Lesmateriaal: Alien volgen

Minimumdoelen 🎯

Nog niet beschikbaar

Wat is je ruimtelengte?Camille Verbelen2025-11-26T14:37:19+01:00

23 sep 2025 sep 2025

Astronautenlogboek

Camille Verbelen2025-11-26T14:37:27+01:00

Lesmateriaal: Astronautenlogboek

Volg je ruimteavonturen, controleer je voortgang en denk na over je reis in je Mission X Journal.

Laat je leerlingen hun Mission X-activiteiten bijhouden in hun eigen persoonlijke logboek. Het bevat secties voor wekelijkse reflecties, waar leerlingen hun voortgang kunnen bijhouden, hun ervaringen kunnen beoordelen en hun verbeteringen kunnen noteren. Dit helpt hen hun groei te volgen en gemotiveerd te blijven tijdens hun missie. Het dagboek bevat fascinerende feiten over de ruimte, zodat jonge leerlingen de realiteit van ruimtereizen en het leven van astronauten beter begrijpen.

✔️ Niveau: basisonderwijs

✔️ Vakken/eindtermen: organisatie, zelfreflectie, communicatie, zelfevaluatie

✔️ Partners: ESERO Belgium, ESA Education

Snelle feiten 📖

Onderwerp:

Oefen zelfreflectie en zelfevaluatie door ervaringen te documenteren en persoonlijke vooruitgang bij te houden.
Verbeter je schriftelijke communicatievaardigheden door regelmatig in je dagboek te schrijven.
Verbeter je organisatorische vaardigheden door activiteiten, voortgang en verbeteringen systematisch bij te houden

Lestijd: 15-30 min
Benodigde materialen:

Printer
Potlood

Downloads – Lesmateriaal 👩‍🏫

AstronautenlogboekCamille Verbelen2025-11-26T14:37:27+01:00

23 sep 2025 sep 2025

Verminderde zwaartekracht, laag vetgehalte

Camille Verbelen2025-11-26T14:38:15+01:00

Lesmateriaal: Verminderde zwaartekracht, Laag vetgehalte

Ontdek het vetgehalte van een maaltijd en stel een evenwichtige maaltijd samen aan de hand van de informatie over het vetgehalte.

Nu astronauten naar de maan, Mars en verder reizen, wordt de behoefte aan uitgebalanceerde maaltijden nog belangrijker voor ruimtemissies. De hoeveelheid vet in voedsel dat voor ruimtevluchten wordt verpakt, wordt door onderzoekers geanalyseerd voordat het voedsel de ruimte in wordt gestuurd. Het vetgehalte van voedsel wordt vóór consumptie gecontroleerd door diëtisten en voedingswetenschappers.

In dit onderzoek zullen de teams het vetgehalte van een maaltijd ontdekken en een evenwichtige maaltijd samenstellen door de informatie over het vetgehalte van voedsel toe te passen. Zij zullen ook het menu van een astronaut observeren en bepalen of deze een evenwichtige voeding gebruikt.

✔️ Niveau: basisonderwijs

✔️ Vakken/eindtermen: Wetenschap en techniek

✔️ Partners: ESERO Belgium, ESA Education

Snelle feiten 📖

Onderwerp: Relatie tussen organismen en tussen organismen en omgevingsfactoren in een biotoop, Energiebronnen en voedingsstoffen; Systematische en methodische benadering van wetenschappelijke en technologische problemen, Onderzoekende houding
Lestijd: 45 min x 3
Benodigde materialen: labels met voedingsinformatie voor wit-, mais- en volkorenbrood; computer met internet; schildersplakband; gekleurde stroken papier; voedsel of voedselverpakkingen uit de zes voedselgroepen; LCD-projector of overheadprojector; een leeg vel papier

Downloads – Lesmateriaal 👩‍🏫

Verminderde zwaartekracht, laag vetgehalteCamille Verbelen2025-11-26T14:38:15+01:00

23 sep 2025 sep 2025

Hydratatiestation

Camille Verbelen2025-11-26T14:38:25+01:00

Lesmateriaal: Hydratatiestation

Ontdek het belang van hydratatie en herken de tekenen van uitdroging.

