17 sep 2025 sep 2025

Oplossingen voor de klimaatproblematiek

2025-11-26T14:58:08+01:00

Lesmateriaal: Oplossingen voor de klimaatproblematiek

Er wordt veel gezegd en geschreven over klimaatverandering. Iedereen lijkt een mening te hebben over ‘of’ en ‘hoe’ we klimaatverandering aanpakken. De meningen verschillen vaak tussen politieke partijen, culturele gemeenschappen en leeftijdsgroepen. Bovendien wordt er veel nonsens over geschreven en gezegd. Het is nochtans belangrijk dat we allemaal weten hoe het klimaat ervoor staat, en wat we kunnen doen om klimaatverandering tegen te houden. Het is belangrijk dat leerlingen bij het behalen van hun diploma secundair onderwijs weten welke uitdagingen ze tijdens hun privé- en werkleven moeten aangaan om een van de grootste problemen in de geschiedenis van de mensheid op te lossen.

Dit lespakket behandelt de oplossingen voor de klimaatproblematiek. Het bespreekt de uitdagingen, moeilijkheden en extra voordelen die de oplossingen met zich meebrengen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen ‘klimaatoplossingen door afname van de broeikasgasuitstoot’ en ‘klimaatoplossingen door het herstellen, ondersteunen en aanvullen van (natuurlijke) koolstofopslag’. Bovendien wordt dieper ingegaan op de hele systeemverandering die moet gebeuren om dit waar te maken, en hoe dit positief is voor de toekomst van onze maatschappij. Dit lespakket is een dynamisch lespakket dat updates krijgt wanneer nieuwe inzichten, technologieën … dit vereisen. Het kan vakoverschrijdend uitgerold worden; vooral tijdens taalvakken, godsdienst of zedenleer, en natuurwetenschapsvakken zoals biologie, chemie, fysica of aardrijkskunde.

✔️ Niveau: Secundair onderwijs

✔️ Vakken: Burgerschap, duurzaamheid, leercompetenties, Digitale competenties, Wiskunde – natuurwetenschappen – technologie – STEM, aardwetenschappen

✔️ Partners: KlimaatLINK, U-Antwerpen

Inhoud van de bundel 📖

Praktisch – overzicht

Deel 1

  • Bijlages
  • Presentaties
  • Werkbladen

Deel 2

Deel 3

  • Presentaties
  • Werkbladen
  • Bijlages

Deel 4

  • Bijlages
  • Presentaties
  • Werkbladen

Deel 5

  • Bijlages
  • Werkbladen

Invulbladen en presentaties bij uitbreiding

Downloads – Lesmateriaal 👩‍🏫

Minimumdoelen 🎯

nog niet beschikbaar

Oplossingen voor de klimaatproblematiek2025-11-26T14:58:08+01:00
12 sep 2025 sep 2025

Land in gevaar

2025-11-26T15:00:24+01:00

Lesmateriaal: Land in gevaar

De vooruitzichten voor het bestaan op kleine eilanden

In deze reeks activiteiten leren leerlingen over de oorzaken en mogelijke gevolgen van de stijging van de zeespiegel, terwijl ze tegelijkertijd wetenschappelijke basisvaardigheden ontwikkelen.

De eerste activiteit introduceert de context door na te denken over de mogelijke toekomst van het eiland Kiribati en is gekoppeld aan een oefening om instructieve schrijfvaardigheid te ontwikkelen.

Praktische activiteiten over twee van de belangrijkste factoren die bijdragen tot de stijging van het zeespiegel bieden de gelegenheid om te bespreken hoe modellen in de wetenschap worden gebruikt.

In de laatste activiteit gebruiken de leerlingen echte satellietgegevens om de temperatuur van het zeeoppervlak, veranderingen in de gemiddelde zeespiegel en de relatie daartussen te onderzoeken.

✔️ Niveau: Basisonderwijs

✔️ Vakken: Aardrijkskunde, ICT, Wetenschap en Techniek, Wiskunde, Nederlands

✔️ Partners: ESERO Belgium, ESA Education

Inhoud van de bundel 📖

Overzicht
Samenvatting van de activiteiten
Climate from Space
Klimaat en zeespiegel: achtergrondinformatie

Activiteit 1: Land in gevaar
Activiteit 2: Het smelten van ijs
Activiteit 3: het opwarmen van water
Activiteit 4: Warme en koude zeeën

Leerlingen werkblad 1
Leerlingen werkblad 2
Leerlingen werkblad 3
Leerlingen werkblad 4

Informatieblad 1

Links

Land in gevaar2025-11-26T15:00:24+01:00
12 sep 2025 sep 2025

Is ozon goed of slecht?

