24 jul 2025 jul 2025

Lesmateriaal secundair: Nexus Island

2025-08-13T09:25:56+02:00

Lesmateriaal: Nexus Island 🦠

Exoplaneten STEM module – Een spelgebaseerd lespakket over de verkenning van ecosystemen

Het lesmateriaal “Nexus Island”, geïnspireerd door een wetenschappelijke expeditie onder leiding van EMBL met de titel “TRaversing European Coastlines (TREC)”, nodigt leerlingen uit om hun kijk op het milieu waarin we leven te herzien. De focus ligt op de interactie tussen levende organismen, niet-levende omgevingsfactoren en mensen, evenals hun onderlinge afhankelijkheden en aanpassingsstrategieën.

De spelgerichte aanpak besteedt bijzondere aandacht aan de biodiversiteit van onze ecosystemen, in het bijzonder op microscopisch niveau, en aan de mate waarin micro-organismen kwetsbaar zijn voor de dynamiek van een veranderende omgeving.

Daarnaast wordt de rol van wetenschappelijk onderzoek benadrukt: het leveren van gegevens die de basis vormen voor verdere discussies en acties, in relatie tot de analyse van elk element en organisme in het milieu.

✔️ Niveau: 14-16 years

✔️ Vakken/eindtermen: Biologie, STEM, natuurwetenschappen

✔️ Partners: EMBL (European Molecular Biology Laboratory)

✔️ Versie: 27 juni 2024

✔️ Talen: Lerarenhandleiding in het Engels, Speelkaarten ook in het Nederlands

Contents of the bundle 📖

  • Duration: 45/55 minutes
  •  Number of participants: Between 8 and 24, divided in 4 teams
  • Minimum space: 5×5 metres of open space (no chairs, tables, etc.)
  • Materials: walkable map (a carpet), deck of cards
  • Overview: Everybody taking part in the workshop is a “citizen” living on Nexus Island. The island is portrayed on a walkable 4 x 4 metres map. The different parts of the workshop are linked together by a story that spans 3 days:
    • Day 1: the citizens discover the microorganisms living on the island.
    • Day 2: the island is suddenly affected by an extreme event, and the citizens have to understand what happened during this event, and assess the implications for the island’s organisms.
    • Day 3: the citizens recommend actions to the island’s government to remedy the situation.

  •  The workshop is divided into 5 parts:
    • Introduction (Intro)
    • First day of the story
    • Second day of the story
    • Third day of the story
    • Conclusion

Here the pedagogical and didactic approach is fully set out in tables.

What does TREC and the workshop have in common?

How does the location for the game look? Would you like to play in this particular location? Is it welcoming? Is there anything you can do to improve it?

  • Getting to know each other
  • Introducing the game

The game will be different every time it is played. Different participants, different facilitators, different locations, and so on. What matters is that the participants AND you have a very good time. What matters is that everyone has a positive experience. Why? Because we want to have a positive impact on the participants’ perceptions of science & scientists. It is unlikely that participants will remember the scientific content of the game, even just after a couple of hours. But they will remember the feeling of playing the game, and possibly associate that feeling with science. So have fun, talk with them, and let the game take its own shape

  • Farming quadrant
  • Natural Quadrant
  • City Quadrant
  • Industry and estuary quadrant

  • Farming quadrant
  • Natural Quadrant
  • City Quadrant
  • Industry and estuary quadrant

Downloads 👩‍🏫

EMBL – Website

What does EMBL stand for? What do they research? What’s their connection to this recourse?

Nexus Island – Website

Here you can find the original website of the game.

Nexus Island – Teacherguide

Find all the information you need to play the game here.

NEXUS Island – Downloads

Nexus Island Map

Nexus Island playing cards

Lesmateriaal secundair: Nexus Island2025-08-13T09:25:56+02:00
26 jun 2025 jun 2025

Climate Detectives: Minicasus Natuurbranden (Practicum)

2025-06-26T14:16:22+02:00

Lesmateriaal: Minicasus natuurbranden (practicum)

In dit practicum gaan we een natuurband in België bestuderen aan de hand van grondmetingen en satellietbeelden. Voor de grondmetingen gebruiken we databanken van overheidinstanties, zoals het KMI, die ons informatie geven over neerslag en hitte in België. Zo kunnen we een eerste inschatting maken over welke omstandigheden de brand mogelijks veroorzaakt hebben. Daarna gebruiken we satellietbeelden om te leren over droogte, hitte en vegetatie. We bekijken deze beelden voor, tijdens en na de brand om een potentieel verband te onderzoeken. Hiervoor gebruiken we Terrascope, een online tool met infrarood- en FAPAR-data van de Sentinel 2 satelliet. De brand vond plaats in de Hoge Venen (coördinaten: 50.58945°N, 6.18823°E), eind mei 2023.

