Lesmateriaal: leven zoeken op Mars 👽

Zijn wij alleen in het heelal? Of is er buitenaards leven? En zo ja, kan dat dan op Mars zijn?

De vraag of er leven is buiten de Aarde en welk leven dat dan zou zijn, is één van de grootste wetenschappelijke en filosofische vragen van de mensheid. Ook je leerlingen houden zich hier graag mee bezig. Deze lessen over leven zoeken op Mars bieden een ontdekkingstocht in de achtergrondkennis die we nodig hebben als we met deze belangrijke vraag willen bezig zijn.

✔️ Niveau: 1ste en 2de graad secundair onderwijs

✔️ Vakken/eindtermen: Natuurwetenschappen, Filosofie

✔️ Partners: UCLL Lerarenopleiding, iSTEM inkleuren, SSVI in a box, ESERO Belgium

✔️ Editie: december 2021

Inhoud van de bundel 📖

  1. Vragen stellen over de ruimte en Mars
  2. Centrale verwonderingsvraag
  3. Bijlage: Onderzoekend leren
  4. Bijlage: Ontwerpend leren

  1. Filosofisch gesprek: Leven in de ruimte?
  2. Wat zijn de kenmerken van leven?
  3. Wat is nodig om leven te laten ontstaan?
  4. Leefbare zone bij een ster: Goldilockszone.
  5. De invloed van de atmosfeer
  6. Samenvattend.

  1. Hoe ver is Mars?
  2. De Astronomische Eenheid
  3. Machten van 10
  4. Schaalmodel van het zonnestelsel
  5. Reizen naar Mars
  6. Samenvattend

Bijlage: De schaalfactor berekenen met excel

  1. Kijken naar Mars.
  2. Het verschil tussen een ster en een planeet.
  3. Eigenschappen van een goede telescoop:
    De telescoop van Christiaan Huygens.
    De onderdelen van een telescoop.
    Eigenschappen van een goede telescoop
  4. Spiegels en lenzen in een telescoop:
    Vlakke spiegels.
    Sferische holle spiegels.
    Bolle lenzen.
    Stralengang bij een lenzentelescoop.
    Stralengang bij en spiegeltelescoop.
  5. De voor- en nadelen van spiegel- en lenzentelescopen:
    Lenzentelescopen.
    Spiegeltelescopen.
  6. Ontwerp en bouw van een eigen telescoop.
  7. Samenvattend

Is er water op Mars (geweest)? Geologisch onderzoek.

  1. Onderzoek op Mars
  2. Marsonderzoek met behulp van satellietbeelden:
    Satellietbeelden van Mars en de Aarde vergelijken
    Poolkappen op Mars.
  3. Wat vertelt de kleur van Mars over de aanwezigheid van water?
    Roest.
    De kleur van Mars.
    Is er water (geweest) op Mars?
  4. Zijn er nog andere gesteenten die op de aanwezigheid van water kunnen wijzen?
    Carbonaatgesteenten: Wat?
    Hoe ontstaan carbonaatgesteenten?
    Hoe kunnen we onderzoeken of een gesteente een carbonaatgesteente is?
    Onderzoek naar carbonaatgesteenten op Mars.
  5. Marsrovers
  6. Samenvattend

  1. De pitch.
  2. Leven op Mars en …. STEM-beroepen?!?
  3. Verklarende woordenlijst

Downloads – Lesmateriaal 👩‍🏫

Bouwsteen 0: Centrale verwonderingsvraag

Denk na over de uitgestrektheid van het heelal en onze plaats daarin, en stel vragen over de ruimte en Mars. Je maakt kennis met de centrale verwonderingsvraag voor dit thema.
In de bijlagen worden ook de principes van onderzoekend en ontwerpend leren nog eens herhaald.

Bouwsteen 1: Leven: wat? waar?

Denk na over:

  • De kenmerken van leven,
  • De voorwaarden nodig om leven te laten ontstaan
  • De omstandigheden waaronder buitenaards leven zou kunnen bestaan,
  • De gelijkenissen en verschillen tussen Mars en de Aarde en het belang ervan voor leven,
  • Mogelijk leven op Mars, vroeger en nu.

Bouwsteen 2: Hoe ver is Mars?

  • De grootteordes van de afstanden in ons zonnestelsel inschatten en hierbij machten van 10 gebruiken;
  • Leren wat de Astronomische Eenheid is en deze ook gebruiken;
  • Wat een schaalfactor is en hoe je een goede schaalfactor kiest;
  • Een correct schaalmodel van het zonnestelsel ontwerpen en realiseren volgens de principes van ontwerpend leren;
  • Excel leren gebruiken om handig een schaalfactor te berekenen;
  • Leren begrijpen wat de gevolgen van de afstand tussen de Aarde en Mars zijn voor het Marsonderzoek.

Bouwsteen 3: Kijken naar Mars?

  • Observeer de sterrenhemel met Stellarium;
  • Leer het verschil tussen een ster en een planeet;
  • Leer de belangrijkste onderdelen van een telescoop kennen;
  • Leer wat de eigenschappen van een goede telescoop zijn;
  • Leer dat er 2 belangrijke soorten telescopen bestaan: spiegeltelescopen en lenzentelescopen;
  • Leer de werking van de spiegel- en lenzentelescoop begrijpen;
  • Leer een belangrijke basiseigenschap van vlakke spiegels;
  • Onderzoek een belangrijke basiseigenschap van sferische holle spiegels;
  • Onderzoek een belangrijke basiseigenschap van bolle lenzen;
  • Leer op een geïnformeerde manier een keuze maken tussen de verschillende soorten telescopen;
  • Bouw zelf een telescoop volgens de principes van ontwerpend leren.

Bouwsteen 4: Geologisch onderzoek

  • Onderzoek de onderzoeksvraag: Is er water op Mars (geweest)?;
  • Bestudeer gericht satellietbeelden van Mars;
  • Leer wat droog ijs is;
  • Leer waarom Mars zijn typische kleur heeft;
  • Leer wat de kleur van Mars ons vertelt over de aanwezigheid van water;
  • Leer wat carbonaten zijn en hoe carbonaten ontstaan;
  • Onderzoek de aanwezigheid van carbonaten in gesteenten;
  • Leer wat carbonaten ons vertellen over de aanwezigheid van water op Mars;
  • Leer over Marsrovers en welke informatie ze ons kunnen geven over Mars.

Bouwsteen 5: Besluit

  • Samenvatten wat je bijgeleerd hebt;
  • Zicht krijgen op de verscheidenheid van STEM;
  • Aangeven wat jou ligt in STEM aan de hand van dit project;
  • Jouw STEM-profiel voor dit project opstellen;
  • Op zoek gaan naar beroepen die iets met STEM te maken.