Zo start je 2026 met een frisse kop (en zonder losse eindjes) – December: de maand van kaarsjes, koude vingers, rapportstress en leerlingen die “echt keihard gewerkt hebben dit trimester, mevrouw/meester”. Tussen Sinterklaas, kerstvieringen en proefwerken door loert één grote vraag: Hoe zorg ik dat januari niet als een verrassing aanvoelt?
Met deze checklist ga je met een gerust hart de vakantie in — en kom je sterker terug in 2026.

✅ 1. Sluit je administratie écht af

Ja, we weten het: administratie is geen (kerst-)cadeautje. Maar januari begint lichter als december proper eindigt, toch? Als je leerkracht bent, weet je uiteraard al wat er in deze rubriek staat, maar voor de volledigheid even deze standaardtaakjes:

• Punten en feedback volledig ingegeven
• Online schoolplatform op orde gezet
• Leerlingvolgsysteem up-to-date
• Zorgdossiers gecontroleerd
• Overlegverslagen opgeslagen (waar je ze in 2026 ook nog terugvindt 😉)

Tip: Alles op orde? Trakteer jezelf op een warme choco of wat après-administratie-yoga.

.

✅ 2. Maak een mini-overzicht van je klas

Niet voor inspectie. Voor jezelf.

• Wie bloeide open dit trimester?
• Wie gleed stilletjes wat achteruit?
• Waar knelt het sociaal?
• Welke leerling verdient in januari wat extra aandacht?

Een half A4’tje volstaat. Je toekomstige januari-zelf zal je dankbaar zijn.

.

✅ 3. Leg alvast een zachte landing voor januari klaar

De eerste week na de vakantie is altijd… speciaal.

Voorzie misschien toch die…

• … 1 à 2 lichte herstartlessen
• … korte klassikale terugblik
• … creatieve opstartactiviteit
• … haalbare planning voor die eerste week

Zo vermijd je dat je op 5 januari om 7u42 denkt: “Had ik hier maar al over nagedacht.”

.

✅ 4. Maak een materiaalcheck (en ruim één kast op)

Kies één kast. Echt maar één.

• Wat kan weg?
• Wat moet bijbesteld worden?
• Wat ligt er al drie jaar “voor ooit”?

Bonuspunten voor wie ook digitale rommel opruimt: mappen met namen als “nieuw nieuw nieuw definitief” stralen misschien niet echt rust uit wanneer je je laptop opent.

.

✅ 5. Stem kort af met collega’s

Vooraleer iedereen in kerstmodus verdwijnt:

• Wie neemt wat op in januari?
• Over toetsen, projecten, zorgmomenten
• Over klasbezoeken, stages of uitstappen

Vijf minuten afstemmen nu = tien mails minder in januari.

.

✅ 6. Rond open communicatie netjes af

• Oudergesprekken afgerond?
• Verwachtingen voor januari duidelijk gecommuniceerd?
• Geen losse beloftes waar je zelf van schrikt in februari?

Goed afgeronde communicatie geeft rust. Bij jou én bij hen.

.

✅ 7. Denk vooruit… maar zacht

Je hoeft nog geen jaarplanning voor 2026 te maken. Maar wél:

• één ontwikkeldoel voor jezelf noteren
• één klasdoel formuleren
• één ding dat je anders wil aanpakken volgend semester

Klein is prima. Duurzaam is beter.

Woensdag 26 november 2025 – Op de STEMdag van iSTEM in Technopolis bruiste het van de nieuwsgierige vragen, enthousiaste leerkrachten en originele ideeën. Tussen robots, algoritmes en andere toekomstvisies stond ook ESERO Belgium weer paraat met een stand vol ruimtevaart en STEM, onze specialiteit. Onze coördinator, Pieter Mestdagh, verwelkomde leerkrachten uit het lager en secundair onderwijs met open armen — en met een koffer vol inspiratie en lesbundels als voorbeeld. Het doel? Leerkrachten versterken zodat zij op hun beurt hun leerlingen warm maken voor wetenschap, technologie en ruimtevaart.

De STEMdag zelf was speciaal opgezet voor leerkrachten die elke dag opnieuw proberen om STEM levend, boeiend en toegankelijk te maken in de klas. Op het programma stond onder meer een keynote van Francis Wyffels, expert in AI, robotica en STEM-didactiek, naast workshops en een rondleiding in de themazone AI! Een dag vol ideeën, tools en frisse energie — helemaal gratis, en volledig in het teken van goed STEM-onderwijs.

.

👀 Wat trok de aandacht aan onze stand?

Zoals elk jaar tekende zich ook deze editie een duidelijk interesseverschil af tussen lager en secundair onderwijs.

• Leerkrachten lager onderwijs doken vol enthousiasme in de Fritz-koffer, Mission X en Moon Camp.
• Leerkrachten secundair onderwijs kwamen vooral langs voor Climate Detectives, ASGARD en natuurlijk CanSat.

