5 jun 2025 jun 2025

Lesmateriaal: infrarood webcam-hack

2025-06-05T10:11:44+02:00

Lesmateriaal: Infrarood Webcam-hack

Infrarood licht gebruiken om de wereld op een nieuwe manier te observeren.

Deze reeks van drie activiteiten zal de leerlingen in staat stellen het elektromagnetische spectrum te begrijpen en infrarode straling waar te nemen door een goedkope webcam aan te passen. Er wordt besproken hoe infraroodstraling kan worden gebruikt om informatie te verkrijgen die met zichtbaar licht niet beschikbaar is. De leerlingen zullen ook satellietbeelden analyseren en zo begrijpen waarom het nuttig is om in infrarood te “zien”.

ESERO Belgium heeft dit pakket aangepast voor Vlaams onderwijs, onder meer door een lijst van Vlaamse eindtermen toe te voegen.

✔️ Niveau: Secundair onderwijs

✔️ Vakken/eindtermen: Aardwetenschappen, biologie, STEM, digitale competenties, duurzaamheid, leercompetenties, ruimtelijk bewustzijn, sociaal-relationele competenties, chemie, fysica, wiskunde,…

✔️ Partners: ESERO Belgium, ESA Education

Inhoud van de bundel 📖

Info over het lespakket
Eindtermen
Activiteitenoverzicht

Inleiding
Achtergrond

Activiteit 1: De webcam hacken
Activiteit 2: Objecten bekijken in infrafoor licht
Activiteit 3: Kijken naar de aarde in infrarood licht

Werkblad leerlingen
Links

Downloads – Lesmateriaal 👩‍🏫

Lesmateriaal: infrarood webcam-hack2025-06-05T10:11:44+02:00
8 apr 2025 apr 2025

Lesmateriaal: ESA – Space for kids

2025-05-19T14:26:34+02:00

Lesmateriaal: Space for kids

“Space for Kids” van het Europese Ruimtevaart Agentschap (ESA) is een website vol materiaal dat kinderen wil warm maken voor de ruimte, met interactieve werkvormen, videos, en informatie over het heelal, de planeten, en de ESA ruimtemissies.

✔️ Niveau: kids

✔️ Partners: ESERO Belgium, ESA Education

Lesmateriaal: ESA – Space for kids2025-05-19T14:26:34+02:00
8 apr 2025 apr 2025

Lesmateriaal: ESA teach with space

2025-04-08T14:15:51+02:00

Lesmateriaal: Teach with space

ESA’s Teach with Space collection, developed in collaboration with the European Space Education Resources Office (ESERO) network, is a set of innovative curricular classroom resources that use space as the entry point to run STEM lessons during school hours. These resources include teaching guidelines, student activities, and experiment kits.

✔️ Niveau: Lager en secundair onderwijs

✔️ Vakken/eindtermen:
Basisonderwijs
Mens en maatschappij (Ruimte), Wetenschappen en Techniek (Techniek),…

Secundair onderwijs
Ruimtelijk bewustzijn, STEM, Aardwetenschappen,

✔️ Partners: ESERO Belgium, ESA Education

Lesmateriaal: ESA teach with space2025-04-08T14:15:51+02:00
6 jan 2025 jan 2025

Lesmateriaal: Augmented Reality Sandbox Handleiding

2025-03-26T10:26:53+01:00

Lesmateriaal: Augmented Reality Sandbox Handleiding 🤖

Handleiding om een Augmented reality sandbox te bouwen in je klas en dit te gebruiken als model voor aardobservatie

✔️ Niveau: kleuterklas, lager onderwijs en secundair onderwijs (alle leeftijden)

✔️ Vakken/eindtermen:
Basisonderwijs
Mens en maatschappij (Ruimte), Wetenschappen en Techniek (Techniek),

Secundair onderwijs
Ruimtelijk bewustzijn, STEM, Aardwetenschappen,

✔️ Partners: ESERO Belgium

✔️ Editie: februari 2017

Downloads 👩‍🏫

Lesmateriaal: Augmented Reality Sandbox Handleiding2025-03-26T10:26:53+01:00
9 jul 2024 jul 2024

Lesmateriaal secundair: atmosfeer Fysica & chemie

2025-03-26T14:20:58+01:00

Lesmateriaal: Atmosfeer ☄️

Deze reeks presentaties is bedoeld als een inleiding tot de wetenschappen van de atmosfeer. Basiskennis over het gedrag van gassen (i.e. de Universele Gaswet), het concept temperatuur en warmtetransport alsook elektromagnetische straling, atoom- en molecuulbouw en de chemische binding zijn gewenst.

