9 jul 2024 jul 2024

Lesmateriaal secundair: Zonsverduistering

2025-01-23T15:32:05+01:00

Lesmateriaal: Zonsverduistering 🌑

Elke zonsverduistering is een heel mooie opportuniteit als leerkracht en leerling om dit vanop de speelplaats te kunnen mee volgen, en zo verwonderd te geraken over de hemelfenomenen en het ontzagwekkend heelal. Dit pakket biedt activiteiten om het in de klas te hebben over deze kosmische dans van Zon, Aarde en Maan. De doelgroep is voornamelijk derde graad lager en eerste graad secundair onderwijs. De lesmaterialen werden gemaakt naar aanleiding van de gedeeltelijke zonsverduistering op 25 oktober 2022, maar kunnen uiteraard ook gebruikt worden voor toekomstige verduisteringen. We maken gebruik van activerende werkvormen.

✔️ Niveau: 3de graad basisonderwijs én 1ste graad secundair onderwijs

✔️ Vakken/eindtermen:

Basisonderwijs
Wetenschappen en techniek (Natuur)

Secundair onderwijs
Natuurwetenschappen

✔️ Partners: UGent Volkssterrenwacht Armand Pien, ESERO Belgium

✔️ Editie: oktober 2022

Inhoud van de bundel 📖

Zonsverduistering in 2D

  • Nodig (per leerling)
  • Doen: knutselen
  • Model om hemelmechanica uit te leggen
  • Hoe ontstaat een zonsverduistering

Zonsverduistering in 3D

  • Inleidend onderwijsleergesprek
  • Nodig (per leerling)
  • Doen
  • Onderwijsleergesprek: demonstratie maanfasen
  • Demonstratie zonsverduistering
  • Uitbreiding: demonstratie maansverduistering

De maan draait in ellipsen

  • Nodig
  • Doen

Soorten zonsverduistering

Zonsverduisteringen in de wereld

  • Nodig
  • Doen
  • Bewolkt … toch naar de zon kijken

Downloads 👩‍🏫

Zonsverduistering: lerarenhandleiding + leerlingenbundel

Laat je leerlingen zelf experimenteren met hemelmechanica van Aarde, Maan en Zon. Ze leren ook hoe een verduistering ontstaat. In deze cursus laten we zien hoe dat eenvoudig kan, zonder dat je als leerkracht specifieke voorkennis nodig hebt.

Lesmateriaal secundair: Zonsverduistering2025-01-23T15:32:05+01:00
9 jul 2024 jul 2024

Lesmateriaal secundair: Je eerste minisatelliet Arduino

2025-01-24T13:37:54+01:00

Lesmateriaal: Mijn eerste minisatelliet 💡

Een experiment op een onbemande vlucht voor absolute beginners. Coderen met Arduino of Raspberry Pi Pico.

Voor experimenten op een onbemande vlucht heb je basis elektronica nodig. In deze cursus leren absolute beginners om de luchtdruk en de temperatuur te meten via een Arduino microcontroller (tot 2022) of via een Raspberry Pi Pico (vanaf 2023). Je leert eenvoudige basisvaardigheden via enkele oefeningen.
Deze vaardigheden vormen een basis om deel te nemen aan projecten zoals ASGARD of CanSat. Hierin worden leerlingen uitgedaagd om een zelfbedacht experiment te lanceren met een stratosfeerballon of met een raket.

✔️ Niveau: secundair onderwijs én (toekomstige) ASGARD/CanSat deelnemers (ook leerkrachten)

✔️ Vakken/eindtermen: Technologie, informaticawetenschappen, STEM

✔️ Partners: KdG Hogeschool Antwerpen (2022), Ingegno/De Creatieve STEM (2023-2024), ESERO Belgium

✔️ Editie: eerste editie 2017, lessenreeks 2021-2022, tweede editie 2024

Inhoud van de bundel 📖

  • Een ruimtevaartmissie op school
  • Uit welke onderdelen bestaat een satelliet?
  • De hardware leren kennen: de microprocessor
  • De hardware leren kennen: perifere onderdelen
  • Programmeren
  • Solderen

Kalibratie en verwerking

De bundel is voorzien van een oplossingssectie die je steeds kan raadplegen na elke oefening

Downloads 👩‍🏫

Je eerste mini-satelliet (2017)

ESERO Belgium handleiding voor leraren, eerste editie, aangeboden als lesmateriaal bij de ESERO vorming. De gebruikte hardware is hier nog een Arduino microcontroller.

Je eerste mini-satelliet (2024)

ESERO Belgium handleiding voor leraren, nieuwe editie, aangeboden als lesmateriaal bij de ESERO vorming. Deze is volledig aangepast aan de nieuwe programmeertaal (Python) en de nieuwe hardware (Raspberry Pi Pico)

Presentatie van vorming november 2021 (Lessen)

Lessen Arduino van Julie Willems, KdG (les van 8+16+26 november)

Presentatie van vorming september 2023 (Lessen)

Lessen met de Raspberry Pico van Benny (Ingegno)

Een tip om je leerlingen te leren solderen

Op onderstaande link vind je stripverhalen, in vele talen, met instructies om te leren solderen.