Die verdeling is begrijpelijk, maar tegelijk ook een grote gemiste kans — want net in die overlap tussen lager en secundair zit zoveel extra potentieel. Daarom zetten we graag even de spotlights op de ‘verborgen allrounders’ onder onze projecten.

.

🌙 Moon Camp: óók een topper voor het secundair!

Moon Camp wordt vaak gezien als een project voor jongere leerlingen, maar ook in het secundair onderwijs is het een schot in de roos. Waarom?

1. Sterke 3D- en ontwerpcomponent
   Leerlingen werken met echte digitale ontwerptools en denken na over constructies in extreme omstandigheden — ideaal voor STEM-richtingen.

2. Perfect voor vakoverschrijdend leren
   Fysica, techniek, aardrijkskunde én informatica of zelfs PO of kunst komen samen in één realistisch ruimtevaartproject.

3. Ontwerpen met een echte missie
   Leerlingen bouwen niet “zomaar iets”, maar een maanbasis met echte ontwerpcriteria zoals energie, veiligheid en leefbaarheid.

.

🌍 Climate Detectives: óók perfect voor het lager onderwijs

Climate Detectives lijkt op het eerste gezicht typisch voor het secundair, maar ook voor jongere leerlingen is het bijzonder krachtig:

1. Actueel en herkenbaar
   Klimaatverandering leeft bij kinderen. Ze onderzoeken hun eigen omgeving, wat het project heel concreet maakt.

2. Onderzoekend leren vanaf jonge leeftijd
   Met eenvoudige metingen leren leerlingen denken als echte wetenschappers.

3. Sterke link met wereldoriëntatie en wetenschap
   Perfect inzetbaar binnen het leerplan, zonder extra vakdruk.

.

🛰️ Een dag vol inspiratie – en dat nemen we mee de klas in

De STEMdag was opnieuw een prachtige ontmoetingsplek waar leerkrachten ideeën konden uitwisselen, nieuwe projecten ontdekten en vooral: hun STEM-vonk opnieuw zagen overslaan. Het enthousiasme aan de ESERO-stand bewees nog maar eens hoe groot de honger naar sterke, concrete STEM-projecten is — én hoe belangrijk het is om projecten niet te snel in “lager” of “secundair” te plaatsen.

Want uiteindelijk delen we allemaal dezelfde missie als Technopolis:
kinderen en jongeren laaiend enthousiast maken voor wetenschap — vandaag, morgen en tot ver buiten onze atmosfeer. 🚀

Zondag 23 november 2025 – Op de Dag van de Wetenschap openden we samen met de UGent Volkssterrenwacht Armand Pien de deuren van de sterrenwacht voor een ontdekkingsreis door het universum. Aan de andere kant van België werd ESERO Belgium vertegenwoordigd door het nieuwe team van Aetherspace in Leuven. Een dag vol experimenten, gesprekken en verwondering dus —voor jong, oud én iedereen daartussenin.

Gent als centrum van Dag van de Wetenschap

Dit jaar was Gent het kloppend hart van de Dag van de Wetenschap. Met meer dan honderd activiteiten verspreid over de stad barstte het programma van de experimenten, demo’s en workshops voor alle leeftijden. Ook de sterrenwacht blijft één van de absolute publiekslievelingen—een plek waar wetenschap tastbaar werd, waar kinderen en volwassenen samen nieuwsgierig omhoog keken, en waar de magie van het universum even heel dichtbij kwam. We mochten een kleine 200 bezoekers verwelkomen; gelukkig hadden we een groot assortiment aan activiteiten, voor ieder wat wils.

✨ Het universum onder de microscoop

Bezoekers konden echte meteorieten van dichtbij bestuderen. Onder de microscoop onthulden deze “ruimtestenen” hun grillige en fascinerende texturen. Voor velen was het een eerste kennismaking met materiaal dat letterlijk miljarden jaren oud is en ooit door de ruimte zweefde. Van silicaten tot metalen, de microscoop legde de vele structuren bloot door doodgewoon even in te zoomen.

🔭 Optica in actie met de Van Monckhoven-telescoop

Onze imposante Van Monckhoven-telescoop stal de show, zoals gewoonlijk. Aan de hand van dit historische instrument konden we optica op een tastbare manier uitleggen: hoe licht zich gedraagt, hoe lenzen beeld vormen en waarom telescopen ons zoveel verder laten kijken dan onze ogen ooit kunnen.

🪐 Op zoek naar nieuwe werelden: exoplaneten

De zoektocht naar werelden buiten ons zonnestelsel blijft tot de verbeelding spreken. Onze experts legden helder uit hoe we exoplaneten ontdekken, welke technieken daarbij komen kijken en wat deze verre werelden ons kunnen leren over het ontstaan én de diversiteit van planetenstelsels. Oh, en ken je Space Engine al? Via deze 3D voorstelling van het heelal namen we de bezoekers ook ineens even mee naar de exoplaneten waarover we het hadden.