✔️ Niveau: 3de graad secundair onderwijs  (16-18 jaar)

✔️ Vakken/eindtermen: aardrijkskunde, fysica, chemie, geschiedenis

✔️ Partners: Sint-Pieterscollege, ESERO Belgium, ESA

✔️ Editie: augustus 2020

Downloads 👩‍🏫

Lesmateriaal secundair: atmosfeer Fysica & chemie2025-03-26T14:20:58+01:00
9 jul 2024 jul 2024

Lesmateriaal basisonderwijs: het broeikaseffect

2025-03-26T14:25:53+01:00

Lesmateriaal: Het broeikaseffect 🥵

Het stijgen van de zeespiegel, klimaatveranderingen, koolstofdioxide-uitstoot, het zijn termen die leerlingen waarschijnlijk regelmatig hebben gehoord. Die begrippen heb- ben allemaal te maken met het broeikaseffect. Maar vaak wordt niet precies uitgelegd wat ze betekenen. In deze les onderzoeken de leerlingen de begrippen en leren ze wat het broeikaseffect is.

✔️ Niveau: 3de graad basisonderwijs (10-12 jaar)

✔️ Vakken/eindtermen: Wetenschappen en techniek (Natuur, Techniek), Wiskunde (Meten)

✔️ Partners: ESERO Netherlands, ESERO Belgium, KNMI, NEMO science center, ESA

✔️ Editie: juni 2020

Downloads 👩‍🏫

Lesmateriaal basisonderwijs: het broeikaseffect2025-03-26T14:25:53+01:00
9 jul 2024 jul 2024

Lesmateriaal secundair: exoplaneten

2025-03-26T14:37:07+01:00

Lesmateriaal: Exoplaneten 🪐

Exoplaneten STEM module

In deze module gaan de leerlingen zelf op onderzoek, en leren zo de wetenschappelijke methodes kennen waarmee het onderzoek naar exoplaneten gedaan wordt. De belangrijkste onderwerpen die behandeld worden zijn: ontstaan van sterren, verschillende soorten sterren onderscheiden, de transitmethode en de doppler shift methode om exoplaneten te detecteren, en het hedendaags exoplaneten onderzoek.

✔️ Niveau: 14-16 jaar (deel 3 kan ook voor 16-18 jarigen)

✔️ Vakken/eindtermen: Natuurwetenschappen, STEM, fysica

✔️ Partners: UCLL Lerarenopleiding, ESERO Belgium

✔️ Editie: eerste editie 2020, tweede editie 2021

Inhoud van de bundel 📖

  • Hoe worden sterren gevormd?
  • Is er een zichtbaar verschil tussen sterren?
    • Zie je of sterren groter of kleiner zijn?
    • Hebben sterren kleuren?
    • Waarom hebben sterren kleuren?

  • De Nobelprijs 2019
  • Hoe vinden we een exoplaneet?
  • Hoe ontdekken we een exoplaneet?
    • Transitmethode (kwalitatief)
    • Doppler shift
  • Zoekt men vandaag de dag nog naar exoplaneten?
    • Afgelopen missies
    • Huidige missies

  • Doppler shift in de klas: kwantitatief met geluid!
  • Transitmethode in de klas: kwantitatief met licht!
    • De transitmethode in de klas in een model
    • Oefeningen
  • Heeft de exoplaneet 51 Pegasus b een vast oppervlak?

Downloads 👩‍🏫

Exoplaneten – Lerarenbundel

Wat zijn exoplaneten? Hoe kan je ze vinden? Leer de wetenschappelijke methoden kennen in je klas met deze STEM-module (bundel voor leerkrachten).

Exoplaneten – Leerlingenbundel

Wat zijn exoplaneten? Hoe kan je ze vinden? Leer de wetenschappelijke methoden kennen in je klas met deze STEM-module (bundel voor leerlingen).

Exoplaneten – Intermezzo

Wat zijn exoplaneten? Hoe kan je ze vinden? Leer de wetenschappelijke methoden kennen in je klas met deze STEM-module (Extra achtergrond en oefening).

Lesmateriaal secundair: exoplaneten2025-03-26T14:37:07+01:00
9 jul 2024 jul 2024

Lesmateriaal secundair: Het heelal in een brandpunt

2025-06-05T11:08:39+02:00

Lesmateriaal: Het heelal in een brandpunt 🎯

Bouw een telescoop in de klas & verwondering over het heelal; een pakket met twee componenten! Dit lespakket kan worden ingezet in de eerste graad van het secundair onderwijs in de context van lessen STEM, waarbij elementen ook vroeger of later aan bod zullen komen in specifieke vakken zoals fysica, techniek en biologie.