2025-11-26T15:00:30+01:00

Lesmateriaal: Is ozon goed of slecht?

De ontdekking van het in de ozonlaag van Antarctica

In deze reeks activiteiten leren de leerlingen over ozon en de effecten – goede en slechte – die het heeft op het leven op aarde. De eerste activiteit geeft een overzicht van deze effecten, schetst hoe ozon wordt gemeten en introduceert het verhaal van het gat in de ozonlaag van Antarctica. Er is een praktische activiteit waarbij de effectiviteit van zonnebrandcrème wordt onderzocht. In de laatste activiteit gebruiken de leerlingen echte satellietgegevens om na te gaan hoe de ozonconcentratie de afgelopen decennia over de hele wereld is veranderd.

✔️ Niveau: Basisonderwijs

✔️ Vakken: Aardrijkskunde, ICT, Wetenschap en Techniek, Wiskunde, Nederlands

✔️ Partners: ESERO Belgium, ESA Education

Inhoud van de bundel 📖

Overzicht
Samenvatting van de activiteiten
Climate from Space
Ozon in de atmosfeer: achtergrondinformatie

Activiteit 1: Waarom is ozon belangrijk?
Activiteit 2: Hoe goed is mijn zonnebrandcrème?
Activiteit 3: Het gat in de ozonlaag

Leerlingen werkblad 1
Leerlingen werkblad 2
Leerlingen werkblad 3

Informatieblad 1
Informatieblad 2

Links

Is ozon goed of slecht?2025-11-26T15:00:30+01:00
12 sep 2025 sep 2025

De waterkringloop

2025-11-26T15:00:37+01:00

Lesmateriaal: De waterkringloop

In deze reeks activiteiten zullen de leerlingen leren over de waterkringloop en in het bijzonder hoe water in de bodem bijdraagt aan de kringloop en reageert op veranderingen daarin. De eerste activiteit maakt gebruik van het verhaal van een sneeuwvlok om de waterkringloop te illustreren. Een reeks praktische activiteiten stelt de leerlingen in staat de processen van verdamping en condensatie van vrij water en water in de bodem nader te bekijken. In de laatste activiteit gebruiken de leerlingen echte satellietgegevens om de veranderingen in bodemvocht over de hele wereld in de afgelopen jaren te onderzoeken.

✔️ Niveau: Basisonderwijs

✔️ Vakken: Aardrijkskunde, ICT, Wetenschap en Techniek, Wiskunde

✔️ Partners: ESERO Belgium, ESA Education

Inhoud van de bundel 📖

Overzicht
Samenvatting van de activiteiten
Climate from Space
Klimaat en de waterkringloop: achtergrondinformatie

Activiteit 1: De waterkringloop vandaag en morgen
Activiteit 2: Onderzoek naar verdamping
Activiteit 3: Het onderzoeken van condensatie
Activiteit 4: Planten, bodem en de waterkringloop
Activiteit 5: Water in de bodem
Activiteit 6: Meten van water in de bodem vanuit de ruimte

Leerlingen werkblad 1
Leerlingen werkblad 2
Leerlingen werkblad 3
Leerlingen werkblad 4
Leerlingen werkblad 5
Leerlingen werkblad 6

Informatieblad 1

Links

De waterkringloop2025-11-26T15:00:37+01:00
12 sep 2025 sep 2025

Snelwegen van de oceaan

2025-11-26T15:01:04+01:00

Lesmateriaal: Snelwegen van de oceaan

Zeestromingen en het verband met klimaat

In deze reeks activiteiten zullen de leerlingen een multimedia module gebruiken om te leren over zeestromingen, de snelwegen van de oceanen, en hoe ze belangrijk zijn om het plaatselijke klimaat te begrijpen. Met behulp van een praktische activiteit zullen ze onderzoeken wat de oorzaak is van oceaanstromingen. Ze zullen ook satellietbeelden gebruiken om de temperatuur van het zeeoppervlak te analyseren en begrijpen waarom satellietwaarnemingen nuttig zijn voor het monitoren van zeestromingen.