🧫 Astrobiologie & het ontstaan van leven

In een toegankelijke introductie tot astrobiologie gingen we dieper in op de vraag die iedereen bezighoudt: hoe ontstaat leven eigenlijk? We verkenden de rol van chemie, water, energiebronnen en tijd, én wat wetenschappers vandaag op andere planeten en manen onderzoeken om sporen van leven te vinden. De actualiteit zit ons ook weer mee, want die luipaardvlekken op Mars hadden ons publiek toch al tot denken aangezet voordat ze bij ons toekwamen.

🌍 Atmosfeer, zwaartekracht en de voorwaarden voor leven

Bezoekers ontdekten hoe cruciaal een atmosfeer is voor temperatuur, bescherming en ademhaling, en hoe zwaartekracht bepaalt of een planeet haar luchtlaag überhaupt kan vasthouden. Het werd een powerpoint-verkenning van wat een planeet “leefbaar” maakt; aangevuld met de meest creatieve tekeningen van hoe buitenaards intelligent leven eruit zou kunnen zien.

🪐 Speuren naar buitenaards leven met de Drake-vergelijking

Een van de meest interactieve onderdelen van de dag was het uitwerken van de beroemde Drake-vergelijking. Bezoekers konden zelf inschattingen maken van het aantal beschavingen in ons sterrenstelsel waarmee we mogelijk contact zouden kunnen hebben. Het mooie? Er is geen “juiste” uitkomst—de variabelen zijn namelijk nog grotendeels onbekend. Het gaf iedereen een indruk van de enorme onzekerheid én de eindeloze mogelijkheden in de zoektocht naar buitenaards leven.

En wat denk jij? Bestaat buitenaards leven?

Astronautentraining in Leuven

Terwijl in Gent de sterrenwacht gonsde van de activiteiten, liep er in Geel een minstens even boeiend parallel programma. Onze partner Aetherspace organiseerde op KU Leuven Campus Geel hun populaire workshop “Astronautentraining”.

Met een volledig volgeboekte sessie doken kinderen enthousiast in een reeks mentale, fysieke en experimentele proeven die echte astronauten-in-spe moeten aankunnen. De interactie zat meteen goed; al vanaf de introductiepresentatie stroomden de vragen en weetjes binnen. Jawel, vanuit de kinderen zelf! Ondanks het wisselvallige weer tijdens het afschieten van de waterraket op het einde, kon de workshop niet anders beschreven worden dan ‘een groot succes’.

Nieuwsgierigheid aanwakkeren als missie

Met de activiteiten in Gent, de astronautentraining in Leuven en de inzet van alle medewerkers, werd de Dag van de Wetenschap 2025 opnieuw een dag van ‘OOOH!’ en ‘COOOL!’ en ‘Huh? Waarom?’. Van microscopen tot waterraketten, van exoplaneten tot denkpuzzels over buitenaards leven—iedereen droeg bij aan een gedeelde missie: wetenschap dichter bij mensen brengen. We zijn trots op de samenwerking met UGent Volkssterrenwacht Armand Pien, Aetherspace en alle organisaties die mee hun schouders onder deze dag hebben gezet.

Het is overduidelijk: wetenschap leeft.

Woensdag 12 – donderdag 13 oktober 2025 – Woensdag en donderdag verzamelden tientallen enthousiaste leerlingen en leerkrachten in de S5-zaal van de UGent voor de jaarlijkse verplichte opleidingstweedaagse van CanSat Belgium. Twee dagen lang dompelden ze zich onder in ruimtevaarttechnologie, engineering en praktijkgerichte STEM-vaardigheden — een intensieve, maar inspirerende start voor wat voor velen het meest uitdagende én meest memorabele project van het schooljaar wordt.

🛰️ Wat is CanSat ook alweer?

CanSat is een STEM-project waarbij jongeren werken als echte ingenieurs: ze ontwerpen, bouwen en testen een mini-satelliet ter grootte van een frisdrankblikje. Die satelliet moet data kunnen meten, via radio communiceren én veilig landen na een echte raketlancering op het militaire domein van Elsenborn.
Voor leerlingen is het een onvergetelijke ervaring waar wetenschap en technologie letterlijk tot leven komen. Maar ook voor leerkrachten is CanSat bijzonder waardevol: het begeleidingstraject biedt een intensieve oefening in projectmatig werken, technische coaching en STEM-didactiek. Zo groeit niet alleen de expertise van de leerlingen, maar ook die van de begeleiders.

