16 sep 2025 sep 2025

Lesmateriaal: Energie van een astronaut

2025-09-16T16:49:04+02:00

Lesmateriaal: Energie van een astronaut

Onderzoek gezonde voedingskeuzes en caloriebehoeften voor leven op aarde versus leven in de ruimte.

Het leven en werk in een omgeving van verminderde zwaartekracht verandert de voedingsbehoeften van astronauten. Door de specifieke voedingsbehoeften van astronauten op het ISS te bestuderen kunnen voedingswetenschappers erachter komen wat er nodig is voor goede voeding tijdens langdurige ruimteverkenningen. Vanwege botverlies dat wordt veroorzaakt door de microzwaartekracht tijdens ruimtevluchten moet bijvoorbeeld tijdens lange missies extra vitamine D worden ingenomen. Voedingswetenschappers en voedingsdeskundigen moeten menu’s plannen die de lichamen van astronauten tijdens lange missies gevoed en gezond houden voor het werk in de ruimte. Astronauten helpen zelf bij het plannen van hun menu’s door op aarde in panels voedsel te proeven voordat ze op missie naar het ISS gaan. Dit helpt de voedingswetenschappers en voedingsdeskundigen doordat ze kunnen letten op de voorkeuren van astronauten als ze hun evenwichtige menu plannen.

✔️ Niveau: basisonderwijs

✔️ Vakken/eindtermen: Wetenschap en techniek

✔️ Partners: ESERO Belgium, ESA Education

Snelle feiten 📖

Onderwerp: Relatie tussen organismen en tussen organismen en omgevingsfactoren in een biotoop, Energiebronnen en voedingsstoffen; Systematische en methodische benadering van wetenschappelijke en technologische problemen, Onderzoekende houding
Lestijd: 45 min x 3
Benodigde materialen: labels met voedingsinformatie voor wit-, mais- en volkorenbrood; computer met internet; schildersplakband;  gekleurde stroken papier;  voedsel of voedselverpakkingen uit de zes voedselgroepen; LCD-projector of overheadprojector;  een leeg vel papier

Lesmateriaal: Energie van een astronaut2025-09-16T16:49:04+02:00
16 sep 2025 sep 2025

Lesmateriaal: Levende botten, sterke botten

2025-09-16T16:34:18+02:00

Lesmateriaal: Levende botten, sterke botten

Hoe kan ik een botmodel maken dat sterk is en gewicht kan houden?

Astronauten hebben sterke botten nodig zodat ze de lichamelijke uitdagingen aan kunnen die hun lichamen in de ruimte ondervinden. Hoe langer astronauten in de ruimte zijn, hoe zwakker hun botten worden, door een gebrek aan ladende krachten (de zwaartekracht die aan het lichaam trekt). De botten onder het middel worden het meest beïnvloed door omgevingen met verminderde zwaartekracht, en de botten in deze gebieden lopen de meeste kans op botverlies tijdens ruimtevluchten. Het is voor astronauten belangrijk om voor, tijdens en na hun ruimtevlucht te trainen om hun hele leven sterke botten te houden. Een dieet met calcium en vitamine D helpt astronauten ook om sterke botten te houden.

✔️ Niveau: basisonderwijs

✔️ Vakken/eindtermen: Wetenschap en techniek

✔️ Partners: ESERO Belgium, ESA Education

Snelle feiten 📖

Onderwerp: Menselijk lichaam, Fysieke functies van de mens; Systematische en methodische benadering van wetenschappelijke en technologische problemen, Ontwerpend leren
Lestijd: 45 min x 2
Benodigde materialen: duimstok; weegschaal; stapelbare gramgewichten; kleine hersluitbare plastic zakjes; gekookte, schone, droge kippenbotten; linialen met centimeters; steekkaarten; doorzichtig cellofaanplakband; kartonnen vierkantjes; boeken of stapels papier; aquariumgrind; rode pennen; vergrootglazen

Lesmateriaal: Levende botten, sterke botten2025-09-16T16:34:18+02:00
16 sep 2025 sep 2025

Lesmateriaal secundair: Urban Hotspots

2025-09-16T14:15:02+02:00

Lesmateriaal: Urban Hotspots

In deze reeks activiteiten zullen de leerlingen leren hoe de gebouwde omgeving het stedelijk hitte-eilandeffect beïnvloed en hoe aardobservatie kan worden gebruikt om dit effect te monitoren en pogingen om het te verminderen te ondersteunen.
In de eerste activiteit verkennen de leerlingen visuele temperatuurgegevens van een stad; en gebruiken die om enkele oorzaken van stedelijke hitte-eilanden te
identificeren.
De tweede activiteit introduceert de principes achter het meten van de temperatuur van het landoppervlak; en past dit toe op het berekenen van het effect van het gebruik van verschillende materialen in steden.
In de laatste activiteit gebruiken de leerlingen de Climate from Space webapplicatie en gedownloade gegevens om temperaturen en trends in een stedelijke en omgeving te vergelijken met die in een landelijke omgeving.

