15 sep 2025 sep 2025

Lesmateriaal secundair: Het ritme van de planeet opmeten

2025-09-15T17:06:15+02:00

Lesmateriaal: Het ritme van de planeet opmeten

In deze reeks oefeningen zullen de leerlingen leren hoe gegevens door sensoren worden verzameld en hoe de baan van een satelliet van invloed is op de details die hierdoor worden verkregen.
Een op tekst gebaseerde oefening introduceert het concept van teledetectie en bekijkt hoe sensoren en satellieten in verschillende banen kunnen worden afgestemd op de beoogde toepassing.
Dit wordt gevolgd door een wiskundige oefening waarin factoren worden onderzocht die van invloed zijn op de mate van detail die zichtbaar is opeen satellietbeeld.
In de laatste oefening gebruiken de leerlingen de webtoepassing Climate from Space om een reeks klimaatvariabelen tijdens El Niño- en La Niña-gebeurtenissen te onderzoeken.

✔️ Niveau: Secundair onderwijs

✔️ Vakken: Natuurwetenschappen, digitale competenties, ruimtelijk bewustzijn

✔️ Partners: ESERO Belgium, ESA Education

Inhoud van de bundel 📖

Het ritme van de planeet opmeten: Overzicht
Samenvatting van de oefeningen
Klimaat vanuit de ruimte
Het observeren van de aarde vanuit de ruimte: achtergrondinformatie

Oefening 1: Het ritme van de planeet
Oefening 2: Wat kunnen we zien vanuit de ruimte?
Oefening 3: El Niño en La Niña

Werkblad 1: Het ritme van de planeet
Werkblad 2: Wat kunnen we zien vanuit de ruimte?
Werkblad 3: El Niño en La Niña

Informatieblad 1: Het ritme van de planeet

Links

Downloads – Lesmateriaal 👩‍🏫

Lesmateriaal secundair: Het ritme van de planeet opmeten2025-09-15T17:06:15+02:00
15 sep 2025 sep 2025

Lesmateriaal secundair: Een doorvaart opent

2025-09-15T14:22:41+02:00

Lesmateriaal: Een doorvaart opent

Arctisch zee-ijs en klimaatverandering

In deze reeks activiteiten zullen de leerlingen ontdekken welke belangrijke rol het Arctische zee-ijs speelt in het klimaatsysteem van de aarde in de context van de Noordwestelijke Doorvaart.
De eerste activiteit is een wiskundig onderzoek naar de smeltsnelheid van zee-ijs om te illustreren wat bedoeld wordt met Arctische versterking.
Een praktisch onderzoek biedt de gelegenheid om te bespreken hoe modellen in de wetenschap worden gebruikt en na te denken over de moeilijkheden om de effecten van klimaatverandering te meten en te voorspellen.
De leerlingen gebruiken vervolgens de Climate from Space web applicatie om seizoensgebonden en langetermijntrends in de omvang van het zee-ijs en de temperatuur van het zeeoppervlak te onderzoeken.

✔️ Niveau: Secundair onderwijs

✔️ Vakken: Natuurwetenschappen, digitale competenties, ruimtelijk bewustzijn

✔️ Partners: ESERO Belgium, ESA Education

Inhoud van de bundel 📖

Overzicht
Samenvatting van de activiteiten
Klimaat vanuit de ruimte
Zee-ijs en klimaat: achtergrondinformatie

Activiteit 1: Hoe snel smelt het zee-ijs?
Activiteit 2: Oceaantemperatuur en ijssmeltsnelheid
Activiteit 3: De Noordwestelijke doorvaart

Werkblad 1
Werkblad 2
Werkblad 3

Informatieblad 1
Informatieblad 2
Informatieblad 3

Links
Bijlage: Wist je dat?