✔️ Niveau: Secundair onderwijs

✔️ Vakken: Aardwetenschappen, STEM, digitale competenties, duurzaamheid, leercompetenties, ruimtelijk bewustzijn, sociaal-relationele competenties, chemie, fysica, wiskunde,…

✔️ Partners: ESERO Belgium, ESA Education

Inhoud van de bundel 📖

Info over het lespakket
Eindtermen
Activiteitenoverzicht

Inleiding
Achtergrond

Activiteit 1: Oceanen in beweging
Activiteit 2: Hoe kan water zinken?
Activiteit 3: Voel de hitte

Werkblad leerlingen
Links

Snelwegen van de oceaan2025-11-26T15:01:04+01:00
30 jun 2025 jun 2025

Filteren van ‘maanijskernen’ om water te winnen

2025-11-26T15:05:35+01:00

Lesmateriaal: Filteren van ‘maanijskernen’ om water te winnen

Water op de Maan

In dit hulpmiddel zullen de leerlingen een dag lang bijhouden hoeveel water ze ongeveer gebruiken voor verschillende activiteiten. Dit wordt gevolgd door een experimentele activiteit in de klas, waarbij ze vooraf bereide “maanijskernen” gebruiken en deze filteren om water te krijgen. Ze zullen de resultaten van de eerste en tweede activiteit gebruiken om te berekenen hoeveel maanijs ze zouden moeten opgraven of boren om genoeg water voor één dag te hebben. De bron suggereert discussies over watergebruik en recycling, zowel op aarde als in de ruimte.

✔️ Niveau: basisonderwijs

✔️ Vakken/eindtermen: Mens en maatschappij (Ruimte), Wetenschap en techniek (Natuur, Techniek), Wiskunde (Meten)

✔️ Partners: ESERO Belgium, ESA Education

Inhoud van de bundel 📖

Info lesbundel

Samenvatting van de activiteiten

Activiteit 1: Hoeveel water gebruik je elke dag?

Activiteit 2: Vuil ijs naar schoon water

Activiteit 3: Waterbehoud op de aarde en de maan

Conclusie

Leerlingenwerkblad

Links

Downloads – Lesmateriaal 👩‍🏫

Filteren van ‘maanijskernen’ om water te winnen2025-11-26T15:05:35+01:00
30 jun 2025 jun 2025

Het verschil begrijpen tussen weer en klimaat

2025-11-26T15:05:42+01:00

Lesmateriaal: Het verschil begrijpen tussen weer en klimaat

Weer en Klimaat

In deze reeks activiteiten leren de leerlingen het verschil tussen weer en klimaat. Ze zullen verschillende klimaatzones identificeren en hun eigen weergegevens verzamelen. Ze zullen dagelijkse en maandelijkse metingen van de luchttemperatuur analyseren en vergelijken. Ten slotte zullen ze verschillende klimaatscenario’s leren kennen en nagaan wat dit betekent voor de gemiddelde maandtemperaturen in hun gebied/land.

✔️ Niveau: basisonderwijs

✔️ Vakken/eindtermen: Nederlands (Taalbeschouwing), Wetenschap en techniek (Natuur), Wiskunde (Meten, Strategieën en probleemoplossende vaardigheden), ICT,

✔️ Partners: ESERO Belgium, ESA Education

Inhoud van de bundel 📖

Info lesbundel

Activiteitenoverzicht

Inleiding

Activiteit 1: Is het weer of klimaat?

Activiteit 2: Weer Detectives

Activiteit 3: Klimaat Reporters

Leerlingenbundel

Links

Bijlage 1

Bijlage 2

Downloads – Lesmateriaal 👩‍🏫

Het verschil begrijpen tussen weer en klimaat2025-11-26T15:05:42+01:00
30 jun 2025 jun 2025

Seizoenen begrijpen

2025-11-26T15:05:48+01:00

Lesmateriaal: Seizoenen begrijpen

Een jaar op aarde

Deze handleiding is bedoeld om de kennis van de leerlingen over de seizoenen te bevorderen en te vergroten, en richt zich op het basismechanisme achter de verschillende seizoenen op aarde. Het materiaal is opgedeeld in verschillende delen, zodat het onderwerp en de inhoud geleidelijk kunnen worden verworven. Het startpunt is een algemene discussie over seizoenen door te kijken naar de veranderende kleuren op aarde in de loop van een jaar. Dit wordt gevolgd door een praktische activiteit om de leerlingen de invloed van het zon-aarde systeem op de seizoenen te laten onderzoeken.