✔️ Niveau: Secundair onderwijs

✔️ Vakken: Natuurwetenschappen, digitale competenties, ruimtelijk bewustzijn, wiskunde, STEM

✔️ Partners: ESERO Belgium, ESA Education

Inhoud van de bundel 📖

Urban (stedelijke hotspots: Overzicht
Samenvatting van de activiteiten
Webapplicatie ‘Climate from space’
Opwarming van steden: achtergrondinformatie

Oefening 1: Urban (stedelijke) hotspots
Oefening 2: Straling en temperatuur
Oefening 3: Stad en land

Werkblad 1: Urban (stedelijke) hotspots
Werkblad 2: Straling en temperatuur
Werkblad 3: Stad en land

Informatieblad 1: Stedelijke hotspots
Informatieblad 2: Straling en temperatuur

Links

Lesmateriaal secundair: Urban Hotspots2025-09-16T14:15:02+02:00
16 sep 2025 sep 2025

Lesmateriaal secundair: Planetaire warmtepompen

2025-09-16T13:57:57+02:00

Lesmateriaal: Planetaire warmtepompen

Door het volgen van deze reeks activiteiten leren de leerlingen hoe de oceaancirculatie het klimaat beïnvloedt.
In de inleidende activiteit voeren zij berekeningen uit om te vergelijken wat het relatieve effect van de opwarming van de aarde is op de atmosfeer en de oceanen.
Door middel van een praktische activiteit, waarbij gebruik wordt gemaakt van gemakkelijk verkrijgbare apparatuur, onderzoeken de leerlingen hoe water met verschillende temperaturen lagen kunnen vormen in de oceaan. Met deze informatie kunnen ze vervolgens onderzoeken wat het effect van veranderingen in het
zoutgehalte zal zijn op de stratificatie.
In de laatste activiteit gebruiken de leerlingen de webtoepassing Climate from Space om meer te weten te komen over de Golfstroom.

✔️ Niveau: Secundair onderwijs

✔️ Vakken: Natuurwetenschappen, digitale competenties, ruimtelijk bewustzijn, wiskunde, STEM

✔️ Partners: ESERO Belgium, ESA Education

Inhoud van de bundel 📖

Planetaire warmtepompen: Overzicht
Samenvatting van de activiteiten
Klimaat vanuit de ruimte
Oceanen en klimaat: achtergrondinformatie

Oefening 1: Planetaire warmtepompen
Oefening 2: Stijgend en dalend water
Oefening 3: De golfstroom

Werkblad 1: Planetaire warmtepompen
Werkblad 2: Stijgend en dalend water
Werkblad 3: De golfstroom

Informatieblad 1: Planetaire warmtepompen
Informatieblad 2: Temperatuur en diepte van de oceaan

Links

Lesmateriaal secundair: Planetaire warmtepompen2025-09-16T13:57:57+02:00
15 sep 2025 sep 2025

Lesmateriaal secundair: Biodiversiteit en habitatverlies

2025-09-15T11:07:41+02:00

Lesmateriaal: Biodiversiteit en habitatverlies

Deze reeks activiteiten begint met een leesopdracht waarin woordenschat en ideeën worden geïntroduceerd die belangrijk zijn om de relatie tussen klimaatverandering en ecosystemen te bestuderen.
Een veldonderzoek van een lokaal gebied, dat kan worden uitgevoerd met zelfgemaakte apparatuur, wordt uitgebreid met een meting van de biodiversiteit die later kan worden gebruikt om de waarschijnlijke veerkracht van verschillende regio’s te vergelijken.
In de laatste activiteit gebruiken de leerlingen de Climate from Space web applicatie om na te gaan hoe een reeks geschikte factoren die de habitat van een plaatselijke soort beschrijven, zijn veranderd, en dit in verband te brengen met recente en potentiële veranderingen in de populatie van de soort.

