23 sep 2025 sep 2025

Ruimterommel

2025-11-26T14:38:32+01:00

Lesmateriaal: Ruimterommel

Net als de astronauten die soms moeten uitwijken voor ruimterommel, word jij je bewust van de vervuiling in de ruimte door toedoen van mensen en bedenk jij een oplossing voor dit groeiende probleem.

Teamleden worden zich bewust van vervuiling in de ruimte door menselijk toedoen. Jarenlang lanceren van nieuwe satellieten zonder het opruimen van niet langer bruikbare satellieten is grotendeels verantwoordelijk voor deze vervuiling. In eerste instantie wordt bewustwording gecree erd, daarna worden deelnemers gestimuleerd om zelf (creatieve) oplossingen te bedenken voor dit groeiende probleem.

✔️ Niveau: basisonderwijs

✔️ Vakken/eindtermen: Wetenschap en techniek, duurzaamheid, samenwerking

✔️ Partners: ESERO Belgium, ESA Education

Snelle feiten 📖

Onderwerp: STEM
Leeftijd: 9-12 jaar
Lestijd: 90 minuten
Locatie: klaslokaal

Downloads – Lesmateriaal 👩‍🏫

Ruimterommel2025-11-26T14:38:32+01:00
17 sep 2025 sep 2025

Oplossingen voor de klimaatproblematiek

2025-11-26T14:58:08+01:00

Lesmateriaal: Oplossingen voor de klimaatproblematiek

Er wordt veel gezegd en geschreven over klimaatverandering. Iedereen lijkt een mening te hebben over ‘of’ en ‘hoe’ we klimaatverandering aanpakken. De meningen verschillen vaak tussen politieke partijen, culturele gemeenschappen en leeftijdsgroepen. Bovendien wordt er veel nonsens over geschreven en gezegd. Het is nochtans belangrijk dat we allemaal weten hoe het klimaat ervoor staat, en wat we kunnen doen om klimaatverandering tegen te houden. Het is belangrijk dat leerlingen bij het behalen van hun diploma secundair onderwijs weten welke uitdagingen ze tijdens hun privé- en werkleven moeten aangaan om een van de grootste problemen in de geschiedenis van de mensheid op te lossen.

Dit lespakket behandelt de oplossingen voor de klimaatproblematiek. Het bespreekt de uitdagingen, moeilijkheden en extra voordelen die de oplossingen met zich meebrengen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen ‘klimaatoplossingen door afname van de broeikasgasuitstoot’ en ‘klimaatoplossingen door het herstellen, ondersteunen en aanvullen van (natuurlijke) koolstofopslag’. Bovendien wordt dieper ingegaan op de hele systeemverandering die moet gebeuren om dit waar te maken, en hoe dit positief is voor de toekomst van onze maatschappij. Dit lespakket is een dynamisch lespakket dat updates krijgt wanneer nieuwe inzichten, technologieën … dit vereisen. Het kan vakoverschrijdend uitgerold worden; vooral tijdens taalvakken, godsdienst of zedenleer, en natuurwetenschapsvakken zoals biologie, chemie, fysica of aardrijkskunde.

✔️ Niveau: Secundair onderwijs

✔️ Vakken: Burgerschap, duurzaamheid, leercompetenties, Digitale competenties, Wiskunde – natuurwetenschappen – technologie – STEM, aardwetenschappen

✔️ Partners: KlimaatLINK, U-Antwerpen

Inhoud van de bundel 📖

Praktisch – overzicht

Deel 1

  • Bijlages
  • Presentaties
  • Werkbladen

Deel 2

Deel 3

  • Presentaties
  • Werkbladen
  • Bijlages

Deel 4

  • Bijlages
  • Presentaties
  • Werkbladen

Deel 5

  • Bijlages
  • Werkbladen

Invulbladen en presentaties bij uitbreiding

Downloads – Lesmateriaal 👩‍🏫

Minimumdoelen 🎯

nog niet beschikbaar

Oplossingen voor de klimaatproblematiek2025-11-26T14:58:08+01:00
17 sep 2025 sep 2025

Het klimaatprobleem

2025-11-26T14:58:15+01:00

Lesmateriaal: Het klimaatprobleem

In het nieuws gaat het steeds vaker over temperatuurrecords, smeltende ijskappen en gletsjers, droogte, overstromingen … Weten leerlingen welke rol klimaatverandering hierin speelt? Hoe ziet de toekomst van onze planeet er volgens wetenschappelijke modellen uit? Veel gevolgen van klimaatverandering lijken soms een ver-van-mijn-bedshow, maar is dat wel zo?

