16 sep 2025 sep 2025

Lesmateriaal: Energie van een astronaut

2025-09-16T16:49:04+02:00

Lesmateriaal: Energie van een astronaut

Onderzoek gezonde voedingskeuzes en caloriebehoeften voor leven op aarde versus leven in de ruimte.

Het leven en werk in een omgeving van verminderde zwaartekracht verandert de voedingsbehoeften van astronauten. Door de specifieke voedingsbehoeften van astronauten op het ISS te bestuderen kunnen voedingswetenschappers erachter komen wat er nodig is voor goede voeding tijdens langdurige ruimteverkenningen. Vanwege botverlies dat wordt veroorzaakt door de microzwaartekracht tijdens ruimtevluchten moet bijvoorbeeld tijdens lange missies extra vitamine D worden ingenomen. Voedingswetenschappers en voedingsdeskundigen moeten menu’s plannen die de lichamen van astronauten tijdens lange missies gevoed en gezond houden voor het werk in de ruimte. Astronauten helpen zelf bij het plannen van hun menu’s door op aarde in panels voedsel te proeven voordat ze op missie naar het ISS gaan. Dit helpt de voedingswetenschappers en voedingsdeskundigen doordat ze kunnen letten op de voorkeuren van astronauten als ze hun evenwichtige menu plannen.

✔️ Niveau: basisonderwijs

✔️ Vakken/eindtermen: Wetenschap en techniek

✔️ Partners: ESERO Belgium, ESA Education

Snelle feiten 📖

Onderwerp: Relatie tussen organismen en tussen organismen en omgevingsfactoren in een biotoop, Energiebronnen en voedingsstoffen; Systematische en methodische benadering van wetenschappelijke en technologische problemen, Onderzoekende houding
Lestijd: 45 min x 3
Benodigde materialen: labels met voedingsinformatie voor wit-, mais- en volkorenbrood; computer met internet; schildersplakband;  gekleurde stroken papier;  voedsel of voedselverpakkingen uit de zes voedselgroepen; LCD-projector of overheadprojector;  een leeg vel papier

Downloads – Lesmateriaal 👩‍🏫

Lesmateriaal: Energie van een astronaut2025-09-16T16:49:04+02:00
16 sep 2025 sep 2025

Lesmateriaal: Levende botten, sterke botten

2025-09-16T16:34:18+02:00

Lesmateriaal: Levende botten, sterke botten

Hoe kan ik een botmodel maken dat sterk is en gewicht kan houden?

Astronauten hebben sterke botten nodig zodat ze de lichamelijke uitdagingen aan kunnen die hun lichamen in de ruimte ondervinden. Hoe langer astronauten in de ruimte zijn, hoe zwakker hun botten worden, door een gebrek aan ladende krachten (de zwaartekracht die aan het lichaam trekt). De botten onder het middel worden het meest beïnvloed door omgevingen met verminderde zwaartekracht, en de botten in deze gebieden lopen de meeste kans op botverlies tijdens ruimtevluchten. Het is voor astronauten belangrijk om voor, tijdens en na hun ruimtevlucht te trainen om hun hele leven sterke botten te houden. Een dieet met calcium en vitamine D helpt astronauten ook om sterke botten te houden.

✔️ Niveau: basisonderwijs

✔️ Vakken/eindtermen: Wetenschap en techniek

✔️ Partners: ESERO Belgium, ESA Education

Snelle feiten 📖

Onderwerp: Menselijk lichaam, Fysieke functies van de mens; Systematische en methodische benadering van wetenschappelijke en technologische problemen, Ontwerpend leren
Lestijd: 45 min x 2
Benodigde materialen: duimstok; weegschaal; stapelbare gramgewichten; kleine hersluitbare plastic zakjes; gekookte, schone, droge kippenbotten; linialen met centimeters; steekkaarten; doorzichtig cellofaanplakband; kartonnen vierkantjes; boeken of stapels papier; aquariumgrind; rode pennen; vergrootglazen

Downloads – Lesmateriaal 👩‍🏫

Lesmateriaal: Levende botten, sterke botten2025-09-16T16:34:18+02:00
16 sep 2025 sep 2025

Lesmateriaal Climate Detectives: Hoe onderzoeksvraag opstellen

2025-09-16T14:15:56+02:00

Lesmateriaal: Hoe onderzoeksvraag opstellen

Tijdens het project Climate Detectives doorlopen leerlingen drie fasen. In de eerste fase formuleren ze een onderzoeksvraag: haalbaar binnen de beschikbare tijd, passend bij hun niveau en gebaseerd op beschikbare data.