Downloads – Lesmateriaal 👩‍🏫

Lesmateriaal secundair: Een doorvaart opent2025-09-15T14:22:41+02:00
15 sep 2025 sep 2025

Lesmateriaal secundair: De pols van de planeet nemen

2025-09-15T13:10:33+02:00

Lesmateriaal: De pols van de planeet nemen

In deze reeks activiteiten zullen de leerlingen leren hoe verschillende soorten elektromagnetische straling worden gebruikt om waar te nemen hoe onze planeet verandert. De eerste activiteit geeft een overzicht van de gebieden van het elektromagnetisch spectrum en schetst hoe deze worden gebruikt bij aardobservatie.
In de tweede activiteit leren de leerlingen wat valse-kleurenbeelden zijn en gebruiken ze gegevens van een aardobservatiesatelliet om dergelijke beelden te maken en zo een veranderend gebied te onderzoeken.
In de laatste activiteit combineren de leerlingen deze techniek met klimaatgegevens van andere satellieten om een gedetailleerd verslag over een grote overstroming of droogte te produceren.

✔️ Niveau: Secundair onderwijs

✔️ Vakken: Natuurwetenschappen, digitale competenties, ruimtelijk bewustzijn

✔️ Partners: ESERO Belgium, ESA Education

Inhoud van de bundel 📖

Pols van de planeet nemen: Overzicht
Samenvatting van de activiteiten
Klimaat vanuit de ruimte
Monitoren van de aarde vanuit de ruimte: achtergrondinformatie

Activiteit 1: De pols van de planeet nemen
Activiteit 2: Zien door kleuren
Activiteit 3: ‘Climate from space’ verkennen

Werkblad 1: De pols van de planeet nemen
Werkblad 2: Zien door kleuren
Werkblad 3: ‘Climate from space’ verkennen

Informatieblad 1: Zien door kleuren

Links

Downloads – Lesmateriaal 👩‍🏫

Lesmateriaal secundair: De pols van de planeet nemen2025-09-15T13:10:33+02:00
15 sep 2025 sep 2025

Lesmateriaal secundair: De koolstofcyclus

2025-09-15T13:10:55+02:00

Lesmateriaal: De koolstofcyclus

In deze reeks activiteiten zullen de leerlingen leren over de koolstofcyclus en deze gebruiken om acties op individueel en gemeenschapsniveau te identificeren om de hoeveelheid koolstof die in de atmosfeer wordt uitgestoten te verminderen.
Een praktische activiteit waarbij huishoudelijke materialen worden gebruikt, gaat in op de gevolgen van oceaanverzuring, zodat de leerlingen een nauwkeuriger experiment kunnen ontwerpen om in een laboratoriumomgeving uit te voeren.
In de laatste activiteit gebruiken de leerlingen echte klimaatgegevens in de webtoepassing Climate from Space om een vraag over een onderdeel van de koolstofcyclus te onderzoeken.

✔️ Niveau: Secundair onderwijs

✔️ Vakken: Natuurwetenschappen, STEM, digitale competenties, duurzaamheid, Nederlands, ruimtelijk bewustzijn, burgerschap

✔️ Partners: ESERO Belgium, ESA Education

Inhoud van de bundel 📖

De koolstofcyclus: Overzicht
Samenvatting van de activiteiten
Klimaat vanuit de ruimte
Koolstof en klimaat: achtergrondinformatie

Activiteit 1: De kolencyclus
Activiteit 2: Zure oceanen
Activiteit 3: Koolstof vanuit de ruimte volgen

Werkblad 1: De koolstofcyclus
Werkblad 2: Zure oceanen
Werkblad 3: Koolstof vanuit de ruimte volgen

Informatieblad 1: De koolstofcyclus

Links

Downloads – Lesmateriaal 👩‍🏫

Lesmateriaal secundair: De koolstofcyclus2025-09-15T13:10:55+02:00
15 sep 2025 sep 2025

Lesmateriaal secundair: Biodiversiteit en habitatverlies

2025-09-15T11:07:41+02:00

Lesmateriaal: Biodiversiteit en habitatverlies

Deze reeks activiteiten begint met een leesopdracht waarin woordenschat en ideeën worden geïntroduceerd die belangrijk zijn om de relatie tussen klimaatverandering en ecosystemen te bestuderen.
Een veldonderzoek van een lokaal gebied, dat kan worden uitgevoerd met zelfgemaakte apparatuur, wordt uitgebreid met een meting van de biodiversiteit die later kan worden gebruikt om de waarschijnlijke veerkracht van verschillende regio’s te vergelijken.
In de laatste activiteit gebruiken de leerlingen de Climate from Space web applicatie om na te gaan hoe een reeks geschikte factoren die de habitat van een plaatselijke soort beschrijven, zijn veranderd, en dit in verband te brengen met recente en potentiële veranderingen in de populatie van de soort.