In dit lespakket leren leerlingen over de oorzaken van de klimaatverandering en de gevolgen ervan voor de planeet. Leerlingen voeren zelf experimenten uit waarin ze ontdekken wat de oorzaken van klimaatverandering zijn. Ze maken een onderscheid tussen natuurlijke en menselijke oorzaken van klimaatverandering en bekijken de gevolgen ervan, zowel globaal als regionaal.

✔️ Niveau: Secundair onderwijs

✔️ Vakken: Burgerschap, duurzaamheid, historisch bewustzijn, ruimtelijk bewustzijn, wiskunde – natuurwetenschappen – technologie – STEM

✔️ Partners: KlimaatLINK, U-Antwerpen

Inhoud van de bundel 📖

Praktisch

Deel 1

  • Presentaties
  • Bijlagen

Deel 2

  • Presentaties
  • Werkbladen voor leerling
  • Bijlagen

Deel 3

  • Experimenten

Deel 4

Downloads – Lesmateriaal 👩‍🏫

Minimumdoelen 🎯

nog niet beschikbaar

Het klimaatprobleem2025-11-26T14:58:15+01:00
16 sep 2025 sep 2025

Urban Hotspots

2025-11-26T14:59:13+01:00

Lesmateriaal: Urban Hotspots

In deze reeks activiteiten zullen de leerlingen leren hoe de gebouwde omgeving het stedelijk hitte-eilandeffect beïnvloed en hoe aardobservatie kan worden gebruikt om dit effect te monitoren en pogingen om het te verminderen te ondersteunen.
In de eerste activiteit verkennen de leerlingen visuele temperatuurgegevens van een stad; en gebruiken die om enkele oorzaken van stedelijke hitte-eilanden te
identificeren.
De tweede activiteit introduceert de principes achter het meten van de temperatuur van het landoppervlak; en past dit toe op het berekenen van het effect van het gebruik van verschillende materialen in steden.
In de laatste activiteit gebruiken de leerlingen de Climate from Space webapplicatie en gedownloade gegevens om temperaturen en trends in een stedelijke en omgeving te vergelijken met die in een landelijke omgeving.

✔️ Niveau: Secundair onderwijs

✔️ Vakken: Natuurwetenschappen, digitale competenties, ruimtelijk bewustzijn, wiskunde, STEM

✔️ Partners: ESERO Belgium, ESA Education

Inhoud van de bundel 📖

Urban (stedelijke hotspots: Overzicht
Samenvatting van de activiteiten
Webapplicatie ‘Climate from space’
Opwarming van steden: achtergrondinformatie

Oefening 1: Urban (stedelijke) hotspots
Oefening 2: Straling en temperatuur
Oefening 3: Stad en land

Werkblad 1: Urban (stedelijke) hotspots
Werkblad 2: Straling en temperatuur
Werkblad 3: Stad en land

Informatieblad 1: Stedelijke hotspots
Informatieblad 2: Straling en temperatuur

Links

Downloads – Lesmateriaal 👩‍🏫

Urban Hotspots2025-11-26T14:59:13+01:00
16 sep 2025 sep 2025

Planetaire warmtepompen

2025-11-26T14:59:20+01:00

Lesmateriaal: Planetaire warmtepompen

Door het volgen van deze reeks activiteiten leren de leerlingen hoe de oceaancirculatie het klimaat beïnvloedt.
In de inleidende activiteit voeren zij berekeningen uit om te vergelijken wat het relatieve effect van de opwarming van de aarde is op de atmosfeer en de oceanen.
Door middel van een praktische activiteit, waarbij gebruik wordt gemaakt van gemakkelijk verkrijgbare apparatuur, onderzoeken de leerlingen hoe water met verschillende temperaturen lagen kunnen vormen in de oceaan. Met deze informatie kunnen ze vervolgens onderzoeken wat het effect van veranderingen in het
zoutgehalte zal zijn op de stratificatie.
In de laatste activiteit gebruiken de leerlingen de webtoepassing Climate from Space om meer te weten te komen over de Golfstroom.

✔️ Niveau: Secundair onderwijs

✔️ Vakken: Natuurwetenschappen, digitale competenties, ruimtelijk bewustzijn, wiskunde, STEM

✔️ Partners: ESERO Belgium, ESA Education

Inhoud van de bundel 📖

Planetaire warmtepompen: Overzicht
Samenvatting van de activiteiten
Klimaat vanuit de ruimte
Oceanen en klimaat: achtergrondinformatie

Oefening 1: Planetaire warmtepompen
Oefening 2: Stijgend en dalend water
Oefening 3: De golfstroom

Werkblad 1: Planetaire warmtepompen
Werkblad 2: Stijgend en dalend water
Werkblad 3: De golfstroom