Lesmateriaal secundair: Je eerste minisatelliet Arduino2025-01-24T13:37:54+01:00
9 jul 2024 jul 2024

Lesmateriaal secundair: leven zoeken op Mars

2025-01-24T09:46:22+01:00

Lesmateriaal: leven zoeken op Mars 👽

Zijn wij alleen in het heelal? Of is er buitenaards leven? En zo ja, kan dat dan op Mars zijn?

De vraag of er leven is buiten de Aarde en welk leven dat dan zou zijn, is één van de grootste wetenschappelijke en filosofische vragen van de mensheid. Ook je leerlingen houden zich hier graag mee bezig. Deze lessen over leven zoeken op Mars bieden een ontdekkingstocht in de achtergrondkennis die we nodig hebben als we met deze belangrijke vraag willen bezig zijn.

✔️ Niveau: 1ste en 2de graad secundair onderwijs

✔️ Vakken/eindtermen: Natuurwetenschappen, Filosofie

✔️ Partners: UCLL Lerarenopleiding, iSTEM inkleuren, SSVI in a box, ESERO Belgium

✔️ Editie: december 2021

Inhoud van de bundel 📖

  1. Vragen stellen over de ruimte en Mars
  2. Centrale verwonderingsvraag
  3. Bijlage: Onderzoekend leren
  4. Bijlage: Ontwerpend leren
  1. Filosofisch gesprek: Leven in de ruimte?
  2. Wat zijn de kenmerken van leven?
  3. Wat is nodig om leven te laten ontstaan?
  4. Leefbare zone bij een ster: Goldilockszone.
  5. De invloed van de atmosfeer
  6. Samenvattend.
  1. Hoe ver is Mars?
  2. De Astronomische Eenheid
  3. Machten van 10
  4. Schaalmodel van het zonnestelsel
  5. Reizen naar Mars
  6. Samenvattend

Bijlage: De schaalfactor berekenen met excel

  1. Kijken naar Mars.
  2. Het verschil tussen een ster en een planeet.
  3. Eigenschappen van een goede telescoop:
    De telescoop van Christiaan Huygens.
    De onderdelen van een telescoop.
    Eigenschappen van een goede telescoop
  4. Spiegels en lenzen in een telescoop:
    Vlakke spiegels.
    Sferische holle spiegels.
    Bolle lenzen.
    Stralengang bij een lenzentelescoop.
    Stralengang bij en spiegeltelescoop.
  5. De voor- en nadelen van spiegel- en lenzentelescopen:
    Lenzentelescopen.
    Spiegeltelescopen.
  6. Ontwerp en bouw van een eigen telescoop.
  7. Samenvattend

Is er water op Mars (geweest)? Geologisch onderzoek.

  1. Onderzoek op Mars
  2. Marsonderzoek met behulp van satellietbeelden:
    Satellietbeelden van Mars en de Aarde vergelijken
    Poolkappen op Mars.
  3. Wat vertelt de kleur van Mars over de aanwezigheid van water?
    Roest.
    De kleur van Mars.
    Is er water (geweest) op Mars?
  4. Zijn er nog andere gesteenten die op de aanwezigheid van water kunnen wijzen?
    Carbonaatgesteenten: Wat?
    Hoe ontstaan carbonaatgesteenten?
    Hoe kunnen we onderzoeken of een gesteente een carbonaatgesteente is?
    Onderzoek naar carbonaatgesteenten op Mars.
  5. Marsrovers
  6. Samenvattend
  1. De pitch.
  2. Leven op Mars en …. STEM-beroepen?!?
  3. Verklarende woordenlijst

Downloads – Lesmateriaal 👩‍🏫

Bouwsteen 0: Centrale verwonderingsvraag

Denk na over de uitgestrektheid van het heelal en onze plaats daarin, en stel vragen over de ruimte en Mars. Je maakt kennis met de centrale verwonderingsvraag voor dit thema.
In de bijlagen worden ook de principes van onderzoekend en ontwerpend leren nog eens herhaald.

Bouwsteen 1: Leven: wat? waar?

Denk na over:

  • De kenmerken van leven,
  • De voorwaarden nodig om leven te laten ontstaan
  • De omstandigheden waaronder buitenaards leven zou kunnen bestaan,
  • De gelijkenissen en verschillen tussen Mars en de Aarde en het belang ervan voor leven,
  • Mogelijk leven op Mars, vroeger en nu.

Bouwsteen 2: Hoe ver is Mars?