✔️ Niveau: Secundair onderwijs

✔️ Vakken: Natuurwetenschappen, wiskunde, STEM, digitale competenties,duurzaamheid, Nederlands, ruimtelijk bewustzijn

✔️ Partners: ESERO Belgium, ESA Education

Inhoud van de bundel 📖

Overzicht
Samenvatting van de activiteiten
Climate from Space
Klimaat en biodiversiteit: achtergrondinformatie

Activiteit 1: Kernideeën
Activiteit 2: Het meten van biodiversiteit
Activiteit 3: Lokale habitats

Leerlingen werkblad 1
Leerlingen werkblad 2
Leerlingen werkblad 3

Informatieblad 1

Links

Downloads – Lesmateriaal 👩‍🏫

Lesmateriaal secundair: Biodiversiteit en habitatverlies2025-09-15T11:07:41+02:00
12 sep 2025 sep 2025

Lesmateriaal secundair: Na de storm

2025-09-12T14:47:35+02:00

Lesmateriaal: Na de storm

De orkaan Matthew volgen en de gevolgen ervan analyseren

Deze activiteiten gebruiken het voorbeeld van orkaan Matthew om de toepassingen van aardobservatiegegevens bij het volgen van orkanen en het beoordelen van de nasleep ervan te verkennen. De leerlingen zullen leren hoe een orkaan zich ontwikkelt en welke gevolgen extreem weer kan hebben voor de samenleving. Ze zullen dit doen door satellietbeelden te vergelijken.

De activiteit kan worden uitgevoerd in een ICT-suite waarin de leerlingen zelfstandig leren over de beelden of kan worden onderwezen met behulp van een meer actieve leerstijl in de klas.

✔️ Niveau: Secundair onderwijs

✔️ Vakken: Wiskunde – natuurwetenschappen – technologie – STEM, Ruimtelijk bewustzijn, Duurzaamheid, Digitale competenties

✔️ Partners: ESERO Belgium, ESA Education

Inhoud van de bundel 📖

Info over het lespakket
Eindtermen
Samenvatting activiteiten

Inleiding
Achtergrond

Activiteit 1: Volg de orkaan
Activiteit 2: Gevolgen van orkaan Mathew

Leerlingenwerkblad

Links
Bijlage

Downloads – Lesmateriaal 👩‍🏫

Lesmateriaal secundair: Na de storm2025-09-12T14:47:35+02:00
12 sep 2025 sep 2025

Lesmateriaal secundair: Zee-ijs vanuit de ruimte

2025-09-12T14:41:50+02:00

Lesmateriaal: Zee-ijs vanuit de ruimte

Onderzoek naar Arctisch zee-ijs en het verband met het klimaat

In deze reeks activiteiten onderzoeken de leerlingen het poolijs. Eerst zullen ze een praktische activiteit uitvoeren om uit te zoeken wat er gebeurt ‘als de oceaan bevriest’. Vervolgens zullen ze satellietbeelden gebruiken om de concentratie en de omvang van het zee-ijs te analyseren en te zien hoe deze parameters de afgelopen decennia zijn veranderd. Ze leren waar ter wereld zee-ijs te vinden is en analyseren actuele en langlopende satellietgegevens over de zee-ijsconcentratie in het Noordpoolgebied. Deze activiteit heeft betrekking op een van de belangrijkste indicatoren waarover wetenschappers beschikken om de klimaatverandering en de mogelijke gevolgen ervan te bestuderen.