🎓 Een tweedaagse vol kennis, materialen en vertrouwen

De opleidingstweedaagse geeft deelnemers alle noodzakelijke achtergrond om met vertrouwen aan CanSat te beginnen. Dit jaar werd de vorming voor het eerst opgesplitst: een sessie voor Vlaamse teams in Gent en een sessie voor Waalse teams in Namen. De officiële CanSat-communicatie verloopt steeds in het Engels, zo dus ook deze opleiding.

Tijdens de tweedaagse kregen deelnemers uitleg over het volledige traject en doken ze meteen in de praktijk:

• kennismaking met de CanSat-kit

• soldeerintro + eerste functionele tests

• basisprincipes van software en coderen

• een radio-connection exercise om telemetrie te begrijpen

• introductie tot parachute design

• tijd voor Q&A, feedback en evaluatie

Een stevig programma, maar precies wat nodig is om leerlingen klaar te stomen voor het echte werk.

👨‍🚀 Expertise uit eerste hand: ESERO, expertbegeleiders en Be-Rocket

ESERO Belgium was uiteraard aanwezig in de vorm van onze coördinator Pieter, die CanSat-teams jaarlijks mee begeleidt. Daarnaast waren het de experten die de dag extra diepgang gaven.
Sibo van Gool, vaste waarde binnen CanSat Belgium, gaf teams technische en theoretische ondersteuning: van radiofrequenties tot sensoren en van soldeertechnieken tot vluchtlogica — geen vraag blijft onbeantwoord met deze PhD Researcher in Astronomie aan onze zijde.

Benjamin Samyn, leerkracht elektriciteit, engineering en STEM in de derde graad van VTI Roeselare, was ook van de partij om deelnemers te verrijken met zijn ervaring. Als vrijwilliger bij Ingegno heeft hij een stevige achtergrond in alles wat te maken heeft met het programmeren en lanceren van een mini-satelliet, en die waardevolle kennis gaf hij dit jaar graag voor de eerste keer door aan de CanSat-teams.

Wannes Verstraeten hielp ook vorig jaar al CanSat-teams opweg. Deze sessies waren dus niet nieuw voor hem. Als Electronics Engineer aan de KULeuven weet hij precies welke aspecten een uitdaging kunnen vormen tijdens een project als CanSat. Om de extra ondersteuning zo gericht mogelijk te kunnen bieden, is Wannes steeds van de partij op de CanSat-trainingen en lanceerdagen als rechterhand van de lesgevers.

Daarnaast was ook Be-Rocket, het Belgian Inter-University Rocketry Team, van de partij. Hun nieuwste project, The CanSat Launcher, moet van hen Belgisch eerste volwaardige CanSat-lanceerprovider maken. Met hun modulair systeem — gebouwd rond precisie-engineering, propulsie, avionica en flight control — tonen zij perfect hoe een passie voor STEM kan doorgroeien na het secundair onderwijs. Voor huidige CanSat-deelnemers vormen deze studenten van Be-Rocket hét levende bewijs van waar zo’n project uiteindelijk toe kan leiden.

🌟 Een veelbelovende start van een spannend traject

De sfeer tijdens de opleiding was intens, leerrijk en enorm motiverend. Zowel leerlingen als leerkrachten leerden bij, durfden experimenteren en vonden meteen de juiste mindset: bouwen, testen, bijsturen en opnieuw proberen. De komende maanden werken alle teams verder aan hun CanSat — en in het voorjaar volgt weer het hoogtepunt: de lancering in Elsenborn.

Eén ding staat al vast: de CanSat-deelnemers van dit jaar zijn klaar voor de uitdaging. En wij kijken nu al uit naar wat ze zullen realiseren.

Oktober 2025 – Bij eduCentrum schreven afgelopen oktober tal van leerlingen hun eigen code die niet op een computer in de klas draaide, maar misschien wel aan boord van het Internationaal Ruimtestation ISS. Klinkt als sciencefiction? Nope! Tijdens de Astro Pi-workshops die eduCentrum in oktober organiseerde voor ESERO Belgium, ontdekten tientallen klassen hoe bereikbaar ruimtevaarttechnologie eigenlijk kan zijn. Dit project is een droomstart voor elke leerkracht die STEM tastbaar wil maken — en een gegarandeerde motivatieboost voor leerlingen van 11 tot 15 jaar.

🌌 Wat is Astro Pi?

Astro Pi is een educatief programma van ESA Education, waarbij leerlingen Python-code schrijven die wordt uitgevoerd op twee speciale Astro Pi-computers aan boord van het ISS. Daarmee kunnen ze experimenten uitvoeren, sensordata verzamelen of afbeeldingen verwerken — allemaal in een écht ruimtestation dat met 28.000 km/u rond de aarde draait. In België wordt dit unieke project aangeboden door ESERO Belgium, zodat jonge programmeurs hier zelf kunnen ervaren dat ruimteonderzoek niet ver-van-hun-bed hoeft te zijn, maar iets waarin ze vandaag al actief kunnen bijdragen.