  • De grootteordes van de afstanden in ons zonnestelsel inschatten en hierbij machten van 10 gebruiken;
  • Leren wat de Astronomische Eenheid is en deze ook gebruiken;
  • Wat een schaalfactor is en hoe je een goede schaalfactor kiest;
  • Een correct schaalmodel van het zonnestelsel ontwerpen en realiseren volgens de principes van ontwerpend leren;
  • Excel leren gebruiken om handig een schaalfactor te berekenen;
  • Leren begrijpen wat de gevolgen van de afstand tussen de Aarde en Mars zijn voor het Marsonderzoek.

Bouwsteen 3: Kijken naar Mars?

  • Observeer de sterrenhemel met Stellarium;
  • Leer het verschil tussen een ster en een planeet;
  • Leer de belangrijkste onderdelen van een telescoop kennen;
  • Leer wat de eigenschappen van een goede telescoop zijn;
  • Leer dat er 2 belangrijke soorten telescopen bestaan: spiegeltelescopen en lenzentelescopen;
  • Leer de werking van de spiegel- en lenzentelescoop begrijpen;
  • Leer een belangrijke basiseigenschap van vlakke spiegels;
  • Onderzoek een belangrijke basiseigenschap van sferische holle spiegels;
  • Onderzoek een belangrijke basiseigenschap van bolle lenzen;
  • Leer op een geïnformeerde manier een keuze maken tussen de verschillende soorten telescopen;
  • Bouw zelf een telescoop volgens de principes van ontwerpend leren.

Bouwsteen 4: Geologisch onderzoek

  • Onderzoek de onderzoeksvraag: Is er water op Mars (geweest)?;
  • Bestudeer gericht satellietbeelden van Mars;
  • Leer wat droog ijs is;
  • Leer waarom Mars zijn typische kleur heeft;
  • Leer wat de kleur van Mars ons vertelt over de aanwezigheid van water;
  • Leer wat carbonaten zijn en hoe carbonaten ontstaan;
  • Onderzoek de aanwezigheid van carbonaten in gesteenten;
  • Leer wat carbonaten ons vertellen over de aanwezigheid van water op Mars;
  • Leer over Marsrovers en welke informatie ze ons kunnen geven over Mars.

Bouwsteen 5: Besluit

  • Samenvatten wat je bijgeleerd hebt;
  • Zicht krijgen op de verscheidenheid van STEM;
  • Aangeven wat jou ligt in STEM aan de hand van dit project;
  • Jouw STEM-profiel voor dit project opstellen;
  • Op zoek gaan naar beroepen die iets met STEM te maken.

Lesmateriaal secundair: leven zoeken op Mars2025-01-24T09:46:22+01:00
8 jul 2024 jul 2024

Lesmateriaal secundair: Climate detectives

2025-01-24T13:42:59+01:00

Lesmateriaal: Climate Detectives 🌍

Wie meedoet aan Climate Detectives kan de leerlingen best inleiden in het gekozen deelthema via inleidende lessen. ESA biedt lespakketten aan over verschillende klimaatgerelateerde thema’s, elk met activerende werkvormen waarin leerlingen zelf experimenteren. Ontdek hier welke van de internationale Climate Detectives lespakketten wij vertaald hebben in het Nederlands voor gebruik in je klas.

✔️ Niveau: secundair onderwijs

✔️ Vakken/eindtermen: Aardwetenschappen, biologie, STEM, digitale competenties, duurzaamheid, leercompetenties, ruimtelijk bewustzijn, sociaal-relationele competenties, chemie, fysica, wiskunde,

✔️ Partners: ESERO Belgium, ESA Education

Lessenlijst 📖

Lerarenhandleiding Climate Detectives

De verschillende onderzoeksfases uitgelegd

Deze gids is bedoeld om leerkrachten te helpen leerlingen te sturen en te ondersteunen bij het plannen en uitvoeren van een zinvol onderzoek naar een klimaatprobleem en te laten zien hoe zij een verschil kunnen maken. Deze aanpak bevordert transversale vaardigheden zoals kritisch denken, samenwerking, het oplossen van reële problemen en communicatie.

GO2: Snelwegen van de Oceanen

Zeestromingen en het verband met klimaat

In deze reeks activiteiten zullen de leerlingen een multimedia module gebruiken om te leren over zeestromingen, de snelwegen van de oceanen, en hoe ze belangrijk zijn om het plaatselijke klimaat te begrijpen. Met behulp van een praktische activiteit zullen ze onderzoeken wat de oorzaak is van oceaanstromingen. Ze zullen ook satellietbeelden gebruiken om de temperatuur van het zeeoppervlak te analyseren en begrijpen waarom satellietwaarnemingen nuttig zijn voor het monitoren van zeestromingen.

ESERO Belgium heeft dit pakket aangepast voor Vlaams onderwijs, onder meer door een lijst van Vlaamse eindtermen toe te voegen.