✔️ Niveau: Secundair onderwijs

✔️ Vakken: Natuurwetenschappen, wiskunde, STEM, digitale competenties,duurzaamheid, Nederlands, ruimtelijk bewustzijn

✔️ Partners: ESERO Belgium, ESA Education

Inhoud van de bundel 📖

Overzicht
Samenvatting van de activiteiten
Climate from Space
Klimaat en biodiversiteit: achtergrondinformatie

Activiteit 1: Kernideeën
Activiteit 2: Het meten van biodiversiteit
Activiteit 3: Lokale habitats

Leerlingen werkblad 1
Leerlingen werkblad 2
Leerlingen werkblad 3

Informatieblad 1

Links

Lesmateriaal secundair: Biodiversiteit en habitatverlies2025-09-15T11:07:41+02:00
12 sep 2025 sep 2025

Lesmateriaal basisonderwijs: Land in gevaar

2025-09-12T16:43:48+02:00

Lesmateriaal: Land in gevaar

De vooruitzichten voor het bestaan op kleine eilanden

In deze reeks activiteiten leren leerlingen over de oorzaken en mogelijke gevolgen van de stijging van de zeespiegel, terwijl ze tegelijkertijd wetenschappelijke basisvaardigheden ontwikkelen.

De eerste activiteit introduceert de context door na te denken over de mogelijke toekomst van het eiland Kiribati en is gekoppeld aan een oefening om instructieve schrijfvaardigheid te ontwikkelen.

Praktische activiteiten over twee van de belangrijkste factoren die bijdragen tot de stijging van het zeespiegel bieden de gelegenheid om te bespreken hoe modellen in de wetenschap worden gebruikt.

In de laatste activiteit gebruiken de leerlingen echte satellietgegevens om de temperatuur van het zeeoppervlak, veranderingen in de gemiddelde zeespiegel en de relatie daartussen te onderzoeken.

✔️ Niveau: Basisonderwijs

✔️ Vakken: Aardrijkskunde, ICT, Wetenschap en Techniek, Wiskunde, Nederlands

✔️ Partners: ESERO Belgium, ESA Education

Inhoud van de bundel 📖

Overzicht
Samenvatting van de activiteiten
Climate from Space
Klimaat en zeespiegel: achtergrondinformatie

Activiteit 1: Land in gevaar
Activiteit 2: Het smelten van ijs
Activiteit 3: het opwarmen van water
Activiteit 4: Warme en koude zeeën

Leerlingen werkblad 1
Leerlingen werkblad 2
Leerlingen werkblad 3
Leerlingen werkblad 4

Informatieblad 1

Links

Lesmateriaal basisonderwijs: Land in gevaar2025-09-12T16:43:48+02:00
12 sep 2025 sep 2025

Lesmateriaal basisonderwijs: Is ozon goed of slecht?

2025-09-12T16:34:12+02:00

Lesmateriaal: Is ozon goed of slecht?

De ontdekking van het in de ozonlaag van Antarctica

In deze reeks activiteiten leren de leerlingen over ozon en de effecten – goede en slechte – die het heeft op het leven op aarde. De eerste activiteit geeft een overzicht van deze effecten, schetst hoe ozon wordt gemeten en introduceert het verhaal van het gat in de ozonlaag van Antarctica. Er is een praktische activiteit waarbij de effectiviteit van zonnebrandcrème wordt onderzocht. In de laatste activiteit gebruiken de leerlingen echte satellietgegevens om na te gaan hoe de ozonconcentratie de afgelopen decennia over de hele wereld is veranderd.

✔️ Niveau: Basisonderwijs

✔️ Vakken: Aardrijkskunde, ICT, Wetenschap en Techniek, Wiskunde, Nederlands

✔️ Partners: ESERO Belgium, ESA Education

Inhoud van de bundel 📖

Overzicht
Samenvatting van de activiteiten
Climate from Space
Ozon in de atmosfeer: achtergrondinformatie

Activiteit 1: Waarom is ozon belangrijk?
Activiteit 2: Hoe goed is mijn zonnebrandcrème?
Activiteit 3: Het gat in de ozonlaag

Leerlingen werkblad 1
Leerlingen werkblad 2
Leerlingen werkblad 3

Informatieblad 1
Informatieblad 2

Links

Lesmateriaal basisonderwijs: Is ozon goed of slecht?2025-09-12T16:34:12+02:00
12 sep 2025 sep 2025

Lesmateriaal basisonderwijs: De waterkringloop

2025-09-12T16:19:07+02:00

Lesmateriaal: De waterkringloop

In deze reeks activiteiten zullen de leerlingen leren over de waterkringloop en in het bijzonder hoe water in de bodem bijdraagt aan de kringloop en reageert op veranderingen daarin. De eerste activiteit maakt gebruik van het verhaal van een sneeuwvlok om de waterkringloop te illustreren. Een reeks praktische activiteiten stelt de leerlingen in staat de processen van verdamping en condensatie van vrij water en water in de bodem nader te bekijken. In de laatste activiteit gebruiken de leerlingen echte satellietgegevens om de veranderingen in bodemvocht over de hele wereld in de afgelopen jaren te onderzoeken.