🤝 Waarom eduCentrum de ideale partner is

Voor de organisatie van de Astro Pi-workshops werkt ESERO Belgium samen met eduCentrum, en dat is niet zomaar. EduCentrum heeft jarenlange ervaring met het geven van hands-on STEM-workshops, zowel voor leerlingen als leerkrachten, en blinkt uit in het technisch begeleiden van digitale projecten. Hun Gentse werking sluit bovendien nauw aan bij onze missie: STEM-vaardigheden versterken en technologie tot in de klas brengen. Dankzij ESERO krijgt dit alles een extra laag sterrenstof: een ruimtevaartjasje voor al die technologische toepassingen.

🌟 Een gesmaakt succes — en nog meer op komst!

De Astro Pi-workshops in oktober waren een groot succes: tientallen leerkrachten en honderden leerlingen ontdekten hoe het voelt om als échte ruimtetechneuten te programmeren. Ze leerden bij, experimenteerden, en stuurden uiteindelijk hun eigen code de ruimte in. En het goede nieuws? We gaan verder! In december volgen nieuwe workshops rond ons volgende STEM-project: Moon Camp. Leerkrachten die hun klas een onvergetelijke STEM-ervaring willen geven, kunnen dus best snel inschrijven — want de plaatsen zijn beperkt en de vraag is groot!

Meer info en inschrijven doe je 👉 hier 👈

Maandag 20 oktober 2025 – Een vleugje geschiedenis, een flinke dosis techniek en een blik op de toekomst — dat is de winnende formule van drie leerlingen uit GTIL. Met hun innovatieve windtunnelproject sleepten Simon, Tjenne en Witse de overwinning binnen van de ESERO Belgium STEM-challenge. Hun ontwerp combineert klassieke luchtvaartprincipes met moderne ruimtevaarttoepassingen en toont wat mogelijk is wanneer techniek en wetenschap samenkomen.

🚀 Geïnspireerd door de pioniers van de luchtvaart

Het idee ontstond uit bewondering voor de legendarische windtunnel van de gebroeders Wright uit 1901. Waar die historische installatie diende voor het testen van vliegtuigvleugels, willen de GTIL-leerlingen de grenzen verleggen richting ruimtevaartonderzoek.
Hun doel: een modulaire windtunnel bouwen waarmee niet alleen aerodynamica bestudeerd kan worden, maar ook extreme omstandigheden zoals die op Mars kunnen worden nagebootst.

🌪️ Techniek met diepgang

De windtunnel bestaat uit vijf secties — van invoerkap tot uitvoerkap — en is opgebouwd uit plexiglas en MDF, zodat luchtstromen goed zichtbaar blijven.
Een mistgenerator en RGB-ledstrip maken de stromingspatronen visueel, terwijl krachtcellen, pitotbuizen en druksensoren de luchtsnelheid, lift en weerstand meten.
Via een eigen interface worden deze data in real-time weergegeven op een scherm.

Het ontwerp is modulair, wat betekent dat het toestel eenvoudig kan worden aangepast, gedemonteerd of uitgebreid. Zo willen de leerlingen later ook marsstof toevoegen aan de luchtstroom om te onderzoeken hoe zandstormen invloed hebben op rovers of habitats — een experiment dat direct aansluit bij hedendaagse ruimtevaartuitdagingen.

🧠 Onderzoek met een missie

Het team koppelt hun project aan drie wetenschappelijke onderzoeken:

1. Hoe kan luchtstroming het best laminair worden gemaakt?

2. Wat is de meest efficiënte aanzuigmethode voor een windtunnel?

3. Wat is de invloed van marszand op testvoorwerpen?

Vooral dat laatste experiment sprak de jury van ESERO Belgium aan, dankzij de duidelijke link met ruimteonderzoek.

💡 Leren door doen

De drie leerlingen volgen de richting Technologische Wetenschappen & Engineering. Hun project is niet alleen een inzending voor de challenge, maar ook hun eindwerk.
Onder begeleiding van leerkrachten Gertjan en Wim combineerden ze hun kennis van elektronica, mechanica en aerodynamica tot één indrukwekkend geheel.
Het team werkte met een strakke planning en een duidelijke rolverdeling — van ‘Team Leader’ tot ‘Research Ranger’ — en toonde zo niet alleen technische kennis, maar ook professioneel projectbeheer.

💬 “We willen laten zien wat technisch onderwijs kan betekenen”

De leerlingen benadrukken dat deelname aan de ESERO-challenge hun motivatie een enorme boost gaf.

“Het winnen van deze wedstrijd versterkt ons vertrouwen in onze eigen vaardigheden en zet onze school in de kijker als een plaats waar technisch talent écht wordt gestimuleerd”

Met een realistisch budget van ongeveer €1.150 en veel creatief vakmanschap bewijst het GTIL-team dat innovatie niet altijd miljoenen hoeft te kosten — wel passie, samenwerking en een flinke portie nieuwsgierigheid.