GO3: Het broeikaseffect

Opwarming van de aarde onderzoeken

Deze reeks activiteiten omvat praktische experimenten en de interpretatie van satellietbeelden voor een beter begrip van algemene effecten van de opwarming van de aarde.
In activiteit 1 maken de leerlingen een model om het broeikaseffect te demonstreren en aan te tonen dat een hoger koolstofdioxidegehalte (CO2) tot een hogere temperatuur leidt. Het experiment zal worden aangevuld met de interpretatie van satellietbeelden waarop het CO2-niveau van de aarde in verschillende perioden te zien is. De leerlingen zullen dan leren over enkele gevolgen van een versterkt broeikaseffect – het smelten van ijs en veranderende albedowaarden. De leerlingen zullen deze onderwerpen onderzoeken in activiteit 2 en 3.

ESERO Belgium heeft dit pakket aangepast voor Vlaams onderwijs, onder meer door een lijst van Vlaamse eindtermen toe te voegen.

GO4: Zee-ijs vanuit de ruimte

Onderzoek naar Arctisch zee-ijs en het verband met het klimaat

In deze reeks activiteiten onderzoeken de leerlingen het poolijs. Eerst zullen ze een praktische activiteit uitvoeren om uit te zoeken wat er gebeurt ‘als de oceaan bevriest’. Vervolgens zullen ze satellietbeelden gebruiken om de concentratie en de omvang van het zee-ijs te analyseren en te zien hoe deze parameters de afgelopen decennia zijn veranderd. Ze leren waar ter wereld zee-ijs te vinden is en analyseren actuele en langlopende satellietgegevens over de zee-ijsconcentratie in het Noordpoolgebied. Deze activiteit heeft betrekking op een van de belangrijkste indicatoren waarover wetenschappers beschikken om de klimaatverandering en de mogelijke gevolgen ervan te bestuderen.

ESERO Belgium heeft dit pakket aangepast voor Vlaams onderwijs, onder meer door een lijst van Vlaamse eindtermen toe te voegen.

GO5: Na de storm

De orkaan Matthew volgen en de gevolgen ervan analyseren

Deze activiteiten gebruiken het voorbeeld van orkaan Matthew om de toepassingen van aardobservatiegegevens bij het volgen van orkanen en het beoordelen van de nasleep ervan te verkennen. De leerlingen zullen leren hoe een orkaan zich ontwikkelt en welke gevolgen extreem weer kan hebben voor de samenleving. Ze zullen dit doen door satellietbeelden te vergelijken.
De activiteit kan worden uitgevoerd in een ICT-suite waarin de leerlingen zelfstandig leren over de beelden of kan worden onderwezen met behulp van een meer actieve leerstijl in de klas.

ESERO Belgium heeft dit pakket aangepast voor Vlaams onderwijs, onder meer door een lijst van Vlaamse eindtermen toe te voegen.

P15 Infrarode webcam hack

Infrarood licht gebruiken om de wereld op een nieuwe manier te observeren

Deze reeks van drie activiteiten zal de leerlingen in staat stellen het elektromagnetische spectrum te begrijpen en infrarode straling waar te nemen door een goedkope webcam aan te passen. Er wordt besproken hoe infraroodstraling kan worden gebruikt om informatie te verkrijgen die met zichtbaar licht niet beschikbaar is. De leerlingen zullen ook satellietbeelden analyseren en zo begrijpen waarom het nuttig is om in infrarood te “zien”.

ESERO Belgium heeft dit pakket aangepast voor Vlaams onderwijs, onder meer door een lijst van Vlaamse eindtermen toe te voegen.

Lesmateriaal secundair: Climate detectives2025-01-24T13:42:59+01:00
8 jul 2024 jul 2024

Lesmateriaal secundair: Climate Detectives – Natuurbranden

2025-01-24T13:46:15+01:00

Lesmateriaal: natuurbranden 🔥

Climate Detectives Casus

Elk schooljaar kan je klas als een detective een lokaal klimaatprobleem onderzoeken met feedback van een professionele wetenschapper, door mee te doe aan het project Climate Detectives. Om de leerkrachten te helpen bieden we vanaf september 2022 kant-en-klaar onderzoekjes aan, dat je min of meer kan nadoen in je eigen regio. Deze worden door ESERO Belgium ontwikkeld in samenwerking met het wetenschappelijk instituut VITO.

Deze casus focust op de natuurbranden als gevolg van klimaatverandering en maakt hierbij gebruik van satellietbeelden genomen door ESA’s Sentinel satellieten.