Om dit proces te ondersteunen, is er een handige placemat ontwikkeld. Met behulp van gerichte vragen helpt deze leerlingen om hun ideeën te ordenen en samen tot een sterke onderzoeksvraag te komen. Zo wordt het formuleren van de juiste vraag overzichtelijk, uitdagend én inspirerend.

Met dit hulpmiddel begeleidt u uw leerlingen effectief in hun eerste stappen als jonge onderzoekers en legt u een stevige basis voor de volgende fasen van het project.

✔️ Niveau: Secundair onderwijs

✔️ Vakken: STEM

✔️ Partners: ESERO Belgium, ESA Education

Inhoud 📖

Placemat met gerichte vragen voor het bekomen van een ultieme onderzoeksvraag.

Downloads – Lesmateriaal 👩‍🏫

Lesmateriaal Climate Detectives: Hoe onderzoeksvraag opstellen2025-09-16T14:15:56+02:00
12 sep 2025 sep 2025

Lesmateriaal basisonderwijs: Land in gevaar

2025-09-12T16:43:48+02:00

Lesmateriaal: Land in gevaar

De vooruitzichten voor het bestaan op kleine eilanden

In deze reeks activiteiten leren leerlingen over de oorzaken en mogelijke gevolgen van de stijging van de zeespiegel, terwijl ze tegelijkertijd wetenschappelijke basisvaardigheden ontwikkelen.

De eerste activiteit introduceert de context door na te denken over de mogelijke toekomst van het eiland Kiribati en is gekoppeld aan een oefening om instructieve schrijfvaardigheid te ontwikkelen.

Praktische activiteiten over twee van de belangrijkste factoren die bijdragen tot de stijging van het zeespiegel bieden de gelegenheid om te bespreken hoe modellen in de wetenschap worden gebruikt.

In de laatste activiteit gebruiken de leerlingen echte satellietgegevens om de temperatuur van het zeeoppervlak, veranderingen in de gemiddelde zeespiegel en de relatie daartussen te onderzoeken.

✔️ Niveau: Basisonderwijs

✔️ Vakken: Aardrijkskunde, ICT, Wetenschap en Techniek, Wiskunde, Nederlands

✔️ Partners: ESERO Belgium, ESA Education

Inhoud van de bundel 📖

Overzicht
Samenvatting van de activiteiten
Climate from Space
Klimaat en zeespiegel: achtergrondinformatie

Activiteit 1: Land in gevaar
Activiteit 2: Het smelten van ijs
Activiteit 3: het opwarmen van water
Activiteit 4: Warme en koude zeeën

Leerlingen werkblad 1
Leerlingen werkblad 2
Leerlingen werkblad 3
Leerlingen werkblad 4

Informatieblad 1

Links

Downloads – Lesmateriaal 👩‍🏫

Lesmateriaal basisonderwijs: Land in gevaar2025-09-12T16:43:48+02:00
12 sep 2025 sep 2025

Lesmateriaal basisonderwijs: Is ozon goed of slecht?

2025-09-12T16:34:12+02:00

Lesmateriaal: Is ozon goed of slecht?

De ontdekking van het in de ozonlaag van Antarctica

In deze reeks activiteiten leren de leerlingen over ozon en de effecten – goede en slechte – die het heeft op het leven op aarde. De eerste activiteit geeft een overzicht van deze effecten, schetst hoe ozon wordt gemeten en introduceert het verhaal van het gat in de ozonlaag van Antarctica. Er is een praktische activiteit waarbij de effectiviteit van zonnebrandcrème wordt onderzocht. In de laatste activiteit gebruiken de leerlingen echte satellietgegevens om na te gaan hoe de ozonconcentratie de afgelopen decennia over de hele wereld is veranderd.