Aangezien ons lichaam voor 50 tot 70% uit water bestaat, is het essentieel om voldoende te drinken om ons lichaam gezond te houden. Water speelt een belangrijke rol in de topprestaties van ons lichaam doordat het voedingsstoffen levert aan onze cellen, spieren, gewrichten, hersenen, huid en nieren. Water regelt ook onze lichaamstemperatuur en helpt ons hart goed te functioneren.

Ruimtevaarders moeten hun vochthuishouding op peil houden terwijl ze in de ruimte zijn. Terwijl astronauten hun taken tijdens een verkenningsmissie uitvoeren, binnen of buiten het ruimteverkenningsvoertuig, hebben astronauten voldoende hydratatie nodig om in goede gezondheid te blijven.

In dit onderzoek zullen teams onderzoeken hoe belangrijk het is om gehydrateerd te blijven, hier op aarde en in de ruimte. Ze zullen ook leren de tekenen van uitdroging te herkennen.

✔️ Niveau: basisonderwijs

✔️ Vakken/eindtermen: Wetenschap en techniek

✔️ Partners: ESERO Belgium, ESA Education

Snelle feiten 📖

Onderwerp: Hydratatieniveaus onderzoeken door gesimuleerde urine te maken en te analyseren; hydratatie onderzoeken en een visueel web maken over
hydratatie en het menselijk lichaam; gesimuleerde urinemonsters onderzoeken om te bepalen hoe urine eruit ziet tijdens verschillende hydratatieniveaus;
en leren hoe belangrijk het voor de astronauten is om veel te drinken terwijl zij in de ruimte zijn om gehydrateerd te blijven als ze naar de aarde terugkeren.
Lestijd: 45 min x 2
Benodigde materialen: Kartonnen plaat of kaartpapier, Markeerstiften of kleurpotloden, LCD projector of overheadprojector, Permanente markeerstiften, Computer met toegang tot het internet, Halsdoeken, Vloeibaar kleurmiddel voor voedsel, Doorzichtige plastic bekers, Tandenstokers, Water, Afplakband, Oogbescherming, Meetcilinders, Systeemkaarten (indien gewenst)

Downloads – Lesmateriaal 👩‍🏫

HydratatiestationCamille Verbelen2025-11-26T14:38:25+01:00

23 sep 2025 sep 2025

Ruimterommel

Camille Verbelen2025-11-26T14:38:32+01:00

Lesmateriaal: Ruimterommel

Net als de astronauten die soms moeten uitwijken voor ruimterommel, word jij je bewust van de vervuiling in de ruimte door toedoen van mensen en bedenk jij een oplossing voor dit groeiende probleem.

Teamleden worden zich bewust van vervuiling in de ruimte door menselijk toedoen. Jarenlang lanceren van nieuwe satellieten zonder het opruimen van niet langer bruikbare satellieten is grotendeels verantwoordelijk voor deze vervuiling. In eerste instantie wordt bewustwording gecree erd, daarna worden deelnemers gestimuleerd om zelf (creatieve) oplossingen te bedenken voor dit groeiende probleem.

✔️ Niveau: basisonderwijs

✔️ Vakken/eindtermen: Wetenschap en techniek, duurzaamheid, samenwerking

✔️ Partners: ESERO Belgium, ESA Education

Snelle feiten 📖

Onderwerp: STEM
Leeftijd: 9-12 jaar
Lestijd: 90 minuten
Locatie: klaslokaal

Downloads – Lesmateriaal 👩‍🏫

Lerarenbundel + leerlingenblaadjes

RuimterommelCamille Verbelen2025-11-26T14:38:32+01:00

23 sep 2025 sep 2025

Smaak in de ruimte

Camille Verbelen2025-11-26T14:38:38+01:00

Lesmateriaal: Smaak in de ruimte

Ontdek de smaaksensaties op de tong en experimenteer om te zien welke zintuigen de smaak beïnvloeden.