Dit project heeft als uitdaging het bouwen en onderzoeken van een refractortelescoop en een reflectortelescoop. De werking van beide telescopen komt uitgebreid aan bod, en via actieve werkvormen ontdekken de leerlingen wat je ermee kan doen. Ze maken kennis met alle basisonderwerpen van de astronomie zoals planeten, Zonnestelsel, exoplaneten, satellieten, enz.

✔️ Niveau: 1ste graad secundair onderwijs

✔️ Vakken/eindtermen: Natuurwetenschappen, techniek en STEM

✔️ Partners: UGent Volkssterrenwacht Armand Pien, ESERO Belgium, SSVI Team, UCLL Lerarenopleiding

✔️ Editie: december 2022

Inhoud van de bundel – Het heelal vanuit een brandpunt 📖

  • Telescopisch zicht
  • Satellieten
  • Stellarium

  • Wat zijn telescopen?
  • Werking van een telescoop
    • Licht
    • Spiegels
    • Lenzen
  • Soorten telescopen
    • Refractortelescoop
    • Reflectortelescoop (spiegeltelescoop)

  • Hoe gebruik je de reflectortelescoop?
  • Uit welke onderdelen bestaat de reflectortelescoop?
  • Hoe bouw je de reflectortelescoop?
  • Afstellen reflectortelescoop
  • Hoe gebruik je de refractortelescoop?
  • Uit welke onderdelen bestaat de refractortelescoop?
  • Hoe bouw je de refractortelescoop?
  • Afstellen refractortelescoop

  • Onderzoeksopdracht: lezen met de telescoop
  • Onderzoeksopdracht: spiegelvorming met meerdere spiegels
  • Onderzoeksopdracht: weerkaatsing van lichtstralen
  • Onderzoeksopdracht: verschillende soorten lenzen
  • Onderzoeksopdracht: zwarte binnenkant van een telescoop
  • De slechtvalk en de telescoop

  • Acht planeten in een baan rond de zon
  • Ontdekkingen in het heelal
    • Geocentrisme
    • Heliocentrisme
    • Beweging van planeten (Kepler) (Tweede graad)
    • Door de telescoop van Galilei
    • Newton – Ontdekker van de zwaartekracht
  • Kruiswoordraadsel: Ons zonnestelsel

Inhoud van de bundel – Verwondering over het heelal 📖

  • Citaat
  • Afbeelding
  • Grote conjunctie + volgende conjunctie
  • Uitleg Jupiter en Saturnus
  • Opzoekopdracht

  • Inleiding
  • Opdracht
  • Vragen
  • Opdracht tegen volgende les

  • Inleiding satellieten en exoplaneten
  • Assignment exoplanets (exoplaneten)
  • Assignment satellites (satellieten)

  • Inleiding
  • Hoe werken satellieten?
    • De onderdelen van een satelliet
    • Het signaal van een satelliet
    • Funfacts
  • De banen/The orbits
    • Wat is een baan?
    • Hoe blijven de satellieten op de juiste baan?
    • Het type satellietbaan om de aarde
  • Welke soorten satellieten bestaan er?

  • Inleiding
  • De planeten in ons zonnestelsel
  • Planeetnamen (met de zon als een ster) en dagen
    • Waar komen de namen van de weekdagen in het Nederlands vandaan?
    • Romeinen hebben de namen van de week naar Hemellichamen genoemd
    • Nederlandse weekdagen zijn een mix van Romeinse en Germaanse namen
  • De kleuren van de planeten
    • Labo proef: kleur van Mars
    • Opdracht: kleuren van de andere planeten
  • Hoe groot zijn planeten?

  • Verband zwaartekracht en planeten
  • Inleiding les exoplaneten
  • Exoplaneten
    • Definitie exoplaneten
    • Interessante informatie
    • Waarom zoeken we naar exoplaneten?
    • Waar zoeken we naar exoplaneten?
    • Hoe kunnen we exoplaneten waarnemen?
    • Demoproef exoplaneten
    • Leuke weetjes over exoplaneten

  • Assignment
    • Rubric poster
    • Rubric presentation
    • Example poster
    • Grammar
    • Op weg helpen!

Downloads 👩‍🏫

Het heelal vanuit een brandpunt

De basis over telescopen, wat kan je ermee doen, hoe bouw je zelf eentje, hoe werkt de optica, montage en afstelling van en oefeningen met SSVI in a Box telescopen, basiskennis over het Zonnestelsel.

Verwondering over het heelal

Kennismaking en verwondering over het heelal en het Zonnestelsel, kennismaking met telescopen, met satellieten, planeten, zwaartekracht en exoplaneten.

