Woensdag 6 november 2025 – Onze Fritzkoffer is ondertussen al bekend in heel Vlaanderen. Terecht ook (al zeggen we het zelf 😉). Afgelopen jaar hebben we veel tijd en zorg besteed aan het maken van identieke duplicaten van dit educatief materiaal. Waarom? Omdat de koffer nu niet enkel in Gent en Antwerpen uitleenbaar zal zijn, maar vanaf 2026 ook in Kortrijk. Regionaal Technologisch Centrum vzw (RTC) West-Vlaanderen krijgt van ons namelijk een eigen exemplaar van de Fritzkoffer.

De Fritzkoffer: wat en waarom?

Elk schooljaar ontvangen we op de Sterrenwacht (waar ons ESERO-kantoor is gevestigd) heel wat kinderen uit de derde kleuterklas, het eerste en tweede leerjaar. We nemen hen dan mee op een reis door het heelal. Hun verwonderde blikken en eindeloze vragen over planeten, raketten en astronauten lieten ons verder nadenken: hoe kunnen we die magie van de ruimte ook in de klas laten verderleven?

Zo ontstond onze handleiding rond ruimte en ruimtevaart — een bundel boordevol praktische en speelse activiteiten die jonge kinderen laat experimenteren, bewegen, creëren en fantaseren. Van een planetenpad in de klas tot raketten bouwen, robotjes programmeren en de sterrenhemel ontdekken: elk onderdeel nodigt uit tot leren door verwondering.

Met ongeveer 50 lessen kunnen leerkrachten vrij kiezen welke activiteiten ze willen uitvoeren, passend binnen vakken als lichamelijke opvoeding, muzische vorming, wetenschappen & techniek, ICT en sociale vaardigheden.

En Fritz zelf? Dat is het astronautaapje (ja, die zit inclusief bij het lesmateriaal) dat jouw leerlingen meeneemt op de reis door de ruimte. Fritz is het vriendje van Ham. Voor zij die nog nooit van Ham hebben gehoord: de eerste chimpansee in de ruimte. Zijn verhaal, en zoveel meer, vind je terug in de Fritzkoffer. Daarom lenen we deze koffer al 3 jaar uit aan klassen overheen heel Vlaanderen.

Fritz in West-Vlaanderen

Gisteren trokken we naar Brugge voor een inspirerende ESERO-vorming rond de Fritzkoffer. Leerkrachten uit de regio maakten er kennis met de inhoud van de koffer én mochten natuurlijk zelf experimenteren met het materiaal.

De reacties waren unaniem enthousiast:

“Leerrijk!”
“Het indrukwekkend proefje over wolkenvorming in een bokaal zal de aandacht van de leerlingen zeker trekken.”
“Ik kijk ernaar uit om met het materiaal aan de slag te gaan.”
“Er zit een interessant proefje tussen over wit licht en de regenboog – dat gaan de leerlingen fantastisch vinden!”

De deelnemers prezen vooral de toegankelijkheid van het materiaal en de praktische uitvoerbaarheid van de proeven. Alles is stap voor stap uitgewerkt, zodat je als leerkracht meteen aan de slag kunt in de klas.

Daarnaast viel ook onze enthousiaste lesgever Leonie in de smaak, logisch, want Leonie geeft niet gewoon vormingen, ze ademt het lesmateriaal en dat merk je wel degelijk. Ook onze huidige stagiaire Amber was van de partij om de leerkrachten even om feedback te vragen. En wat een leuke feedback was dat zeg! De sessie werd omschreven als visueel duidelijk, kennisverrijkend en inspirerend. Kortom: een ideale kennismaking met de wereld van ruimtevaart, STEM en verwondering.

We zijn blij over deze succesvolle vorming en nu is de Fritzkoffer officieel klaar om ook in West-Vlaanderen te zorgen voor blije gezichtjes in de klas. Wij kijken alvast uit naar alle wolken, regenbogen en nieuwsgierige ooh!’s en aaah!’s die hij in de komende jaren zal oproepen. 🌦️🌈

Ontleen jij graag de ESERO Fritzkoffer? Dat kan uiteraard! Neem daarvoor een kijkje op deze pagina. En misschien brengt Fritz binnenkort ook een bezoek aan jouw klas!

Zaterdag 1 november 2025 – Elk jaar op 1 november herdenken christenen wereldwijd alle heiligen. Maar waarom precies deze datum? Het antwoord ligt op het snijvlak van geschiedenis, cultuur en astronomie.