Informatieblad 1: Planetaire warmtepompen
Informatieblad 2: Temperatuur en diepte van de oceaan

Links

Downloads – Lesmateriaal 👩‍🏫

Planetaire warmtepompen2025-11-26T14:59:20+01:00
15 sep 2025 sep 2025

Het ritme van de planeet opmeten

2025-11-26T14:59:50+01:00

Lesmateriaal: Het ritme van de planeet opmeten

In deze reeks oefeningen zullen de leerlingen leren hoe gegevens door sensoren worden verzameld en hoe de baan van een satelliet van invloed is op de details die hierdoor worden verkregen.
Een op tekst gebaseerde oefening introduceert het concept van teledetectie en bekijkt hoe sensoren en satellieten in verschillende banen kunnen worden afgestemd op de beoogde toepassing.
Dit wordt gevolgd door een wiskundige oefening waarin factoren worden onderzocht die van invloed zijn op de mate van detail die zichtbaar is opeen satellietbeeld.
In de laatste oefening gebruiken de leerlingen de webtoepassing Climate from Space om een reeks klimaatvariabelen tijdens El Niño- en La Niña-gebeurtenissen te onderzoeken.

✔️ Niveau: Secundair onderwijs

✔️ Vakken: Natuurwetenschappen, digitale competenties, ruimtelijk bewustzijn

✔️ Partners: ESERO Belgium, ESA Education

Inhoud van de bundel 📖

Het ritme van de planeet opmeten: Overzicht
Samenvatting van de oefeningen
Klimaat vanuit de ruimte
Het observeren van de aarde vanuit de ruimte: achtergrondinformatie

Oefening 1: Het ritme van de planeet
Oefening 2: Wat kunnen we zien vanuit de ruimte?
Oefening 3: El Niño en La Niña

Werkblad 1: Het ritme van de planeet
Werkblad 2: Wat kunnen we zien vanuit de ruimte?
Werkblad 3: El Niño en La Niña

Informatieblad 1: Het ritme van de planeet

Links

Downloads – Lesmateriaal 👩‍🏫

Het ritme van de planeet opmeten2025-11-26T14:59:50+01:00
15 sep 2025 sep 2025

Een doorvaart opent

2025-11-26T14:59:58+01:00

Lesmateriaal: Een doorvaart opent

Arctisch zee-ijs en klimaatverandering

In deze reeks activiteiten zullen de leerlingen ontdekken welke belangrijke rol het Arctische zee-ijs speelt in het klimaatsysteem van de aarde in de context van de Noordwestelijke Doorvaart.
De eerste activiteit is een wiskundig onderzoek naar de smeltsnelheid van zee-ijs om te illustreren wat bedoeld wordt met Arctische versterking.
Een praktisch onderzoek biedt de gelegenheid om te bespreken hoe modellen in de wetenschap worden gebruikt en na te denken over de moeilijkheden om de effecten van klimaatverandering te meten en te voorspellen.
De leerlingen gebruiken vervolgens de Climate from Space web applicatie om seizoensgebonden en langetermijntrends in de omvang van het zee-ijs en de temperatuur van het zeeoppervlak te onderzoeken.

✔️ Niveau: Secundair onderwijs

✔️ Vakken: Natuurwetenschappen, digitale competenties, ruimtelijk bewustzijn

✔️ Partners: ESERO Belgium, ESA Education

Inhoud van de bundel 📖

Overzicht
Samenvatting van de activiteiten
Klimaat vanuit de ruimte
Zee-ijs en klimaat: achtergrondinformatie

Activiteit 1: Hoe snel smelt het zee-ijs?
Activiteit 2: Oceaantemperatuur en ijssmeltsnelheid
Activiteit 3: De Noordwestelijke doorvaart

Werkblad 1
Werkblad 2
Werkblad 3

Informatieblad 1
Informatieblad 2
Informatieblad 3

Links
Bijlage: Wist je dat?

Downloads – Lesmateriaal 👩‍🏫

Een doorvaart opent2025-11-26T14:59:58+01:00
15 sep 2025 sep 2025

De pols van de planeet nemen

2025-11-26T15:00:05+01:00

Lesmateriaal: De pols van de planeet nemen

In deze reeks activiteiten zullen de leerlingen leren hoe verschillende soorten elektromagnetische straling worden gebruikt om waar te nemen hoe onze planeet verandert. De eerste activiteit geeft een overzicht van de gebieden van het elektromagnetisch spectrum en schetst hoe deze worden gebruikt bij aardobservatie.
In de tweede activiteit leren de leerlingen wat valse-kleurenbeelden zijn en gebruiken ze gegevens van een aardobservatiesatelliet om dergelijke beelden te maken en zo een veranderend gebied te onderzoeken.
In de laatste activiteit combineren de leerlingen deze techniek met klimaatgegevens van andere satellieten om een gedetailleerd verslag over een grote overstroming of droogte te produceren.

