
    • Grote groep: uitleg opdracht
    • Demo: aarde-maan
    • Proefje IR-straling
    • Proefje UV-straling
  • Dag 3: Demo’s en proefjes
    • Demo: Druk op de maan
    • Demo: Maanfases
    • Proefje: Water filteren
  • Dag 4: Demo’s en proefjes
    • Demo: Tidal locked
  • Dag 5: Demos’s en proefjes
    • Demo: Meteorieten op aarde VS de maan
    • Proefje: Meteorieten op de maan
  • Duowerk: Uittekenen van de maanbasis
  • In groep: Maanbasissen voorstellen

Downloads 👩‍🏫

Handleiding

In deze bijlage kan je handleiding terugvinden van de kampactiviteit.
Je vindt er het overzicht van de verschillende activiteiten en bijhorende tijden terug.
Op deze pagina vind je ook aanvullende video’s terug aangevuld met een korte samenvatting van de inhoud van de video.

Maanbasis: bouwplek

Maanbasis: indeling van de ruimtes

Maanbasis: bouwmateriaal

Maanbasis: bescherming tegen radiatie

Maanbasis: bescherming tegen meteorietenregen

Voorziening: elektriciteit

Voorziening: water

Voorziening: voedsel

Voorziening: zuurstof

Verplaatsing: lancering

Verplaatsing: reizen naar de maan

Verplaatsing: landen

Verplaatsing: reizen

Verplaatsing: Orion

Werk: communicatie

Werk: afval

Werk: robots

Werk: experimenten

Lesmateriaal: Moon Camp workshop voor kampen2025-06-26T16:50:36+02:00
20 feb 2025 feb 2025

Lesmateriaal: Zwaartekracht game

2025-02-20T15:52:08+01:00

Lesmateriaal: Zwaartekracht Game

Leer hoe een object zich gedraagt onder invloed van de zwaartekracht. Waarom draait de maan om de aarde heen? Hoe werken satellieten? Met dit trial en error spel ondervind je welke invloed de zwaartekracht uitoefent op objecten in de ruimte.

Veel speelplezier!

✔️ Niveau: kleuterklas, lager onderwijs en secundair onderwijs (alle leeftijden)

✔️ Vakken/eindtermen:
Basisonderwijs
Mens en maatschappij (Ruimte), Wetenschappen en Techniek (Techniek),

Secundair onderwijs
Ruimtelijk bewustzijn, STEM, Aardwetenschappen,

✔️ Partners: ESERO Belgium, ESERO Nederland, NEMO

✔️ Editie: februari 2025

Lesmateriaal: Zwaartekracht game2025-02-20T15:52:08+01:00
Go to Top