✔️ Niveau: secundair onderwijs

✔️ Vakken/eindtermen: STEM

✔️ Editie: Juni 2025

Downloads 👩‍🏫

Climate Detectives: Minicasus Natuurbranden (Practicum)2025-06-26T14:16:22+02:00
24 jun 2025 jun 2025

Climate Detectives: Copernicus Browser – handleiding voor leerkrachten

2025-07-14T09:54:58+02:00

Lesmateriaal: Copernicus Browser handleiding voor leerkrachten 🌍

Het doel van deze handleiding is om je te helpen bij het gebruik van de belangrijkste tools van de Copernicus Browser en om te laten zien hoe je deze kan gebruiken met je leerlingen in de klas. Om het nut ervan te illustreren, zullen we een casestudy analyseren, waarbij de focus ligt op een extreme droogte in 2015 bij het Poopó-meer, het op één na grootste meer in Bolivia, dat gedurende een lange periode volledig droogviel.

✔️ Niveau: 2e en 3e graad onderwijs (15-18 jaar)

✔️ Vakken/eindtermen: STEM

✔️ Editie: Juni 2025

Downloads 👩‍🏫

Climate Detectives: Copernicus Browser – handleiding voor leerkrachten2025-07-14T09:54:58+02:00
5 jun 2025 jun 2025

Lesmateriaal: infrarood webcam-hack

2025-06-05T10:11:44+02:00

Lesmateriaal: Infrarood Webcam-hack

Infrarood licht gebruiken om de wereld op een nieuwe manier te observeren.

Deze reeks van drie activiteiten zal de leerlingen in staat stellen het elektromagnetische spectrum te begrijpen en infrarode straling waar te nemen door een goedkope webcam aan te passen. Er wordt besproken hoe infraroodstraling kan worden gebruikt om informatie te verkrijgen die met zichtbaar licht niet beschikbaar is. De leerlingen zullen ook satellietbeelden analyseren en zo begrijpen waarom het nuttig is om in infrarood te “zien”.

ESERO Belgium heeft dit pakket aangepast voor Vlaams onderwijs, onder meer door een lijst van Vlaamse eindtermen toe te voegen.

✔️ Niveau: Secundair onderwijs

✔️ Vakken/eindtermen: Aardwetenschappen, biologie, STEM, digitale competenties, duurzaamheid, leercompetenties, ruimtelijk bewustzijn, sociaal-relationele competenties, chemie, fysica, wiskunde,…

✔️ Partners: ESERO Belgium, ESA Education

Inhoud van de bundel 📖

Info over het lespakket
Eindtermen
Activiteitenoverzicht

Inleiding
Achtergrond

Activiteit 1: De webcam hacken
Activiteit 2: Objecten bekijken in infrafoor licht
Activiteit 3: Kijken naar de aarde in infrarood licht

Werkblad leerlingen
Links

Downloads – Lesmateriaal 👩‍🏫

Lesmateriaal: infrarood webcam-hack2025-06-05T10:11:44+02:00
8 apr 2025 apr 2025

Lesmateriaal: ESA – Space for kids

2025-05-19T14:26:34+02:00

Lesmateriaal: Space for kids

“Space for Kids” van het Europese Ruimtevaart Agentschap (ESA) is een website vol materiaal dat kinderen wil warm maken voor de ruimte, met interactieve werkvormen, videos, en informatie over het heelal, de planeten, en de ESA ruimtemissies.

✔️ Niveau: kids

✔️ Partners: ESERO Belgium, ESA Education

Lesmateriaal: ESA – Space for kids2025-05-19T14:26:34+02:00
8 apr 2025 apr 2025

Lesmateriaal: ESA teach with space

2025-04-08T14:15:51+02:00

Lesmateriaal: Teach with space

ESA’s Teach with Space collection, developed in collaboration with the European Space Education Resources Office (ESERO) network, is a set of innovative curricular classroom resources that use space as the entry point to run STEM lessons during school hours. These resources include teaching guidelines, student activities, and experiment kits.

