Donderdag 30 oktober 2025  –  Halloween morgen! Pompoenen worden uitgehold, kostuums liggen klaar en de griezelige sferen vullen de straten. Maar voordat je je volledig overgeeft aan snoep en horrorfilms, hier een klein science-kantje dat je morgen op Halloween met je mede-trick-or-treaters kan delen.

We verdelen het jaar traditioneel in vier seizoenen: lente, zomer, herfst en winter. Zo ver is iedereen mee. Die verdeling doen we op basis van de astronomische punten: de twee equinoxen (lente- en herfst-equinox) en de twee zonnewendes (zomer- en winterzonnewende). Maar er is meer: ongeveer in het midden van elk seizoen liggen de zogenaamde cross-quarter days. Deze dagen zijn eeuwenlang belangrijk geweest in de kalender van onze voorouders, vooral in de Keltische traditie, maar ook in andere agrarische culturen.

En nu komt het leuke: als je kijkt naar het midden van de astronomische herfst en winter, kom je precies uit bij… Halloween! Ja, dat feest van verkleedpartijen, spoken en pompoenen heeft eigenlijk een astronomische achtergrond.

Andere bekende cross-quarter days zijn:

• Groundhog Day (2 februari) – midden van de winter

• May Day (1 mei) – midden van de lente

• Lammas (1 augustus) – midden van de zomer

Deze dagen markeerden vroeger niet alleen de seizoenen, maar waren ook belangrijke momenten voor landbouw en rituelen. Zo werd Lammas bijvoorbeeld gevierd met het eerste graan van het seizoen, terwijl May Day het begin van de zomer en vruchtbaarheid symboliseerde. Halloween past dus perfect in dat rijtje: het markeert het midden van de herfst, een tijd van oogst, maar ook van overgang en mysterie. Niet zo gek dat het van oudsher een tijd was waarin men dacht dat de grens tussen de levende en de geestenwereld dunner was.

Kleine nuance: omdat Halloween altijd op 31 oktober valt, zit er een klein verschil met het exacte astronomische midden van de herfst, dat rond 7 november ligt. Maar laten we eerlijk zijn: een paar dagen verschil maakt het plezier van pompoenen en spoken er niet minder om.

Vanuit wetenschappelijk oogpunt is het idee van cross-quarter days interessant omdat het laat zien hoe mensen eeuwenlang naar astronomische patronen keken om hun leven te structureren. Voorouderlijke kalenders waren geen willekeurige afspraken; ze waren gebaseerd op zon, maan en seizoenen, en daardoor perfect afgestemd op de landbouw en natuurlijke cycli. Halloween is dus niet alleen een feest van griezelige kostuums en trick-or-treaten, maar ook een klein stukje menselijke astronomische geschiedenis dat we elk jaar opnieuw vieren.

Dus terwijl je morgenavond langs verlichte huizen loopt, snoep verzamelt of misschien een enge film kijkt, denk even aan deze oude astronomie: Halloween is eigenlijk een feest dat de seizoenen eert, eeuwenoud maar nog steeds springlevend.