✔️ Niveau: secundair onderwijs

✔️ Vakken/eindtermen: Aardwetenschappen, biologie, STEM, digitale competenties, duurzaamheid, leercompetenties, ruimtelijk bewustzijn, sociaal-relationele competenties, chemie, fysica, wiskunde,

✔️ Partners: VITO Remote Sensing, ESERO Belgium

✔️ Editie: september 2022

Inhoud van de bundel 📖

① Drie projectfasen

② Goed om weten

③ Doel van deze cursus

Enkele belangrijke sleutelwoorden, termen en concepten

Klimaatverandering uitgelegd

Klimaatverandering: tips voor inleidende lessen

De PPM klok

Achtergrondinformatie natuurbranden

Het thema: Bekijk volgende informatieve filmpjes

Identificeer de onderzoeksvraag

Identificeer de onderzoeksgegevens

Het onderzoeksplan indienen

Gegevens verzamelen

Analyseren en conclusie: Conclusie

De voorliggende cursus heeft niet de ambitie om een voorbeeld-invulling te maken voor Fase 3 van het Climate detectives project. We rekenen hiervoor op de vrije invulling, creativiteit en diversiteit van de deelnemende teams.

Downloads 👩‍🏫

Onderzoeksproject bosbranden

Deze cursus is een hulpmiddel voor leraren die met hun leerlingenteam deelnemen aan het project Climate Detectives. We laten zien hoe je een concreet klimaatgebonden probleem – in dit geval bosbranden in België – kan onderzoeken met satellietdata, gecombineerd met waterpeildata gemeten op terrein. Voor de satellietdata wordt de Belgische viewer Terrascope gebruikt, een gratis online tool die niet alleen alle beschikbare satellietbeelden toont, maar ook gemakkelijk toelaat om de data te analyseren, beelden te exporteren, en op een eenvoudige manier een time-lapse te maken.

De cursus heeft ook een vrij uitgebreid deel ‘achtergrond’, waarin we tips geven om je leerlingen in te leiden in de klimaatproblematiek. Via onze wekelijkse “PPM klok” kan je je leerlingen bovendien helpen bewust maken van de actuele stand van zaken ivm wereldwijde klimaatverandering.

Lesmateriaal secundair: Climate Detectives – Natuurbranden2025-01-24T13:46:15+01:00
8 jul 2024 jul 2024

Lesmateriaal secundair: Climate Detectives – Overstromingen

2025-01-24T13:46:53+01:00

Lesmateriaal: Overstromingen 🌊

Climate Detectives Casus

Elk schooljaar kan je klas als een detective een lokaal klimaatprobleem onderzoeken met feedback van een professionele wetenschapper, door mee te doe aan het project Climate Detectives. Om de leerkrachten te helpen bieden we vanaf september 2022 kant-en-klaar onderzoekjes aan, dat je min of meer kan nadoen in je eigen regio. Deze worden door ESERO Belgium ontwikkeld in samenwerking met het wetenschappelijk instituut VITO. Deze eerste casus behandelt overstromingen in België aan de hand van zeer concrete gevallen uit het recente verleden. We maken gebruik van satellietgegevens en -beelden, en geven suggesties om het onderzoek aan te vullen met grondgebonden metingen.

✔️ Niveau: secundair onderwijs

✔️ Vakken/eindtermen: Aardwetenschappen, biologie, STEM, digitale competenties, duurzaamheid, leercompetenties, ruimtelijk bewustzijn, sociaal-relationele competenties, chemie, fysica, wiskunde,

✔️ Partners: VITO Remote Sensing, ESERO Belgium

✔️ Editie: september 2022

Inhoud van de bundel 📖

① Drie projectfasen

② Goed om weten

③ Doel van deze cursus

Enkele belangrijke sleutelwoorden, termen en concepten

Klimaatverandering uitgelegd

Klimaatverandering: tips voor inleidende lessen

De PPM klok

Overstromingsproblematiek in Vlaanderen

Het thema: Bekijk de overstromingen op kaart

Het thema in de media

Het thema in rapporten en databanken

Identificeer de onderzoeksvraag

Identificeer de onderzoeksgegevens

Het onderzoeksplan indienen

Gegevens verzamelen

Ordenen en beheren van gegevens

Analyseren en conclusie: Analyseren

Analyseren en conclusie: Conclusie

De voorliggende cursus heeft niet de ambitie om een voorbeeld-invulling te maken voor Fase 3 van het Climate detectives project. We rekenen hiervoor op de vrije invulling, creativiteit en diversiteit van de deelnemende teams.

Downloads 👩‍🏫

Onderzoeksproject overstromingen

Deze cursus is een hulpmiddel voor leraren die met hun leerlingenteam deelnemen aan het project Climate Detectives. We laten zien hoe je een concreet klimaatgebonden probleem – in dit geval overstromingen in 2021 in de IJzervallei – kan onderzoeken met satellietdata, gecombineerd met waterpeildata gemeten op terrein. Voor de satellietdata wordt de Belgische viewer Terrascope gebruikt, een gratis online tool die niet alleen alle beschikbare satellietbeelden toont, maar ook gemakkelijk toelaat om de data te analyseren, beelden te exporteren, en op een eenvoudige manier een time-lapse te maken.

De cursus heeft ook een vrij uitgebreid deel ‘achtergrond’, waarin we tips geven om je leerlingen in te leiden in de klimaatproblematiek. Via onze wekelijkse “PPM klok” kan je je leerlingen bovendien helpen bewust maken van de actuele stand van zaken ivm wereldwijde klimaatverandering.