✔️ Niveau: Secundair onderwijs

✔️ Vakken: Wiskunde – natuurwetenschappen – technologie – STEM, Ruimtelijk bewustzijn, Duurzaamheid, Digitale competenties

✔️ Partners: ESERO Belgium, ESA Education

Inhoud van de bundel 📖

Algemene info
Eindtermen
Samenvatting activiteiten

Inleiding
Achtergrond

Activiteit 1: Wanneer de oceanen bevriezen
Activiteit 2: Zee-ijs vandaag
Activiteit 3: Zee-ijs doorheen de seizoenen

Werkblad leerlingen

Links
Bijlage

Downloads – Lesmateriaal 👩‍🏫

Lesmateriaal secundair: Zee-ijs vanuit de ruimte2025-09-12T14:41:50+02:00
12 sep 2025 sep 2025

Lesmateriaal secundair: Het broeikaseffect en zijn gevolgen

2025-09-12T14:19:28+02:00

Lesmateriaal: Het broeikaseffect en zijn gevolgen

Opwarming van de aarde onderzoeken

Deze reeks activiteiten omvat praktische experimenten en de interpretatie van satellietbeelden voor een beter begrip van algemene effecten van de opwarming van de aarde.

In activiteit 1 maken de leerlingen een model om het broeikaseffect te demonstreren en aan te tonen dat een hoger koolstofdioxidegehalte (CO2) tot een hogere temperatuur leidt. Het experiment zal worden aangevuld met de interpretatie van satellietbeelden waarop het CO2-niveau van de aarde in verschillende perioden te zien is. De leerlingen zullen dan leren over enkele gevolgen van een versterkt broeikaseffect – het smelten van ijs en veranderende albedowaarden. De leerlingen zullen deze onderwerpen onderzoeken in activiteit 2 en 3.

✔️ Niveau: Secundair onderwijs

✔️ Vakken: Wiskunde – natuurwetenschappen – technologie – STEM, Ruimtelijk bewustzijn, Duurzaamheid, Digitale competenties

✔️ Partners: ESERO Belgium, ESA Education

Inhoud van de bundel 📖

Info over het lespakket
Eindtermen
Activiteitenoverzicht

Inleiding
Achtergrond

Activiteit 1: Broeikaseffect – Wat is dat?
Activiteit 2: Zeeniveau als indicator van opwarming van de aarde
Activiteit 3: Hoe veranderingen in albedo gevolgen kan hebben voor het klimaat

Links
Bijlagen

Downloads – Lesmateriaal 👩‍🏫

Lesmateriaal secundair: Het broeikaseffect en zijn gevolgen2025-09-12T14:19:28+02:00
12 sep 2025 sep 2025

Lesmateriaal secundair: Snelwegen van de oceaan

2025-09-12T14:21:24+02:00

Lesmateriaal: Snelwegen van de oceaan

Zeestromingen en het verband met klimaat

In deze reeks activiteiten zullen de leerlingen een multimedia module gebruiken om te leren over zeestromingen, de snelwegen van de oceanen, en hoe ze belangrijk zijn om het plaatselijke klimaat te begrijpen. Met behulp van een praktische activiteit zullen ze onderzoeken wat de oorzaak is van oceaanstromingen. Ze zullen ook satellietbeelden gebruiken om de temperatuur van het zeeoppervlak te analyseren en begrijpen waarom satellietwaarnemingen nuttig zijn voor het monitoren van zeestromingen.