Lesmateriaal secundair: Het heelal in een brandpunt2025-06-05T11:08:39+02:00
9 jul 2024 jul 2024

Lesmateriaal secundair: Je eerste minisatelliet Arduino

2025-03-27T16:24:53+01:00

Lesmateriaal: Mijn eerste minisatelliet 💡

Een experiment op een onbemande vlucht voor absolute beginners. Coderen met Arduino of Raspberry Pi Pico.

Voor experimenten op een onbemande vlucht heb je basis elektronica nodig. In deze cursus leren absolute beginners om de luchtdruk en de temperatuur te meten via een Arduino microcontroller (tot 2022) of via een Raspberry Pi Pico (vanaf 2023). Je leert eenvoudige basisvaardigheden via enkele oefeningen.
Deze vaardigheden vormen een basis om deel te nemen aan projecten zoals ASGARD of CanSat. Hierin worden leerlingen uitgedaagd om een zelfbedacht experiment te lanceren met een stratosfeerballon of met een raket.

✔️ Niveau: secundair onderwijs én (toekomstige) ASGARD/CanSat deelnemers (ook leerkrachten)

✔️ Vakken/eindtermen: Technologie, informaticawetenschappen, STEM

✔️ Partners: KdG Hogeschool Antwerpen (2022), Ingegno/De Creatieve STEM (2023-2024), ESERO Belgium

✔️ Editie: eerste editie 2017, lessenreeks 2021-2022, tweede editie 2024

Inhoud van de bundel 📖

  • Een ruimtevaartmissie op school
  • Uit welke onderdelen bestaat een satelliet?

  • De hardware leren kennen: de microprocessor
  • De hardware leren kennen: perifere onderdelen
  • Programmeren
  • Solderen

–

Kalibratie en verwerking

De bundel is voorzien van een oplossingssectie die je steeds kan raadplegen na elke oefening

Downloads 👩‍🏫

Je eerste mini-satelliet (2017)

ESERO Belgium handleiding voor leraren, eerste editie, aangeboden als lesmateriaal bij de ESERO vorming. De gebruikte hardware is hier nog een Arduino microcontroller.

Je eerste mini-satelliet (2024)

ESERO Belgium handleiding voor leraren, nieuwe editie, aangeboden als lesmateriaal bij de ESERO vorming. Deze is volledig aangepast aan de nieuwe programmeertaal (Python) en de nieuwe hardware (Raspberry Pi Pico)

Presentatie van vorming november 2021 (Lessen)

Lessen Arduino van Julie Willems, KdG (les van 8+16+26 november)

Presentatie van vorming september 2023 (Lessen)

Lessen met de Raspberry Pico van Benny (Ingegno)

Een tip om je leerlingen te leren solderen

Op onderstaande link vind je stripverhalen, in vele talen, met instructies om te leren solderen.

Lesmateriaal secundair: Je eerste minisatelliet Arduino2025-03-27T16:24:53+01:00
8 jul 2024 jul 2024

Lesmateriaal secundair: ontwerp je parachute – CanSat

2025-04-01T13:31:03+02:00

Lesmateriaal: CanSat – Ontwerp je parachute 🪂

Dit is een gids om je CanSat veilig te landen. Parachutes vormen een essentieel onderdeel van een CanSat missie. Het is vergeeflijk dat ze dikwijls weinig aandacht krijgen, aangezien ze slechts een eenvoudig stuk stof lijken te zijn vergeleken bij de ingewikkelde elektronica van een CanSat. Maar toch is dat een grote vergissing! Zonder een goed ontworpen parachute zal je CanSat misschien niet genoeg tijd hebben om de secundaire missie uit te voeren, of zelfs erger, kan hij gewoon crashen.

✔️ Niveau: 2de en 3de graad secundair onderwijs

✔️ Vakken/eindtermen: STEM, fysica, techniek, digitale competenties, informatica wetenschappen

✔️ Partners: VITO Remote Sensing, ESERO Belgium

✔️ Editie: april 2024

Inhoud van de bundel 📖

1️⃣ Vrije val (Terminale snelheid)

2️⃣ Parachutes, wat een weerstand!

3️⃣ Het belang van de vorm

4️⃣ Traag maar gestaag is het winnende concept

1️⃣ Vrije val

2️⃣ Parachutes, wat een weerstand!

3️⃣ Het belang van de vorm

4️⃣ Slow and steady wins the race

Downloads – Lesmateriaal 👩‍🏫

Ontwerp je parachute (cursus)

In deze cursus zullen we de achterliggende fysica verkennen van een parachute afdaling.
We zullen de eerste inzichten verwerven in de keuze van een geschikte parachute.
Uiteindelijk zal je met gerust hart je CanSat kunnen lanceren en veilig laten landen.

Lesmateriaal secundair: ontwerp je parachute – CanSat2025-04-01T13:31:03+02:00
Go to Top