Lesmateriaal secundair: Climate Detectives – Overstromingen2025-01-24T13:46:53+01:00
8 jul 2024 jul 2024

Lesmateriaal secundair: Moon Camp thematische lessen

2025-01-24T13:47:32+01:00

Lesmateriaal: Moon Camp 🌚

Wie meedoet aan het STEM project Moon Camp kan de leerlingen best inleiden in het thema Maan- en ruimtereizen via inleidende lessen. ESA biedt lespakketten aan over verschillende klimaatgerelateerde thema’s, elk met activerende werkvormen waarin leerlingen zelf experimenteren. Ontdek hier welke van de internationale Moon Camp lespakketten wij vertaald hebben in het Nederlands voor gebruik in je klas.

✔️ Niveau: secundair onderwijs

✔️ Vakken/eindtermen: Aardwetenschappen, biologie, STEM, digitale competenties, duurzaamheid, leercompetenties, ruimtelijk bewustzijn, sociaal-relationele competenties, chemie, fysica, wiskunde,

✔️ Partners: UGent Volkssterrenwacht Armand Pien, ESERO Belgium, ESA Education

✔️ Editie: 2019

Lessenlijst 📖

B10 Ruimtebeertjes

Lab-ervaring met beerdiertjes (Tardigrada).

In deze reeks experimentele activiteiten onderzoeken de leerlingen de overlevingsmogelijkheden van beerdiertjes (tardigrada), ook bekend als waterberen. Ze onderzoeken hoe ze beerdiertjes kunnen verzamelen en welke extreme omstandigheden ze in het lab kunnen simuleren. Ze zullen verzamelde tardigrada blootstellen aan deze extreme omstandigheden en tot een conclusie komen over in welke omgevingen ze kunnen overleven. Het doel van deze bron is te testen of tardigrada bestand zijn tegen extreme milieuomstandigheden en hun overlevingsvermogen te koppelen aan de ruimteomgeving.

Voordat je met deze activiteit begint, raden wij je aan de activiteit “Kan het leven overleven in een vreemde omgeving?” te voltooien, die een inleiding geeft tot het leven in extreme omgevingen. Dit pakket kan je hier vinden (momenteel alleen in het Engels).

ESERO Belgium heeft dit pakket aangepast voor Vlaams onderwijs, onder meer door een lijst van Vlaamse eindtermen toe te voegen.

P09 Energie uit zonlicht

Ruimteonderzoek met zonne-energie.

In deze reeks activiteiten leren leerlingen over twee concepten die van invloed zijn op het ontwerp van zonnepanelen voor ruimtemissies: de omgekeerde kwadratenwet en de invalshoek. De leerlingen voeren twee eenvoudige onderzoeken uit met een fotovoltaïsche cel (zonnecel) en een lichtbron. Eerst meten ze hoe het door de zonnecellen geproduceerde vermogen varieert met de afstand tot de lichtbron en proberen ze experimenteel de omgekeerde kwadratenwet voor lichtintensiteit te achterhalen. Vervolgens voeren de leerlingen een tweede experiment uit om de afhankelijkheid van het vermogen van de zonnecel van de invalshoek te onderzoeken. Ten slotte zullen ze deze concepten toepassen op echte ESA-ruimtemissies.

ESERO Belgium heeft dit pakket aangepast voor Vlaams onderwijs, onder meer door een lijst van Vlaamse eindtermen toe te voegen.

Lesmateriaal secundair: Moon Camp thematische lessen2025-01-24T13:47:32+01:00
8 jul 2024 jul 2024

Lesmateriaal: De slimme Fetchrover op Mars

2025-01-24T11:03:23+01:00

Lesmateriaal: de slimme Fetchrover op Mars 🧪

Haal Mars-samples van Perseverance op met de fetch rover met behulp van AI (beeldherkenning). Perseverance is een NASA Marsrover die sinds 2021 bodemstaaltjes neemt in de Jezero krater. De staaltjes (‘samples’) worden in gesloten buisjes op de grond gelegd, en later opgehaald door een ‘fetch rover’ om tenslotte terug te brengen naar de Aarde: de Mars Sample Return missie.

De leerlingen gaan de camera van de Fetch rover zo programmeren dat hij automatisch bij elk camerabeeld kan zeggen of er een sample te zien is of niet.

Zowel de oefening over het trainen van de AI beeldherkenning als het programmeren is heel eenvoudig, en kan uitgevoerd worden door leerlingen (en leraren) zonder voorkennis.