✔️ Niveau: Secundair onderwijs

✔️ Vakken: Aardwetenschappen, STEM, digitale competenties, duurzaamheid, leercompetenties, ruimtelijk bewustzijn, sociaal-relationele competenties, chemie, fysica, wiskunde,…

✔️ Partners: ESERO Belgium, ESA Education

Inhoud van de bundel 📖

Info over het lespakket
Eindtermen
Activiteitenoverzicht

Inleiding
Achtergrond

Activiteit 1: Oceanen in beweging
Activiteit 2: Hoe kan water zinken?
Activiteit 3: Voel de hitte

Werkblad leerlingen
Links

Downloads – Lesmateriaal 👩‍🏫

Lesmateriaal secundair: Snelwegen van de oceaan2025-09-12T14:21:24+02:00
24 jul 2025 jul 2025

Lesmateriaal secundair: Nexus Island

2025-09-08T13:20:27+02:00

Lesmateriaal: Nexus Island 🦠

STEM module – Een spelgebaseerd lespakket over de verkenning van ecosystemen

Het lesmateriaal “Nexus Island”, geïnspireerd door een wetenschappelijke expeditie onder leiding van EMBL met de titel “TRaversing European Coastlines (TREC)”, nodigt leerlingen uit om hun kijk op het milieu waarin we leven te herzien. De focus ligt op de interactie tussen levende organismen, niet-levende omgevingsfactoren en mensen, evenals hun onderlinge afhankelijkheden en aanpassingsstrategieën.

De spelgerichte aanpak besteedt bijzondere aandacht aan de biodiversiteit van onze ecosystemen, in het bijzonder op microscopisch niveau, en aan de mate waarin micro-organismen kwetsbaar zijn voor de dynamiek van een veranderende omgeving.

Daarnaast wordt de rol van wetenschappelijk onderzoek benadrukt: het leveren van gegevens die de basis vormen voor verdere discussies en acties, in relatie tot de analyse van elk element en organisme in het milieu.

✔️ Niveau: 14-16 years

✔️ Vakken/eindtermen: Biologie, STEM, natuurwetenschappen

✔️ Partners: EMBL (European Molecular Biology Laboratory)

✔️ Versie: 27 juni 2024

✔️ Talen: Lerarenhandleiding in het Engels, Speelkaarten ook in het Nederlands

Contents of the bundle 📖

  • Duration: 45/55 minutes
  •  Number of participants: Between 8 and 24, divided in 4 teams
  • Minimum space: 5×5 metres of open space (no chairs, tables, etc.)
  • Materials: walkable map (a carpet), deck of cards
  • Overview: Everybody taking part in the workshop is a “citizen” living on Nexus Island. The island is portrayed on a walkable 4 x 4 metres map. The different parts of the workshop are linked together by a story that spans 3 days:
    • Day 1: the citizens discover the microorganisms living on the island.
    • Day 2: the island is suddenly affected by an extreme event, and the citizens have to understand what happened during this event, and assess the implications for the island’s organisms.
    • Day 3: the citizens recommend actions to the island’s government to remedy the situation.

  •  The workshop is divided into 5 parts:
    • Introduction (Intro)
    • First day of the story
    • Second day of the story
    • Third day of the story
    • Conclusion

Here the pedagogical and didactic approach is fully set out in tables.

What does TREC and the workshop have in common?

How does the location for the game look? Would you like to play in this particular location? Is it welcoming? Is there anything you can do to improve it?

  • Getting to know each other
  • Introducing the game

The game will be different every time it is played. Different participants, different facilitators, different locations, and so on. What matters is that the participants AND you have a very good time. What matters is that everyone has a positive experience. Why? Because we want to have a positive impact on the participants’ perceptions of science & scientists. It is unlikely that participants will remember the scientific content of the game, even just after a couple of hours. But they will remember the feeling of playing the game, and possibly associate that feeling with science. So have fun, talk with them, and let the game take its own shape

  • Farming quadrant
  • Natural Quadrant
  • City Quadrant
  • Industry and estuary quadrant

  • Farming quadrant
  • Natural Quadrant
  • City Quadrant
  • Industry and estuary quadrant

Downloads 👩‍🏫

EMBL – Website

What does EMBL stand for? What do they research? What’s their connection to this recourse?

Nexus Island – Website

Here you can find the original website of the game.

Nexus Island – Teacherguide

Find all the information you need to play the game here.

NEXUS Island – Downloads

Nexus Island Map

Nexus Island playing cards

Lesmateriaal secundair: Nexus Island2025-09-08T13:20:27+02:00
Go to Top