✔️ Niveau: Basisonderwijs

✔️ Vakken: Aardrijkskunde, ICT, Wetenschap en Techniek, Wiskunde

✔️ Partners: ESERO Belgium, ESA Education

Inhoud van de bundel 📖

Overzicht
Samenvatting van de activiteiten
Climate from Space
Klimaat en de waterkringloop: achtergrondinformatie

Activiteit 1: De waterkringloop vandaag en morgen
Activiteit 2: Onderzoek naar verdamping
Activiteit 3: Het onderzoeken van condensatie
Activiteit 4: Planten, bodem en de waterkringloop
Activiteit 5: Water in de bodem
Activiteit 6: Meten van water in de bodem vanuit de ruimte

Leerlingen werkblad 1
Leerlingen werkblad 2
Leerlingen werkblad 3
Leerlingen werkblad 4
Leerlingen werkblad 5
Leerlingen werkblad 6

Informatieblad 1

Links

Lesmateriaal basisonderwijs: De waterkringloop2025-09-12T16:19:07+02:00
12 sep 2025 sep 2025

Lesmateriaal secundair: Snelwegen van de oceaan

2025-09-12T14:21:24+02:00

Lesmateriaal: Snelwegen van de oceaan

Zeestromingen en het verband met klimaat

In deze reeks activiteiten zullen de leerlingen een multimedia module gebruiken om te leren over zeestromingen, de snelwegen van de oceanen, en hoe ze belangrijk zijn om het plaatselijke klimaat te begrijpen. Met behulp van een praktische activiteit zullen ze onderzoeken wat de oorzaak is van oceaanstromingen. Ze zullen ook satellietbeelden gebruiken om de temperatuur van het zeeoppervlak te analyseren en begrijpen waarom satellietwaarnemingen nuttig zijn voor het monitoren van zeestromingen.

✔️ Niveau: Secundair onderwijs

✔️ Vakken: Aardwetenschappen, STEM, digitale competenties, duurzaamheid, leercompetenties, ruimtelijk bewustzijn, sociaal-relationele competenties, chemie, fysica, wiskunde,…

✔️ Partners: ESERO Belgium, ESA Education

Inhoud van de bundel 📖

Info over het lespakket
Eindtermen
Activiteitenoverzicht

Inleiding
Achtergrond

Activiteit 1: Oceanen in beweging
Activiteit 2: Hoe kan water zinken?
Activiteit 3: Voel de hitte

Werkblad leerlingen
Links

Lesmateriaal secundair: Snelwegen van de oceaan2025-09-12T14:21:24+02:00
1 jul 2025 jul 2025

Lesmateriaal: Programmeer een klasgenoot om een missie op de maan te voltooien

2025-07-01T13:02:04+02:00

Lesmateriaal: Programmeer een klasgenoot om een missie op de maan te voltooien.

Missie op de maan

Deze activiteit laat de leerlingen kennismaken met logisch denken door het plannen, testen en uitvoeren van een eenvoudige missie op de maan. De leerlingen werken in tweetallen en spelen om de beurt de rol van “missiecontroleur” en “zwerver”. De ene leerling geeft commando’s waarmee de andere blindelings over het maanoppervlak kan navigeren. Ze moeten een vaste route volgen om obstakels te vermijden, opdrachten uitvoeren en veilig op hun eindbestemming aankomen.

✔️ Niveau: basisonderwijs

✔️ Vakken/eindtermen: Mens en maatschappij (Mens, Ruimte), Nederlands (Lezen, Spreken, Taalbeschouwing), Wiskunde (Meetkunde), Sociale vaardigheden (domein relatiewijzen), Lichamelijke opvoeding (Motorische competenties),

✔️ Partners: ESERO Belgium, ESA Education

Inhoud van de bundel 📖

Info over de lesbundel

Samenvatting van de activiteiten

Activiteit 1: Missieplanning

Activiteit 2: Ontwerp en test je missie

Activiteit 3: Kun je op de maan leven?

Werkbladen voor leerlingen

Links

Downloads – Lesmateriaal 👩‍🏫

Lesmateriaal: Programmeer een klasgenoot om een missie op de maan te voltooien2025-07-01T13:02:04+02:00
Go to Top