✔️ Niveau: Basisonderwijs

✔️ Vakken: Aardrijkskunde, ICT, Wetenschap en Techniek, Wiskunde, Nederlands

✔️ Partners: ESERO Belgium, ESA Education

Inhoud van de bundel 📖

Overzicht
Samenvatting van de activiteiten
Climate from Space
Ozon in de atmosfeer: achtergrondinformatie

Activiteit 1: Waarom is ozon belangrijk?
Activiteit 2: Hoe goed is mijn zonnebrandcrème?
Activiteit 3: Het gat in de ozonlaag

Leerlingen werkblad 1
Leerlingen werkblad 2
Leerlingen werkblad 3

Informatieblad 1
Informatieblad 2

Links

Downloads – Lesmateriaal 👩‍🏫

Lesmateriaal basisonderwijs: Is ozon goed of slecht?2025-09-12T16:34:12+02:00
12 sep 2025 sep 2025

Lesmateriaal basisonderwijs: De waterkringloop

2025-09-12T16:19:07+02:00

Lesmateriaal: De waterkringloop

In deze reeks activiteiten zullen de leerlingen leren over de waterkringloop en in het bijzonder hoe water in de bodem bijdraagt aan de kringloop en reageert op veranderingen daarin. De eerste activiteit maakt gebruik van het verhaal van een sneeuwvlok om de waterkringloop te illustreren. Een reeks praktische activiteiten stelt de leerlingen in staat de processen van verdamping en condensatie van vrij water en water in de bodem nader te bekijken. In de laatste activiteit gebruiken de leerlingen echte satellietgegevens om de veranderingen in bodemvocht over de hele wereld in de afgelopen jaren te onderzoeken.

✔️ Niveau: Basisonderwijs

✔️ Vakken: Aardrijkskunde, ICT, Wetenschap en Techniek, Wiskunde

✔️ Partners: ESERO Belgium, ESA Education

Inhoud van de bundel 📖

Overzicht
Samenvatting van de activiteiten
Climate from Space
Klimaat en de waterkringloop: achtergrondinformatie

Activiteit 1: De waterkringloop vandaag en morgen
Activiteit 2: Onderzoek naar verdamping
Activiteit 3: Het onderzoeken van condensatie
Activiteit 4: Planten, bodem en de waterkringloop
Activiteit 5: Water in de bodem
Activiteit 6: Meten van water in de bodem vanuit de ruimte

Leerlingen werkblad 1
Leerlingen werkblad 2
Leerlingen werkblad 3
Leerlingen werkblad 4
Leerlingen werkblad 5
Leerlingen werkblad 6

Informatieblad 1

Links

Downloads – Lesmateriaal 👩‍🏫

Lesmateriaal basisonderwijs: De waterkringloop2025-09-12T16:19:07+02:00
4 jul 2025 jul 2025

Lesmateriaal: Parastronaut Rolstoelsporten

2025-07-04T16:50:33+02:00

Lesmateriaal: Parastronaut Rolstoelsporten

Waarom para-rolstoelsporten kunnen worden beschouwd als een goede training voor astronauten en parastronauten?

Fysieke training maakt deel uit van het dagelijkse leven van astronauten aan boord van het ruimtestation, net als van paralympische atleten. Omdat astronauten in het ruimtestation gewichtloos zijn, moeten ze minstens 2,5 uur per dag sporten om te voorkomen dat hun spieren atrofiëren. Ze volgen ook een lange fysieke en mentale voorbereiding voordat ze naar het ruimtestation vertrekken. Paralympiërs die een rolstoelsport beoefenen, moeten beschikken over veel armkracht en een uitstekende coördinatie om zich snel over het veld te kunnen verplaatsen en hun sport nauwkeurig uit te oefenen. Vandaag doe je mee aan een simulatie waarin je je zo snel mogelijk een weg door het ruimtestation moet banen om een technisch probleem te repareren, terwijl je in de huid kruipt van een parastronaut.

✔️ Niveau: basisonderwijs

✔️ Vakken/eindtermen: Lichamelijke opvoeding

✔️ Partners: ESERO France, ESA Education

Voorbereiding activiteit 📖

• Zorg voor een groot, vlak en glad oppervlak.
• Zorg voor drie rolstoelen.
• Zorg voor 60 noppen en 27 ringen.
• Verdeel de kinderen in 3 gemengde en evenwichtige teams.

Downloads – Lesmateriaal 👩‍🏫

Lesmateriaal: Parastronaut Rolstoelsporten2025-07-04T16:50:33+02:00
4 jul 2025 jul 2025

Lesmateriaal: Parastronaut Tandemwielrennen

2025-07-04T16:41:02+02:00

Lesmateriaal: Parastronaut Tandemwielrennen

Waarom para-tandwielrennen kan worden beschouwd als een goede training voor astronauten en parastronauten?