✔️ Niveau: Secundair onderwijs

✔️ Vakken: Natuurwetenschappen, digitale competenties, ruimtelijk bewustzijn

✔️ Partners: ESERO Belgium, ESA Education

Inhoud van de bundel 📖

Pols van de planeet nemen: Overzicht
Samenvatting van de activiteiten
Klimaat vanuit de ruimte
Monitoren van de aarde vanuit de ruimte: achtergrondinformatie

Activiteit 1: De pols van de planeet nemen
Activiteit 2: Zien door kleuren
Activiteit 3: ‘Climate from space’ verkennen

Werkblad 1: De pols van de planeet nemen
Werkblad 2: Zien door kleuren
Werkblad 3: ‘Climate from space’ verkennen

Informatieblad 1: Zien door kleuren

Links

Downloads – Lesmateriaal 👩‍🏫

De pols van de planeet nemen2025-11-26T15:00:05+01:00
15 sep 2025 sep 2025

De koolstofcyclus

2025-11-26T15:00:12+01:00

Lesmateriaal: De koolstofcyclus

In deze reeks activiteiten zullen de leerlingen leren over de koolstofcyclus en deze gebruiken om acties op individueel en gemeenschapsniveau te identificeren om de hoeveelheid koolstof die in de atmosfeer wordt uitgestoten te verminderen.
Een praktische activiteit waarbij huishoudelijke materialen worden gebruikt, gaat in op de gevolgen van oceaanverzuring, zodat de leerlingen een nauwkeuriger experiment kunnen ontwerpen om in een laboratoriumomgeving uit te voeren.
In de laatste activiteit gebruiken de leerlingen echte klimaatgegevens in de webtoepassing Climate from Space om een vraag over een onderdeel van de koolstofcyclus te onderzoeken.

✔️ Niveau: Secundair onderwijs

✔️ Vakken: Natuurwetenschappen, STEM, digitale competenties, duurzaamheid, Nederlands, ruimtelijk bewustzijn, burgerschap

✔️ Partners: ESERO Belgium, ESA Education

Inhoud van de bundel 📖

De koolstofcyclus: Overzicht
Samenvatting van de activiteiten
Klimaat vanuit de ruimte
Koolstof en klimaat: achtergrondinformatie

Activiteit 1: De kolencyclus
Activiteit 2: Zure oceanen
Activiteit 3: Koolstof vanuit de ruimte volgen

Werkblad 1: De koolstofcyclus
Werkblad 2: Zure oceanen
Werkblad 3: Koolstof vanuit de ruimte volgen

Informatieblad 1: De koolstofcyclus

Links

Downloads – Lesmateriaal 👩‍🏫

De koolstofcyclus2025-11-26T15:00:12+01:00
15 sep 2025 sep 2025

Biodiversiteit en habitatverlies

2025-11-26T15:00:18+01:00

Lesmateriaal: Biodiversiteit en habitatverlies

Deze reeks activiteiten begint met een leesopdracht waarin woordenschat en ideeën worden geïntroduceerd die belangrijk zijn om de relatie tussen klimaatverandering en ecosystemen te bestuderen.
Een veldonderzoek van een lokaal gebied, dat kan worden uitgevoerd met zelfgemaakte apparatuur, wordt uitgebreid met een meting van de biodiversiteit die later kan worden gebruikt om de waarschijnlijke veerkracht van verschillende regio’s te vergelijken.
In de laatste activiteit gebruiken de leerlingen de Climate from Space web applicatie om na te gaan hoe een reeks geschikte factoren die de habitat van een plaatselijke soort beschrijven, zijn veranderd, en dit in verband te brengen met recente en potentiële veranderingen in de populatie van de soort.

✔️ Niveau: Secundair onderwijs

✔️ Vakken: Natuurwetenschappen, wiskunde, STEM, digitale competenties,duurzaamheid, Nederlands, ruimtelijk bewustzijn

✔️ Partners: ESERO Belgium, ESA Education

Inhoud van de bundel 📖

Overzicht
Samenvatting van de activiteiten
Climate from Space
Klimaat en biodiversiteit: achtergrondinformatie

Activiteit 1: Kernideeën
Activiteit 2: Het meten van biodiversiteit
Activiteit 3: Lokale habitats

Leerlingen werkblad 1
Leerlingen werkblad 2
Leerlingen werkblad 3

Informatieblad 1

Links

Downloads – Lesmateriaal 👩‍🏫

Biodiversiteit en habitatverlies2025-11-26T15:00:18+01:00
Go to Top