Astronauten moeten al hun eten en drinken meenemen naar het internationale ruimtestation (ISS). Eten is een belangrijk onderdeel van het moreel van de bemanning en het enige gemeenschappelijke moment waarop zij zowel een maaltijd als een gesprek met elkaar delen. De verminderde zwaartekracht in het ISS en de beperkte ruimte hebben fysiologische en milieu-effecten op de smaak van voedsel.

In deze activiteit zullen teams de smaaksensaties op de tong onderzoeken en experimenten uitvoeren om te zien welke zintuigen de smaak beïnvloeden.

✔️ Niveau: basisonderwijs

✔️ Vakken/eindtermen: Wetenschap en techniek, teamwerk, communicatie, problemen oplossen

✔️ Partners: ESERO Belgium, ESA Education

Snelle feiten 📖

Onderwerp: Bij deze activiteit gaan de leerlingen onderzoeken en ontdekken welke variabelen invloed hebben op hun eigen smaakbeleving
Lestijd: 45 min x 1 à 2
Benodigde materialen:

Deel 1:

- - 4 schone containers, tenminste
  - 1 liter groot, gelabeld van 1 tot 4
  - Zout
  - Suiker
  - Citroensap
  - Grapefruitsap
  - Water
  - Plastic bekers
  - Per groep van 2:
    - 4 kleine wegwerpbekertjes + water om de mond te spoelen
    - 4 druppelaars
    - 1 marker
    - Werkbladen voor studenten
    - Kleine handspiegel
    - Vergrootglas

Deel 2:

- - Per klas:
    - Computer met internettoegang
    - LCD projector
  - Per groep van 2:
    - 6 gesloten containers met
      voedselartikelen
    - 3 druppelaars of spuiten plus
      3 plastic lepels
    - Water
    - Blinddoek
    - (Optioneel) Paar wegwerphandschoenen
    - Leerlingenblad en gegevensblad voor de activiteit

Downloads – Lesmateriaal 👩‍🏫

Downloadpagina KlimaatLINK

Smaak in de ruimteCamille Verbelen2025-11-26T14:38:38+01:00

17 sep 2025 sep 2025

Oplossingen voor de klimaatproblematiek

Leonie De Clercq2025-11-26T14:58:08+01:00

Lesmateriaal: Oplossingen voor de klimaatproblematiek

Er wordt veel gezegd en geschreven over klimaatverandering. Iedereen lijkt een mening te hebben over ‘of’ en ‘hoe’ we klimaatverandering aanpakken. De meningen verschillen vaak tussen politieke partijen, culturele gemeenschappen en leeftijdsgroepen. Bovendien wordt er veel nonsens over geschreven en gezegd. Het is nochtans belangrijk dat we allemaal weten hoe het klimaat ervoor staat, en wat we kunnen doen om klimaatverandering tegen te houden. Het is belangrijk dat leerlingen bij het behalen van hun diploma secundair onderwijs weten welke uitdagingen ze tijdens hun privé- en werkleven moeten aangaan om een van de grootste problemen in de geschiedenis van de mensheid op te lossen.

Dit lespakket behandelt de oplossingen voor de klimaatproblematiek. Het bespreekt de uitdagingen, moeilijkheden en extra voordelen die de oplossingen met zich meebrengen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen ‘klimaatoplossingen door afname van de broeikasgasuitstoot’ en ‘klimaatoplossingen door het herstellen, ondersteunen en aanvullen van (natuurlijke) koolstofopslag’. Bovendien wordt dieper ingegaan op de hele systeemverandering die moet gebeuren om dit waar te maken, en hoe dit positief is voor de toekomst van onze maatschappij. Dit lespakket is een dynamisch lespakket dat updates krijgt wanneer nieuwe inzichten, technologieën … dit vereisen. Het kan vakoverschrijdend uitgerold worden; vooral tijdens taalvakken, godsdienst of zedenleer, en natuurwetenschapsvakken zoals biologie, chemie, fysica of aardrijkskunde.