Bij teamwork zijn samenhang en communicatie essentieel. Dit geldt des te meer aan boord van het ruimtestation, waar astronauten maandenlang in een beperkte ruimte moeten samenleven en samenwerken. Je opdracht bestaat uit een driebenenrace met een medestudent die geblinddoekt is en dus op jou moet vertrouwen.

✔️ Niveau: basisonderwijs

✔️ Vakken/eindtermen: Lichamelijke opvoeding

✔️ Partners: ESERO France, ESA Education

Voorbereiding activiteit 📖

• Zorg voor een vlak en glad terrein zonder obstakels.
• De start- en finishlijn afbakenen (~ 30 m).
• Zorg voor banden om de enkels van de kinderen vast te maken.
• Zorg voor een sjaal om de ogen van de kinderen te bedekken..
• Maak gemengde duo’s die zo evenwichtig en rechtvaardig mogelijk zijn.

Downloads – Lesmateriaal 👩‍🏫

Lesmateriaal: Parastronaut Tandemwielrennen2025-07-04T16:41:02+02:00
4 jul 2025 jul 2025

Lesmateriaal: Parastronaut Zwemmen

2025-08-25T15:45:35+02:00

Lesmateriaal: Parastronaut Zwemmen

Waarom para-zwemmen kan worden beschouwd als een goede training voor astronauten en parastronauten?

Tijdens hun uitstapjes buiten het ruimtestation bevinden de astronauten zich in de ruimte, alleen vastgehouden door hun handen en een veiligheidskabel. Met hun logge ruimtepakken, die hen in staat stellen om in de ruimte te ademen, zijn hun bewegingen sterk beperkt en bewegen ze zich langzaam voort langs de wanden van het station door zich met hun armen voort te trekken. Voordat ze aan boord van het station gaan, trainen astronauten in enorme zwembaden.

✔️ Niveau: basisonderwijs

✔️ Vakken/eindtermen: Lichamelijke opvoeding

✔️ Partners: ESERO France, ESA Education

Voorbereiding activiteit 📖

• Plan een uitstapje naar het zwembad.
• Kinderen kunnen de activiteit uitvoeren met zwemvleugeltjes of drijfgordels, zwemnoodles, drijfplanken of
drijfblokken.
• Mogelijkheid om voorwerpen te voorzien die moeten worden vermeden (boei, noodle …)

Downloads – Lesmateriaal 👩‍🏫

Lesmateriaal: Parastronaut Zwemmen2025-08-25T15:45:35+02:00
4 jul 2025 jul 2025

Lesmateriaal: Parastronaut Goalball

2025-07-23T14:56:45+02:00

Lesmateriaal: Parastronaut Goalball

Waarom kan deze paralympische discipline goalbal worden beschouwd
als een goede training voor astronauten en parastronauten?

Reflexen en coördinatie zijn essentiële vaardigheden voor astronauten en parastronauten. Zowel tijdens de lancering van de raket als aan boord van het ruimtestation moeten astronauten klaar staan om snel te reageren als er zich een probleem voordoet of als er een verdacht alarm afgaat.
Bovendien vallen voorwerpen in gewichtloosheid niet op de grond en kunnen ze door het hele station zweven als men niet oplet. Astronauten verplaatsen zich ook door in alle posities te zweven en niet door op hun twee benen te lopen of te rennen.

✔️ Niveau: basisonderwijs

✔️ Vakken/eindtermen: Lichamelijke opvoeding

✔️ Partners: ESERO France, ESA Education

Voorbereiding activiteit 📖

• Plaats twee doelen (2-3 m breed, afhankelijk van de lengte van de kinderen) tegenover elkaar op ongeveer 10 m
afstand van elkaar.
• Kies bij voorkeur een zachte ondergrond, zoals gras. Zorg voor skateboards waarop je kunt gaan liggen als
de ondergrond te hard is om op te duiken en over de grond te rollen.
• Verdeel de kinderen over 4 of 5 velden.

Downloads – Lesmateriaal 👩‍🏫

Lesmateriaal: Parastronaut Goalball2025-07-23T14:56:45+02:00
Go to Top