✔️ 2 Niveau-opties: 10-14 jaar (scratch blokcode) // 14-18 jaar (Python)

✔️ Vakken/eindtermen:

Basisonderwijs
Wetenschappen en Techniek (Techniek), ICT, Sociale vaardigheden (samenwerking)

Secundair onderwijs
STEM, informaticawetenschappen, sociaal-relationele competenties

✔️ Partners:La scientothèque, ESERO Belgium

✔️ Editie: april 2023

Inhoud van de bundel 📖

❶ Inleiding

❷ Teachable machine

❸ Interface om het model te trainen

❹ Klassen kiezen

❺ Voorbeeld : een gezicht sorteerder

❻ Modelleren en testen

❼ Modellen exporteren

❽ Herkenning van samples op Marsbodem

❶ Overzicht

❷ Adacraft

❸ Een Adacraft project maken.

❹ Laat de ster spreken.

❺ Verander de ster in een Marsrover

❻ Voorwaarden en lussen.

❼ Camera activering en bewegingsdetectie.

❽ Beeldherkenning met Teachable Machine-model

Dit deel is nog niet klaar, maar wordt binnenkort gepubliceerd.

Downloads 👩‍🏫

Lerarenhandleiding: De slimme fetch rover op Mars

Download hier het cursusmateriaal: de handleiding voor leraren. Deze bundel bevat de volledige workshop:

Fase 1: Het model trainen voor beeldherkenning

Fase 2a: De rover programmeren met Scratch blokcode

Fase 2b: De rover programmeren met Python (nog niet beschikbaar, wordt binnenkort aangevuld).

Lesmateriaal: De slimme Fetchrover op Mars2025-01-24T11:03:23+01:00
8 jul 2024 jul 2024

Lesmateriaal: Vrouwen in de ruimte

2025-01-24T11:10:35+01:00

Lesmateriaal: Vrouwen in de ruimte 💁‍♀️

Neil Armstrong, Joeri Gagarin of Dirk Frimout. Het zijn allemaal namen die iedereen spontaan aan de ruimtevaart doen denken. Helaas is dit niet het geval bij vrouwen als Valentina Tereshkova, Sally Ride of Judith Resnik.

Het aantal vrouwen in de ruimte ligt nog altijd spectaculair veel lager dan het aantal mannen. Dit zie je ook aan het aantal vrouwen in de opleiding tot astronaut. In 2021 was van de 8.400 aanmeldingen die ESA ontving, slechts 15,5 procent een vrouw.

Het gebrek aan vrouwelijke astronauten houdt het clichébeeld van de mannelijke astronaut in stand. Maar door een lessenreeks over vrouwelijke astronauten kan de cirkel doorbroken worden.

✔️ Niveau: basisonderwijs én secundair onderwijs

✔️ Vakken/eindtermen:

Basisonderwijs
Mens en maatschappij

Secundair onderwijs
Burgerschap, historisch bewustzijn, sociale wetenschappen, gedragswetenschappen

✔️ Partners: ESERO Belgium, stagiaires Care Schreurs en Sarah Feys

✔️ Editie: juli 2023

Inhoud van de bundel 📖

Beschrijving: De leerlingen maken een mentale voorstelling van een astronaut

Resultaat: De leerlingen weten wat een astronaut is
Vereisten: Geen
Tijd: 5 minuten

Beschrijving: De leerlingen maken een collage over de ruimtevaart
Resultaat: De leerlingen beseffen dat ze bij het denken aan een wetenschapper vaak aan een man denken
Vereisten: Geen
Tijd: 10 minuten

Beschrijving: De leerlingen brainstormen over het verschil in aanwezigheid tussen mannen en vrouwen.
Resultaat: De leerlingen kunnen oorzaken geven van de ongelijke aanwezigheid van mannen en vrouwen in de wetenschap.

Vereisten: Lesfase 2 moet doorlopen zijn.
Tijd: 5 minuten

Beschrijving: De leerlingen bekijken een video over het verschil in aanwezigheid tussen mannen en vrouwen.
Resultaat: De leerlingen kunnen oorzaken geven van de ongelijke aanwezigheid van mannen en vrouwen in de wetenschap.

Vereisten: Lesfase 3 moet doorlopen zijn.

Tijd: 15 minuten

Beschrijving: Leerlingen bespreken mannelijke en vrouwelijke stereotypes.
Resultaat: Leerlingen halen stereotypes onderuit en krijgen een besef dat dit verkeerd is.
Vereisten: Geen
Tijd: 15 minuten

Beschrijving: De leerlingen bekijken een video over vrouwen in de ruimte en beantwoorden vragen.
Resultaat: Leerlingen maken kennis met belangrijke vrouwen in de ruimtevaart.

Vereisten: Geen
Tijd: 15 minuten

Beschrijving: De leerlingen maken een creatieve voorstelling van een getrokken vrouw.
Resultaat: Leerlingen maken kennis met belangrijke vrouwen in de ruimtevaart.
Vereisten: Geen
Tijd: 50 minuten uitwerking, 50 minuten presentatie

Beschrijving: De leerlingen maken een quiz over vrouwen in de ruimte.
Resultaat: Leerlingen maken kennis met belangrijke vrouwen in de ruimtevaart.
Vereisten: Lesfase 8 moet doorlopen zijn.
Tijd: 20 minuten

Beschrijving: De leerlingen kunnen tussen opdrachten aan een woordpuzzel werken.