🌌 Over de ESERO STEM-Challenge

De ESERO Belgium STEM-challenge daagt jongeren uit om met wetenschap en techniek aan de slag te gaan rond actuele thema’s in de ruimtevaart.
Het winnende windtunnelproject van GTIL toont perfect hoe STEM-onderwijs jongeren voorbereidt op de uitdagingen van morgen — van duurzame technologie tot ruimteonderzoek.

Woensdag 6 november 2025 – Onze Fritzkoffer is ondertussen al bekend in heel Vlaanderen. Terecht ook (al zeggen we het zelf 😉). Afgelopen jaar hebben we veel tijd en zorg besteed aan het maken van identieke duplicaten van dit educatief materiaal. Waarom? Omdat de koffer nu niet enkel in Gent en Antwerpen uitleenbaar zal zijn, maar vanaf 2026 ook in Kortrijk. Regionaal Technologisch Centrum vzw (RTC) West-Vlaanderen krijgt van ons namelijk een eigen exemplaar van de Fritzkoffer.

De Fritzkoffer: wat en waarom?

Elk schooljaar ontvangen we op de Sterrenwacht (waar ons ESERO-kantoor is gevestigd) heel wat kinderen uit de derde kleuterklas, het eerste en tweede leerjaar. We nemen hen dan mee op een reis door het heelal. Hun verwonderde blikken en eindeloze vragen over planeten, raketten en astronauten lieten ons verder nadenken: hoe kunnen we die magie van de ruimte ook in de klas laten verderleven?

Zo ontstond onze handleiding rond ruimte en ruimtevaart — een bundel boordevol praktische en speelse activiteiten die jonge kinderen laat experimenteren, bewegen, creëren en fantaseren. Van een planetenpad in de klas tot raketten bouwen, robotjes programmeren en de sterrenhemel ontdekken: elk onderdeel nodigt uit tot leren door verwondering.

Met ongeveer 50 lessen kunnen leerkrachten vrij kiezen welke activiteiten ze willen uitvoeren, passend binnen vakken als lichamelijke opvoeding, muzische vorming, wetenschappen & techniek, ICT en sociale vaardigheden.

En Fritz zelf? Dat is het astronautaapje (ja, die zit inclusief bij het lesmateriaal) dat jouw leerlingen meeneemt op de reis door de ruimte. Fritz is het vriendje van Ham. Voor zij die nog nooit van Ham hebben gehoord: de eerste chimpansee in de ruimte. Zijn verhaal, en zoveel meer, vind je terug in de Fritzkoffer. Daarom lenen we deze koffer al 3 jaar uit aan klassen overheen heel Vlaanderen.

Fritz in West-Vlaanderen

Gisteren trokken we naar Brugge voor een inspirerende ESERO-vorming rond de Fritzkoffer. Leerkrachten uit de regio maakten er kennis met de inhoud van de koffer én mochten natuurlijk zelf experimenteren met het materiaal.

De reacties waren unaniem enthousiast:

“Leerrijk!”
“Het indrukwekkend proefje over wolkenvorming in een bokaal zal de aandacht van de leerlingen zeker trekken.”
“Ik kijk ernaar uit om met het materiaal aan de slag te gaan.”
“Er zit een interessant proefje tussen over wit licht en de regenboog – dat gaan de leerlingen fantastisch vinden!”

De deelnemers prezen vooral de toegankelijkheid van het materiaal en de praktische uitvoerbaarheid van de proeven. Alles is stap voor stap uitgewerkt, zodat je als leerkracht meteen aan de slag kunt in de klas.

Daarnaast viel ook onze enthousiaste lesgever Leonie in de smaak, logisch, want Leonie geeft niet gewoon vormingen, ze ademt het lesmateriaal en dat merk je wel degelijk. Ook onze huidige stagiaire Amber was van de partij om de leerkrachten even om feedback te vragen. En wat een leuke feedback was dat zeg! De sessie werd omschreven als visueel duidelijk, kennisverrijkend en inspirerend. Kortom: een ideale kennismaking met de wereld van ruimtevaart, STEM en verwondering.

We zijn blij over deze succesvolle vorming en nu is de Fritzkoffer officieel klaar om ook in West-Vlaanderen te zorgen voor blije gezichtjes in de klas. Wij kijken alvast uit naar alle wolken, regenbogen en nieuwsgierige ooh!’s en aaah!’s die hij in de komende jaren zal oproepen. 🌦️🌈

Ontleen jij graag de ESERO Fritzkoffer? Dat kan uiteraard! Neem daarvoor een kijkje op deze pagina. En misschien brengt Fritz binnenkort ook een bezoek aan jouw klas!