Historische oorsprong

In de vroege christelijke kerk werden martelaren herdacht op de dag van hun dood. Naarmate het aantal martelaren toenam, ontstond de behoefte aan een algemene feestdag voor alle heiligen.

• In Rome wijdde paus Bonifatius IV rond 610 het Pantheon aan de Maagd Maria en alle martelaren, oorspronkelijk op 13 mei.
• Later verplaatste paus Gregorius III (731–741) deze viering naar 1 november in een kapel van de Sint-Pietersbasiliek.
• Paus Gregorius IV (827–844) breidde deze datum uit naar de hele christelijke wereld.

De keuze van 1 november was dus deels liturgisch, maar ook cultureel en astronomisch geïnspireerd.

Astronomische context

1 november valt in de late herfst in het noordelijk halfrond, een periode van dalende daglengte en toenemende nacht. Wetenschappelijk gezien:

• Daglengte: Rond 1 november is de dag in België gemiddeld ongeveer 9 uur en 40 minuten, terwijl de nacht 14 uur en 20 minuten duurt. De dagen worden hierdoor zichtbaar korter dan in september, na de herfst-equinox.

• Zonshoogte: De middagzon staat op deze datum relatief laag aan de hemel (ongeveer 31° boven de horizon in Brussel), wat bijdraagt aan langere schaduwen en minder direct zonlicht.

• Seizoenscyclus: Dit markeert de overgang naar de winterperiode, wat historisch werd gezien als een tijd van introspectie en herdenking van overledenen.

Deze astronomische factoren versterken de symboliek van de dag: lichtpuntjes in de donkere periode van het jaar. Het menselijke ritueel van dodenherdenking sluit aan bij de natuurlijke cycli van zon en seizoenen.

Culturele verbindingen

De datum ligt dicht bij het Keltische Samhain (31 oktober – 1 november), dat het einde van de oogst en de start van de winter markeerde. Tijdens Samhain geloofde men dat de scheidslijn tussen de wereld van de levenden en de doden dunner was, waardoor rituelen en offers gebruikelijk waren.

Door 1 november te kiezen, kon de kerk bestaande culturele tradities integreren, terwijl het een christelijke invulling kreeg: een viering van alle heiligen.

Wetenschap ontmoet traditie

Allerheiligen illustreert hoe astronomie, seizoenscycli en menselijke cultuur met elkaar verweven zijn. Het feest markeert niet alleen religieuze herdenking, maar volgt ook de natuurlijke overgang van licht naar donker, wat eeuwenlang heeft bijgedragen aan de rituele betekenis van deze periode.

Bij ESERO Belgium laten we graag zien dat wetenschap en cultuur elkaar vaak kruisen, en dat astronomische kennis kan helpen om de historische en symbolische betekenis van onze tradities beter te begrijpen.

Donderdag 30 oktober 2025  –  Halloween morgen! Pompoenen worden uitgehold, kostuums liggen klaar en de griezelige sferen vullen de straten. Maar voordat je je volledig overgeeft aan snoep en horrorfilms, hier een klein science-kantje dat je morgen op Halloween met je mede-trick-or-treaters kan delen.

We verdelen het jaar traditioneel in vier seizoenen: lente, zomer, herfst en winter. Zo ver is iedereen mee. Die verdeling doen we op basis van de astronomische punten: de twee equinoxen (lente- en herfst-equinox) en de twee zonnewendes (zomer- en winterzonnewende). Maar er is meer: ongeveer in het midden van elk seizoen liggen de zogenaamde cross-quarter days. Deze dagen zijn eeuwenlang belangrijk geweest in de kalender van onze voorouders, vooral in de Keltische traditie, maar ook in andere agrarische culturen.

En nu komt het leuke: als je kijkt naar het midden van de astronomische herfst en winter, kom je precies uit bij… Halloween! Ja, dat feest van verkleedpartijen, spoken en pompoenen heeft eigenlijk een astronomische achtergrond.