✔️ Niveau: Secundair onderwijs

✔️ Vakken: Burgerschap, duurzaamheid, leercompetenties, Digitale competenties, Wiskunde – natuurwetenschappen – technologie – STEM, aardwetenschappen

✔️ Partners: KlimaatLINK, U-Antwerpen

Inhoud van de bundel 📖

Praktisch – overzicht

Deel 1

Bijlages
Presentaties
Werkbladen

Deel 2

Deel 3

Presentaties
Werkbladen
Bijlages

Deel 4

Bijlages
Presentaties
Werkbladen

Deel 5

Bijlages
Werkbladen

Invulbladen en presentaties bij uitbreiding

Downloads – Lesmateriaal 👩‍🏫

KlimaatLINK infopagina

Minimumdoelen 🎯

nog niet beschikbaar

Oplossingen voor de klimaatproblematiekLeonie De Clercq2025-11-26T14:58:08+01:00

17 sep 2025 sep 2025

Het klimaatprobleem

Leonie De Clercq2025-11-26T14:58:15+01:00

Lesmateriaal: Het klimaatprobleem

In het nieuws gaat het steeds vaker over temperatuurrecords, smeltende ijskappen en gletsjers, droogte, overstromingen … Weten leerlingen welke rol klimaatverandering hierin speelt? Hoe ziet de toekomst van onze planeet er volgens wetenschappelijke modellen uit? Veel gevolgen van klimaatverandering lijken soms een ver-van-mijn-bedshow, maar is dat wel zo?

In dit lespakket leren leerlingen over de oorzaken van de klimaatverandering en de gevolgen ervan voor de planeet. Leerlingen voeren zelf experimenten uit waarin ze ontdekken wat de oorzaken van klimaatverandering zijn. Ze maken een onderscheid tussen natuurlijke en menselijke oorzaken van klimaatverandering en bekijken de gevolgen ervan, zowel globaal als regionaal.

✔️ Niveau: Secundair onderwijs

✔️ Vakken: Burgerschap, duurzaamheid, historisch bewustzijn, ruimtelijk bewustzijn, wiskunde – natuurwetenschappen – technologie – STEM

✔️ Partners: KlimaatLINK, U-Antwerpen

Inhoud van de bundel 📖

Praktisch

Deel 1

Presentaties
Bijlagen

Deel 2

Presentaties
Werkbladen voor leerling
Bijlagen

Deel 3

Experimenten

Deel 4

Downloads – Lesmateriaal 👩‍🏫

Downloadpagina KlimaatLINK

KlimaatLINK infopagina

Materialenkoffer KlimaatLINK ontlenen

Minimumdoelen 🎯

nog niet beschikbaar

Het klimaatprobleemLeonie De Clercq2025-11-26T14:58:15+01:00

16 sep 2025 sep 2025

Energie van een astronaut

Leonie De Clercq2025-11-26T14:58:58+01:00

Lesmateriaal: Energie van een astronaut

Onderzoek gezonde voedingskeuzes en caloriebehoeften voor leven op aarde versus leven in de ruimte.

Het leven en werk in een omgeving van verminderde zwaartekracht verandert de voedingsbehoeften van astronauten. Door de specifieke voedingsbehoeften van astronauten op het ISS te bestuderen kunnen voedingswetenschappers erachter komen wat er nodig is voor goede voeding tijdens langdurige ruimteverkenningen. Vanwege botverlies dat wordt veroorzaakt door de microzwaartekracht tijdens ruimtevluchten moet bijvoorbeeld tijdens lange missies extra vitamine D worden ingenomen. Voedingswetenschappers en voedingsdeskundigen moeten menu’s plannen die de lichamen van astronauten tijdens lange missies gevoed en gezond houden voor het werk in de ruimte. Astronauten helpen zelf bij het plannen van hun menu’s door op aarde in panels voedsel te proeven voordat ze op missie naar het ISS gaan. Dit helpt de voedingswetenschappers en voedingsdeskundigen doordat ze kunnen letten op de voorkeuren van astronauten als ze hun evenwichtige menu plannen.

✔️ Niveau: basisonderwijs

✔️ Vakken/eindtermen: Wetenschap en techniek

✔️ Partners: ESERO Belgium, ESA Education

Snelle feiten 📖

Downloads – Lesmateriaal 👩‍🏫