Zaterdag 1 november 2025 – Elk jaar op 1 november herdenken christenen wereldwijd alle heiligen. Maar waarom precies deze datum? Het antwoord ligt op het snijvlak van geschiedenis, cultuur en astronomie.

Historische oorsprong

In de vroege christelijke kerk werden martelaren herdacht op de dag van hun dood. Naarmate het aantal martelaren toenam, ontstond de behoefte aan een algemene feestdag voor alle heiligen.

• In Rome wijdde paus Bonifatius IV rond 610 het Pantheon aan de Maagd Maria en alle martelaren, oorspronkelijk op 13 mei.
• Later verplaatste paus Gregorius III (731–741) deze viering naar 1 november in een kapel van de Sint-Pietersbasiliek.
• Paus Gregorius IV (827–844) breidde deze datum uit naar de hele christelijke wereld.

De keuze van 1 november was dus deels liturgisch, maar ook cultureel en astronomisch geïnspireerd.

Astronomische context

1 november valt in de late herfst in het noordelijk halfrond, een periode van dalende daglengte en toenemende nacht. Wetenschappelijk gezien:

• Daglengte: Rond 1 november is de dag in België gemiddeld ongeveer 9 uur en 40 minuten, terwijl de nacht 14 uur en 20 minuten duurt. De dagen worden hierdoor zichtbaar korter dan in september, na de herfst-equinox.

• Zonshoogte: De middagzon staat op deze datum relatief laag aan de hemel (ongeveer 31° boven de horizon in Brussel), wat bijdraagt aan langere schaduwen en minder direct zonlicht.

• Seizoenscyclus: Dit markeert de overgang naar de winterperiode, wat historisch werd gezien als een tijd van introspectie en herdenking van overledenen.

Deze astronomische factoren versterken de symboliek van de dag: lichtpuntjes in de donkere periode van het jaar. Het menselijke ritueel van dodenherdenking sluit aan bij de natuurlijke cycli van zon en seizoenen.

Culturele verbindingen

De datum ligt dicht bij het Keltische Samhain (31 oktober – 1 november), dat het einde van de oogst en de start van de winter markeerde. Tijdens Samhain geloofde men dat de scheidslijn tussen de wereld van de levenden en de doden dunner was, waardoor rituelen en offers gebruikelijk waren.

Door 1 november te kiezen, kon de kerk bestaande culturele tradities integreren, terwijl het een christelijke invulling kreeg: een viering van alle heiligen.

Wetenschap ontmoet traditie

Allerheiligen illustreert hoe astronomie, seizoenscycli en menselijke cultuur met elkaar verweven zijn. Het feest markeert niet alleen religieuze herdenking, maar volgt ook de natuurlijke overgang van licht naar donker, wat eeuwenlang heeft bijgedragen aan de rituele betekenis van deze periode.

Bij ESERO Belgium laten we graag zien dat wetenschap en cultuur elkaar vaak kruisen, en dat astronomische kennis kan helpen om de historische en symbolische betekenis van onze tradities beter te begrijpen.

Donderdag 30 oktober 2025  –  Halloween morgen! Pompoenen worden uitgehold, kostuums liggen klaar en de griezelige sferen vullen de straten. Maar voordat je je volledig overgeeft aan snoep en horrorfilms, hier een klein science-kantje dat je morgen op Halloween met je mede-trick-or-treaters kan delen.

We verdelen het jaar traditioneel in vier seizoenen: lente, zomer, herfst en winter. Zo ver is iedereen mee. Die verdeling doen we op basis van de astronomische punten: de twee equinoxen (lente- en herfst-equinox) en de twee zonnewendes (zomer- en winterzonnewende). Maar er is meer: ongeveer in het midden van elk seizoen liggen de zogenaamde cross-quarter days. Deze dagen zijn eeuwenlang belangrijk geweest in de kalender van onze voorouders, vooral in de Keltische traditie, maar ook in andere agrarische culturen.

En nu komt het leuke: als je kijkt naar het midden van de astronomische herfst en winter, kom je precies uit bij… Halloween! Ja, dat feest van verkleedpartijen, spoken en pompoenen heeft eigenlijk een astronomische achtergrond.

Andere bekende cross-quarter days zijn:

• Groundhog Day (2 februari) – midden van de winter

• May Day (1 mei) – midden van de lente

• Lammas (1 augustus) – midden van de zomer

Deze dagen markeerden vroeger niet alleen de seizoenen, maar waren ook belangrijke momenten voor landbouw en rituelen. Zo werd Lammas bijvoorbeeld gevierd met het eerste graan van het seizoen, terwijl May Day het begin van de zomer en vruchtbaarheid symboliseerde. Halloween past dus perfect in dat rijtje: het markeert het midden van de herfst, een tijd van oogst, maar ook van overgang en mysterie. Niet zo gek dat het van oudsher een tijd was waarin men dacht dat de grens tussen de levende en de geestenwereld dunner was.