Andere bekende cross-quarter days zijn:

• Groundhog Day (2 februari) – midden van de winter

• May Day (1 mei) – midden van de lente

• Lammas (1 augustus) – midden van de zomer

Deze dagen markeerden vroeger niet alleen de seizoenen, maar waren ook belangrijke momenten voor landbouw en rituelen. Zo werd Lammas bijvoorbeeld gevierd met het eerste graan van het seizoen, terwijl May Day het begin van de zomer en vruchtbaarheid symboliseerde. Halloween past dus perfect in dat rijtje: het markeert het midden van de herfst, een tijd van oogst, maar ook van overgang en mysterie. Niet zo gek dat het van oudsher een tijd was waarin men dacht dat de grens tussen de levende en de geestenwereld dunner was.

Kleine nuance: omdat Halloween altijd op 31 oktober valt, zit er een klein verschil met het exacte astronomische midden van de herfst, dat rond 7 november ligt. Maar laten we eerlijk zijn: een paar dagen verschil maakt het plezier van pompoenen en spoken er niet minder om.

Vanuit wetenschappelijk oogpunt is het idee van cross-quarter days interessant omdat het laat zien hoe mensen eeuwenlang naar astronomische patronen keken om hun leven te structureren. Voorouderlijke kalenders waren geen willekeurige afspraken; ze waren gebaseerd op zon, maan en seizoenen, en daardoor perfect afgestemd op de landbouw en natuurlijke cycli. Halloween is dus niet alleen een feest van griezelige kostuums en trick-or-treaten, maar ook een klein stukje menselijke astronomische geschiedenis dat we elk jaar opnieuw vieren.

Dus terwijl je morgenavond langs verlichte huizen loopt, snoep verzamelt of misschien een enge film kijkt, denk even aan deze oude astronomie: Halloween is eigenlijk een feest dat de seizoenen eert, eeuwenoud maar nog steeds springlevend.

Dinsdag 28 oktober 2025 – Vandaag stond ons kantoor in de UGent Volkssterrenwacht Armand Pien helemaal in het teken van jong talent en grote sterren. Tijdens het Space Lab, ons in-house dagkamp, kregen kinderen van 10 tot 14 jaar de kans om de hele dag de geheimen van het heelal te ontdekken — én zelf een stukje ruimtewetenschap te beleven. Het werd een kleurrijke mix van wetenschap, creativiteit en verwondering.  ✨

🧪 De kleuren van het heelal

De dag begon met een knetterende ontdekkingstocht door het licht. Met kleine spectroscoopjes onderzochten de deelnemers verschillende lichtbronnen en ontdekten ze dat elke stof in het universum zijn eigen kleur heeft. Rood, oranje, blauw — elke tint vertelt een verhaal over de stoffen die verhit worden door sterren of kosmische processen. Zo begreep iedereen dat wetenschappers via kleuren kunnen afleiden wat er in verre nevels en sterren te vinden is.

🎨 Van wetenschap naar kunst

In het creatieve luik van het Space Lab mochten de deelnemers hun wetenschappelijke kennis omzetten in kleur. Ze kregen paint-by-number kleurplaten van echte  astrofoto’s van Belgische astrofotografen. Op basis van de aanwezige stoffen — waterstof, helium, zuurstof — kleurden ze de beelden in als echte onderzoekers.

De resultaten waren verbluffend accuraat: elke foto kreeg een eigen interpretatie, maar allemaal brachten ze de schoonheid van het heelal op hun eigen manier tot leven.

🔭 Aan de slag als astrofotograaf

Na de middag namen de leden van de werkgroep astrofotografie het over. Stijn demonstreerde zijn telescoopopstelling en vertelde hoe hij met zorg en geduld de nachtelijke hemel in beeld brengt. Hij toonde hoe astrofoto’s gemaakt en bewerkt worden — van eenvoudige smartphonebeelden tot professionele opnames met grote telescopen, zelfs tot in Chili.

De kinderen mochten zelf experimenteren met beeldbewerking en zagen hun ruwe beelden langzaam veranderen in echte kunstwerken uit de ruimte. De verwondering was groot: “Wauw, dat heb ik zelf gemaakt!”. Jawel! En meer nog, je hebt dat zelf gemaakt op minder dan een dag tijd! Hoedje af!

🪐 De sterrenhemel in je broekzak

Afsluiten deden we met Stellarium, een virtuele sterrenhemel die ondertussen al door het bredere publiek bekend is. Maar hoe werk je daar nu precies mee? De deelnemers leerden hoe ze de objecten van hun bewerkte beelden konden terugvinden aan de virtuele nachtelijke hemel. Met een paar handige trucjes kunnen ze voortaan zelf nevels, sterren en clusters opsporen — gewapend met kennis én nieuwsgierigheid.