✔️ Niveau: Lager en secundair onderwijs

✔️ Vakken/eindtermen:
Basisonderwijs
Mens en maatschappij (Ruimte), Wetenschappen en Techniek (Techniek),…

Secundair onderwijs
Ruimtelijk bewustzijn, STEM, Aardwetenschappen,

✔️ Partners: ESERO Belgium, ESA Education

Lesmateriaal: ESA teach with space2025-04-08T14:15:51+02:00
25 mrt 2025 mrt 2025

Lesmateriaal secundair: Banen berekenen

2025-03-26T10:44:29+01:00

Lesmateriaal: banen berekenen 🖩

Bereken de baan van een planeet of komeet met Newton en Kepler

Zelf banen berekenen
Door gebruik te maken van de basiswetten van Newton en Kepler kunnen de leerlingen op eenvoudige manier banen van hemellichamen berekenen in Excel. Naast het lesmateriaal zelf, bieden we observatiegegevens van 3000 verscillende kometen. Als elke leerling de baan van 1 lomeet berekend, dan zullen ze zelf ontdekken dat het verste punt telkens net voorbij Neptunus ligt. Met andere woorden, ze ontdekken zelf de Kuijpergordel!

✔️ Niveau: 2de en 3de graad secundair onderwijs

✔️ Vakken/eindtermen: Fysica, Ruimtelijk bewustzijn, Digitale competenties, STEM

✔️ Partners: ESERO Belgium, Leraar Werner Poets

✔️ Editie: ESERO Belgium 2017 > Vernieuwde editie in 2021

Inhoud van de bundel 📖

Het doel van deze cursus

  • Inleiding
  • Numerieke verificatie van de wetten van Kepler m.b.v. de 2de wet van Newton en de gravitatiewet

Hoe deze cursus gebruiken?

Opbouw van de berekeningsmethode.

❶ Bepalen van de positie op moment T1

❷ Bepalen van de versnelling op moment T1

❸ Bepalen van de snelheid op moment T1

❹ Bepalen van de positie op moment T2

❺ Bepalen van de versnelling op moment T1

❶ Bepalen van een baan van een komeet

❷ Bepalen van de afstand van het aphelium van de komeet tot de zon.

❸ Bepalen van de periode van de komeet

❹ Verifiëren van de eerste wet van Kepler

❺ Verifiëren van de tweede wet van Kepler

❻ Verifiëren van de derde wet van Kepler

Antwoorden op de uitbreidingsvragen

Downloads – Lesmateriaal 👩‍🏫

Bereken zelf de banen van een planeet, een komeet, een asteroïde, of een satelliet in Excel

In deze cursus wordt stap voor stap uitgelegd hoe de leerlingen de berekening van een baan kunnen uitvoeren, op basis van enkele echte observatiegegevens : de afstand tot de zon en de snelheid ten opzichte van de zon in het perihelium (= dichtste punt bij de zon).

Hulpbestanden bij de cursus ‘Banen berekenen’

  • Een blanco Excel werkblad waarin de leerlingen hun berekeningen kunnen maken.
  • Wetenschappelijke waarnemingen van 3000 echte kometen (met dank aan de Koninklijke Sterrenwacht van België).
  • Een Excel werkblad die correct ingevuld is voor de baan van de Aarde.

Lesmateriaal secundair: Banen berekenen2025-03-26T10:44:29+01:00
6 mrt 2025 mrt 2025

Lesmateriaal: Moon Camp workshop voor kampen

2025-06-26T16:50:36+02:00

Lesmateriaal: Moon Camp workshop voor kampen 🌝

Via deze reeks activiteiten gaan de jongeren ondervinden dat ruimtereizen niet zo simpel is en dat je met veel zaken moet rekening houden. Wat hier op Aarde evident lijkt, is op de Maan helemaal anders. Na het uitvoeren van verschillende proefjes en demonstraties gaan de leerlingen zelf aan de slag met het creëren van een maanbasis. Dit doen ze door eerst een schets te maken op papier om vervolgens aan de slag te gaan met een designtool naar keuze (: kunst, robotica, 3D-tools, AR, VR, …).