Kleine nuance: omdat Halloween altijd op 31 oktober valt, zit er een klein verschil met het exacte astronomische midden van de herfst, dat rond 7 november ligt. Maar laten we eerlijk zijn: een paar dagen verschil maakt het plezier van pompoenen en spoken er niet minder om.

Vanuit wetenschappelijk oogpunt is het idee van cross-quarter days interessant omdat het laat zien hoe mensen eeuwenlang naar astronomische patronen keken om hun leven te structureren. Voorouderlijke kalenders waren geen willekeurige afspraken; ze waren gebaseerd op zon, maan en seizoenen, en daardoor perfect afgestemd op de landbouw en natuurlijke cycli. Halloween is dus niet alleen een feest van griezelige kostuums en trick-or-treaten, maar ook een klein stukje menselijke astronomische geschiedenis dat we elk jaar opnieuw vieren.

Dus terwijl je morgenavond langs verlichte huizen loopt, snoep verzamelt of misschien een enge film kijkt, denk even aan deze oude astronomie: Halloween is eigenlijk een feest dat de seizoenen eert, eeuwenoud maar nog steeds springlevend.

Dinsdag 28 oktober 2025 – Vandaag stond ons kantoor in de UGent Volkssterrenwacht Armand Pien helemaal in het teken van jong talent en grote sterren. Tijdens het Space Lab, ons in-house dagkamp, kregen kinderen van 10 tot 14 jaar de kans om de hele dag de geheimen van het heelal te ontdekken — én zelf een stukje ruimtewetenschap te beleven. Het werd een kleurrijke mix van wetenschap, creativiteit en verwondering.  ✨

🧪 De kleuren van het heelal

De dag begon met een knetterende ontdekkingstocht door het licht. Met kleine spectroscoopjes onderzochten de deelnemers verschillende lichtbronnen en ontdekten ze dat elke stof in het universum zijn eigen kleur heeft. Rood, oranje, blauw — elke tint vertelt een verhaal over de stoffen die verhit worden door sterren of kosmische processen. Zo begreep iedereen dat wetenschappers via kleuren kunnen afleiden wat er in verre nevels en sterren te vinden is.

🎨 Van wetenschap naar kunst

In het creatieve luik van het Space Lab mochten de deelnemers hun wetenschappelijke kennis omzetten in kleur. Ze kregen paint-by-number kleurplaten van echte  astrofoto’s van Belgische astrofotografen. Op basis van de aanwezige stoffen — waterstof, helium, zuurstof — kleurden ze de beelden in als echte onderzoekers.

De resultaten waren verbluffend accuraat: elke foto kreeg een eigen interpretatie, maar allemaal brachten ze de schoonheid van het heelal op hun eigen manier tot leven.

🔭 Aan de slag als astrofotograaf

Na de middag namen de leden van de werkgroep astrofotografie het over. Stijn demonstreerde zijn telescoopopstelling en vertelde hoe hij met zorg en geduld de nachtelijke hemel in beeld brengt. Hij toonde hoe astrofoto’s gemaakt en bewerkt worden — van eenvoudige smartphonebeelden tot professionele opnames met grote telescopen, zelfs tot in Chili.

De kinderen mochten zelf experimenteren met beeldbewerking en zagen hun ruwe beelden langzaam veranderen in echte kunstwerken uit de ruimte. De verwondering was groot: “Wauw, dat heb ik zelf gemaakt!”. Jawel! En meer nog, je hebt dat zelf gemaakt op minder dan een dag tijd! Hoedje af!

🪐 De sterrenhemel in je broekzak

Afsluiten deden we met Stellarium, een virtuele sterrenhemel die ondertussen al door het bredere publiek bekend is. Maar hoe werk je daar nu precies mee? De deelnemers leerden hoe ze de objecten van hun bewerkte beelden konden terugvinden aan de virtuele nachtelijke hemel. Met een paar handige trucjes kunnen ze voortaan zelf nevels, sterren en clusters opsporen — gewapend met kennis én nieuwsgierigheid.

Een kamp zoals geen ander

Het SPACE LAB bewijst elke keer weer dat wetenschap, spel en creativiteit perfect samengaan, ook in de vakantie 😉. De jonge deelnemers leerden niet alleen over licht, sterren en nevels, maar ontdekten ook dat ze zélf onderzoek kunnen doen en beelden kunnen creëren die zowel artistiek als wetenschappelijk waardevol zijn.

Wie na deze dag zin heeft om verder te duiken in astrofotografie, kan aansluiten bij de werkgroep astrofotografie van de Volkssterrenwacht in Gent. Want wie weet — misschien hangt de volgende bekroonde astrofoto binnenkort wel aan de muur van één van deze jonge ruimteonderzoekers!