Een kamp zoals geen ander

Het SPACE LAB bewijst elke keer weer dat wetenschap, spel en creativiteit perfect samengaan, ook in de vakantie 😉. De jonge deelnemers leerden niet alleen over licht, sterren en nevels, maar ontdekten ook dat ze zélf onderzoek kunnen doen en beelden kunnen creëren die zowel artistiek als wetenschappelijk waardevol zijn.

Wie na deze dag zin heeft om verder te duiken in astrofotografie, kan aansluiten bij de werkgroep astrofotografie van de Volkssterrenwacht in Gent. Want wie weet — misschien hangt de volgende bekroonde astrofoto binnenkort wel aan de muur van één van deze jonge ruimteonderzoekers!

Vrijdag 24 oktober 2025 – Wat een boeiende weken bij ESERO Belgium! Samen met tientallen leerkrachten uit heel Vlaanderen doken we in de wondere wereld van ruimtevaart, wetenschap en techniek. Van satellieten in een blikje tot een eigen maanbasis: elke vorming bracht onze projecten, nieuwe ideeën en enthousiasme tot bij de leerkrachten om STEM in de klas tot leven te brengen.

Hieronder vind je een overzicht van onze recente vormingen — misschien zat jij er wel bij?

🛰️ CanSat: een satelliet in een blikje

Online vorming – 11 september ’25

Zin om je leerlingen écht te inspireren? Tijdens onze online vorming over CanSat ontdekten 18 leerkrachten hoe ze hun leerlingen kunnen uitdagen om zelf een mini-satelliet te bouwen — in een frisdrankblikje!

We gingen dieper in op de werking van het project, de rol van de leerkracht en de kansen die het biedt om wetenschap, techniek en teamwork te combineren. De deelnemers leerden hoe hun leerlingen niet enkel uitvoeren, maar ook bedenken, ontwerpen en analyseren — net als echte ingenieurs.

Helemaal welkom op onze volgende CanSat-vorming die zal plaatsvinden in mei 2026. Houdt de vormingpagina goed in de gaten om meteen mee te zijn!

🌍 Climate Detectives: onderzoek het klimaat rond je school

UGent Volkssterrenwacht Armand Pien – 18 september ’25 

Tijdens de Climate Detectives-vorming leerden leerkrachten hoe hun leerlingen als echte klimaatonderzoekers aan de slag kunnen. In dit ESA-project bestuderen leerlingen een lokaal klimaatprobleem, analyseren satellietbeelden, verzamelen data en bedenken oplossingen.

Onder begeleiding van wetenschappers leren teams hoe ze hun onderzoek opbouwen en hoe ze met hun resultaten écht impact kunnen maken — op school, thuis of in de buurt.
We verwelkomden een klein publiek van drie leerkrachten, maar met grootse plannen voor hun leerlingen!

💻 Astro Pi: programmeer voor het ISS

Online vorming – 7 oktober ’25

Oudere leerlingen dagen we uit met Astro Pi Mission Space Lab: een project waarin ze échte code schrijven voor het Internationaal Ruimtestation (ISS).

Tijdens deze vorming leerden leerkrachten hoe hun leerlingen data kunnen analyseren van foto’s die door astronauten genomen worden — en zelfs berekenen hoe snel het ruimtestation beweegt ten opzichte van de aarde.
De best werkende codes worden echt uitgevoerd in het ISS, waarna de data terug naar de aarde komen voor verdere analyse. Ruimtevaart wordt zo tastbaar in de klas!

🌕 Moon Camp: bouw je eigen maanbasis

UGent Volkssterrenwacht Armand Pien – 13 oktober ’25

Tijdens onze Moon Camp-vorming namen leerkrachten een stap op het maanoppervlak — althans, virtueel! In dit ESA-project ontwerpen leerlingen hun eigen maanbasis, van woonruimte tot laboratorium.

Met Tinkercad, Minecraft, of zelfs 3D-software voor gevorderden, ontdekken leerlingen hoe het is om als ingenieur te denken én te ontwerpen. De vorming toonde de vijf aanwezige leerkrachten hoe ze dit project kunnen inzetten in verschillende onderwijsniveaus — van lager tot secundair onderwijs, en zelfs buitengewoon onderwijs.