✔️ Niveau: basisonderwijs

✔️ Vakken/eindtermen: Mens en maatschappij (Ruimte), Wetenschap en techniek (Natuur, Techniek)

✔️ Partners: ESERO Belgium, ESA Education

Inhoud van de bundel 📖

Info over de lesbundel

Samenvatting activiteiten

Inleiding

Activiteit 1: Kleuren op aarde i de vier seizoenen

Activiteit 2: Waarom heeft de aarde seizoenen?

Leerlingenbundel

Links

Bijlagen

Downloads – Lesmateriaal 👩‍🏫

Seizoenen begrijpen2025-11-26T15:05:48+01:00
30 jun 2025 jun 2025

De effecten van smeltend ijs onderzoeken

2025-11-26T15:05:54+01:00

Lesmateriaal: De effecten van smeltend ijs onderzoeken

Het ijs is aan het smelten

In deze set van vier activiteiten zullen leerlingen de gevolgen van de opwarming van de aarde en het smelten van ijs op aarde onderzoeken. Ze leren het verschil tussen landijs en zee-ijs en onderzoeken de respectievelijke effecten van het smelten van landijs en zee-ijs. Daarna zullen ze hun eigen experiment ontwerpen om te onderzoeken hoe smeltend ijs de temperatuur van de atmosfeer verandert. Tot slot leren de leerlingen meer over gletsjers en bekijken ze satellietbeelden van een gletsjer om na te gaan hoeveel die in een bepaalde periode is gesmolten.

✔️ Niveau: basisonderwijs

✔️ Vakken/eindtermen: Mens en maatschappij (Tijd, Ruimte, Brongebruik), Wetenschap en techniek (Natuur, Techniek), Sociale vaardigheden, Wiskunde (Getallen, Meten)

✔️ Partners: ESERO Belgium, ESA Education

Inhoud van de bundel 📖

Activiteiten overzicht

Activiteit 1: Introductie van ijs

Activiteit 2: Zal de zeespiegel veranderen?

Activiteit 3: Zal de temperatuur veranderen?

Activiteit 4: Kijken naar de gletsjer

Links

Downloads – Lesmateriaal 👩‍🏫

De effecten van smeltend ijs onderzoeken2025-11-26T15:05:54+01:00
30 jun 2025 jun 2025

Analyseren en begrijpen van ruimtebeelden

2025-11-26T15:05:59+01:00

Lesmateriaal: Analyseren en begrijpen van ruimtebeelden van de planeet Aarde

Vanaf de grond en vanuit de lucht

In deze activiteit maken de leerlingen kennis met het idee van observatie op afstand van de aarde vanuit de ruimte. Hen wordt gevraagd foto’s van verschillende landschappen (bergen, meren, rivieren, steden, eilanden en woestijnen) die vanaf de grond zijn genomen, te vergelijken met foto’s van dezelfde plaatsen die zijn genomen door astronauten aan boord van het internationale ruimtestation, en ook met foto’s die door aardobservatiesatellieten zijn genomen. Deze bron gebruikt met name foto’s van Sentinel-1 en Sentinel-2, missies die door de ESA zijn ontwikkeld in het kader van het Copernicus-programma.

✔️ Niveau: basisonderwijs

✔️ Vakken/eindtermen: Wetenschap en techniek (Natuur, Techniek), ICT, Leren leren, Mens en maatschappij (Ruimte)

✔️ Partners: ESERO Belgium, ESA Education

Inhoud van de bundel 📖

Info over de lesbundel

Activiteit 1: De aarde gezien vanuit het ISS

Activiteit 2: Match de foto’s

Activiteit 3: Hoger op!

Bijlagen

Links

Downloads – Lesmateriaal 👩‍🏫

Analyseren en begrijpen van ruimtebeelden2025-11-26T15:05:59+01:00
Go to Top