8-14 jaar

✔️ Niveau: 8-14j

✔️ Vakken/eindtermen:

Lager onderwijs:
Natuur (levende en niet-levende natuur; gezondheid; milieu) , Techniek, sociale vaardigheden, Nederlands (luisteren, spreken, strategieën)

Secundair onderwijs:
Aardwetenschappen, biologie, STEM, digitale competenties, duurzaamheid, leercompetenties, ruimtelijk bewustzijn, sociaal-relationele competenties, chemie, fysica, wiskunde, …

✔️ Partners: ESERO Belgium en UGent Volkssterrenwacht Armand Pien (productie lesmateriaal & lerarenvorming)

✔️ Editie: maart 2025

Inhoud van de bundel 📖

  • Doel van deze cursus
  • Waarom een maanbasis bouwen op kamp?

  • Benodigdheden per activiteit
  • Wat doe je best voor je met deze activiteit start?

  • Dag 1: Aanvang van de lessenreeks
    • Brainstorm dagelijks leven op aarde.
    • Brainstorm dagelijks leven op de maan
  • Dag 2: Demo’s en proefjes
    • Grote groep: uitleg opdracht
    • Demo: aarde-maan
    • Proefje IR-straling
    • Proefje UV-straling
  • Dag 3: Demo’s en proefjes
    • Demo: Druk op de maan
    • Demo: Maanfases
    • Proefje: Water filteren
  • Dag 4: Demo’s en proefjes
    • Demo: Tidal locked
  • Dag 5: Demos’s en proefjes
    • Demo: Meteorieten op aarde VS de maan
    • Proefje: Meteorieten op de maan
  • Duowerk: Uittekenen van de maanbasis
  • In groep: Maanbasissen voorstellen

Downloads 👩‍🏫

Handleiding

In deze bijlage kan je handleiding terugvinden van de kampactiviteit.
Je vindt er het overzicht van de verschillende activiteiten en bijhorende tijden terug.
Op deze pagina vind je ook aanvullende video’s terug aangevuld met een korte samenvatting van de inhoud van de video.

Maanbasis: bouwplek

Maanbasis: indeling van de ruimtes

Maanbasis: bouwmateriaal

Maanbasis: bescherming tegen radiatie

Maanbasis: bescherming tegen meteorietenregen

Voorziening: elektriciteit

Voorziening: water

Voorziening: voedsel

Voorziening: zuurstof

Verplaatsing: lancering

Verplaatsing: reizen naar de maan

Verplaatsing: landen

Verplaatsing: reizen

Verplaatsing: Orion

Werk: communicatie

Werk: afval

Werk: robots

Werk: experimenten

Lesmateriaal: Moon Camp workshop voor kampen2025-06-26T16:50:36+02:00
20 feb 2025 feb 2025

Lesmateriaal: Zwaartekracht game

2025-02-20T15:52:08+01:00

Lesmateriaal: Zwaartekracht Game

Leer hoe een object zich gedraagt onder invloed van de zwaartekracht. Waarom draait de maan om de aarde heen? Hoe werken satellieten? Met dit trial en error spel ondervind je welke invloed de zwaartekracht uitoefent op objecten in de ruimte.

Veel speelplezier!

✔️ Niveau: kleuterklas, lager onderwijs en secundair onderwijs (alle leeftijden)

✔️ Vakken/eindtermen:
Basisonderwijs
Mens en maatschappij (Ruimte), Wetenschappen en Techniek (Techniek),

Secundair onderwijs
Ruimtelijk bewustzijn, STEM, Aardwetenschappen,

✔️ Partners: ESERO Belgium, ESERO Nederland, NEMO

✔️ Editie: februari 2025

Lesmateriaal: Zwaartekracht game2025-02-20T15:52:08+01:00
6 jan 2025 jan 2025

Lesmateriaal: Augmented Reality Sandbox Handleiding

2025-03-26T10:26:53+01:00

Lesmateriaal: Augmented Reality Sandbox Handleiding 🤖

Handleiding om een Augmented reality sandbox te bouwen in je klas en dit te gebruiken als model voor aardobservatie

✔️ Niveau: kleuterklas, lager onderwijs en secundair onderwijs (alle leeftijden)

✔️ Vakken/eindtermen:
Basisonderwijs
Mens en maatschappij (Ruimte), Wetenschappen en Techniek (Techniek),

Secundair onderwijs
Ruimtelijk bewustzijn, STEM, Aardwetenschappen,

✔️ Partners: ESERO Belgium

✔️ Editie: februari 2017

Downloads 👩‍🏫

Lesmateriaal: Augmented Reality Sandbox Handleiding2025-03-26T10:26:53+01:00
Go to Top