👩‍🚀 Mission X: train als een astronaut

UGent Volkssterrenwacht Armand Pien – 20 oktober ’25

Mission X is een van onze meest speelse, maar tegelijk leerrijke projecten. Tijdens onze jaarlijkse vorming ontdekken je samen met onze lesgeefster Leonie hoe leerlingen van 8 tot 12 jaar stap voor stap leren leven en bewegen als astronauten.

Met elke fysieke of wetenschappelijke uitdaging verdienen ze kilometers voor mascottes Leo en Luna, die samen op weg zijn naar de maan. Beweging, wetenschap en ruimtevaart smelten hier samen tot een motiverend leertraject.

Leonie mocht één leerkracht verwelkomen, wat het ineens een privé-vorming maakte. Super dus om één op één alles door te nemen, en zelfs een beetje Moon Camp te bespreken.

Ruimtevaart in de klas: van inspiratie tot praktijk

Antwerpen CNO –  21 oktober ’25

In Antwerpen sloten we onze eerste reeks vormingen af met “Ruimtevaart in de klas”. Hier leerden 12 leerkrachten hoe ze met ruimtevaartprojecten STEM-onderwijs kunnen versterken.

Van CanSat en Climate Detectives tot Astro Pi en ASGARD: we toonden hoe elk project leerlingen helpt om onderzoekend te leren en écht betrokken te zijn bij wetenschap.

Daarnaast kregen de deelnemers heel wat praktische tips: hoe begin je eraan, hoe koppel je dit aan de leerplannen, en welke ondersteuning biedt ESERO Belgium?
Het antwoord: je staat er nooit alleen voor. Ons team blijft bereikbaar via e-mail, telefoon of videogesprek om te helpen waar nodig.

Donderdag 23 oktober 2025 – Komend weekend draaien we opnieuw aan de wijzers van de tijd: de wintertijd gaat in! Op zondag om 3 uur ’s ochtends draaien we de klok één uur terug, en kunnen we dus een uurtje langer slapen. Maar wist je dat deze eenvoudige handeling — die wij op aarde doen — eigenlijk alles te maken heeft met astronomie?

🌍 Tijd en de draaiende aarde

De tijd zoals wij die meten, is rechtstreeks verbonden aan de rotatie van de aarde. Eén volledige draai rond haar as duurt ongeveer 24 uur — dat noemen we een dag. Omdat de aarde op een lichthellende draai-as rond de zon beweegt, verandert de hoeveelheid daglicht die we krijgen doorheen het jaar. In de winter worden de dagen korter, in de zomer langer.

Om beter gebruik te maken van het daglicht, hebben we de zomer- en wintertijd ingevoerd. In de zomer zetten we de klok een uur vooruit, zodat het ’s avonds langer licht blijft. In de winter keren we terug naar de “echte” zonnetijd.

☀️ Wat heeft de zon ermee te maken?

De zon staat niet elke dag op exact hetzelfde moment op haar hoogste punt. Dat komt omdat:

• de aarde niet perfect rond de zon draait (de baan is een ellips);

• de aardas schuin staat ten opzichte van die baan.

Daardoor loopt onze “kloktijd” niet altijd gelijk met de zonnetijd — het moment waarop de zon recht boven ons staat. Astronomen gebruiken hiervoor soms het begrip “ware zonnetijd” tegenover “middelbare zonnetijd”.

🪐 Tijd in de ruimte

Als astronauten op het Internationaal Ruimtestation (ISS) werken, wordt het nog interessanter. Zij zien de zon elke 90 minuten opkomen en ondergaan! Om niet helemaal gek te worden van al die “dagen”, gebruiken ze een vaste tijdzone: UTC (Universal Time Coordinated) — dezelfde standaardtijd die ook in de sterrenkunde wordt gebruikt.

Dat is een mooie aanleiding om in de klas te praten over:

• hoe tijdzones op aarde ontstaan;

• wat het verschil is tussen kloktijd en zonnetijd;

• hoe we tijd meten op andere planeten (een “sol” op Mars duurt bijvoorbeeld 24 uur en 39 minuten).

🧭 Klasidee: maak je eigen zonnewijzer

Wil je de wintertijd in de klas aangrijpen voor een lesje wetenschap? Laat je leerlingen een zonnewijzer bouwen! Zo ontdekken ze zelf hoe de stand van de zon de tijd kan aangeven. Je vindt stap-voor-stap handleidingen en klasopdrachten bij ons lesmateriaal van de Fritzkoffer.