Resultaat: De leerlingen maken kennis met woorden over de ruimtevaart.
Vereisten: Geen

Tijd: 10 minuten (kan tussen de andere lesfases)

  • Mens en maatschappij – Mens – Ik en mezelf: 1.2.
    De leerlingen kunnen beschrijven wat ze voelen en wat ze doen in een concrete situatie en kunnen illustreren dat zowel hun gedrag als hun gevoelens situatie gebonden zijn.
  • Mens en maatschappij – Maatschappij – sociaal-economische verschijnselen: 2.1.
    De leerlingen kunnen illustreren dat verschillende vormen van arbeid verschillend toegankelijk zijn voor mannen en vrouwen en verschillend gewaardeerd worden.
  • Sociale vaardigheden – Domein relatiewijzen – relatiewijzen: 1.2
    De leerlingen kunnen in omgang met anderen respect en waardering opbrengen.

1ste graad A-stroom

  • 1.16 (attitudinaal) De leerlingen uiten hun gevoelens respectvol –
  • 2.1 (BG) De leerling haalt het onderwerp en relevante informatie uit geschreven en gesproken niet-fictionele teksten in functie van doelgerichte informatieverwerking en communicatie.
  • 2.4 De leerlingen selecteren relevante informatie in geschreven en gesproken teksten in functie van doelgerichte informatieverwerking en communicatie.
  • 2.5 De leerlingen nemen eenvoudige notities bij het lezen en beluisteren van teksten in functie van doelgerichte informatieverwerking en communicatie.
  • 5.2 (attitudinaal) De leerlingen houden in interacties rekening met de opvattingen, fysieke en mentale grenzen en emoties van anderen
  • 7.4 De leerlingen lichten de mechanismen van vooroordelen, stereotypering, machtsmisbruik en groepsdruk toe.
  • 7.6 De leerlingen onderscheiden zowel onverdraagzaamheid als discriminatie in de samenleving.
  • 7.7 De leerlingen onderbouwen een eigen mening over maatschappelijke gebeurtenissen, thema’s en trends met betrouwbare informatie en geldige argumenten.

1ste graad B-stroom

  • 1.16 (attitudinaal) De leerlingen uiten hun gevoelens respectvol
  • 2.1 (BG) De leerling haalt het onderwerp en relevante informatie uit geschreven en gesproken niet-fictionele teksten in functie van doelgerichte informatieverwerking en communicatie.
  • 2.4 De leerlingen selecteren relevante informatie in geschreven en gesproken teksten in functie van doelgerichte informatieverwerking en communicatie.
  • 2.5 De leerlingen nemen eenvoudige notities bij het lezen en beluisteren van teksten in functie van doelgerichte informatieverwerking en communicatie.
  • 5.2 (attitudinaal) De leerlingen houden in interacties rekening met de opvattingen, fysieke en mentale grenzen en emoties van anderen
  • 7.4 De leerlingen lichten de mechanismen van vooroordelen, stereotypering, machtsmisbruik en groepsdruk toe.
  • 7.6 De leerlingen onderscheiden zowel onverdraagzaamheid als discriminatie in de samenleving.
  • 7.7 De leerlingen onderbouwen een eigen mening over maatschappelijke gebeurtenissen, thema’s en trends met betrouwbare informatie en geldige argumenten.

Downloads 👩‍🏫

Leraren handleiding Vrouwen in de ruimte

In deze handleiding vind je de uitleg en achtergrondinformatie terug om de verschillende lesfases uit te voeren.
De bundel bevat linken naar de padlet, video’s etc.
Achteraan in de bundel zijn er invulbladen en opdrachtenbladen voor de leerlingen.
Bij elke vragenbundel is er ook een antwoordenbundel voor de leerkracht.

Handleiding tijdelijk niet beschikbaar.

Quiz Vrouwen in de ruimte

Dit is de Quiz voor fase 9 met vragen en antwoorden.

Kaartjes deel 1 Vrouwen in de ruimte

Deze kaartjes horen bij lesfase 8.
Het is de bedoeling deze kaartjes af te drukken en uit te knippen.

Kaartjes deel 2 Vrouwen in de ruimte

Deze kaartjes horen bij lesfase 8.
Het is de bedoeling deze kaartjes af te drukken en uit te knippen.

Lesmateriaal: Vrouwen in de ruimte2025-01-24T11:10:35+01:00
8 jul 2024 jul 2024

Lesmateriaal secundair: Astro Pi – Workshop Astro Pi Mission Zero

2025-01-24T11:26:10+01:00

Lesmateriaal: Astro Pi Mission Zero workshop 👾

Een introductie in de wereld van programmeren met Python.

Het doel van dit lespakket is om de leerlingen een eerste kennismaking te geven met de codeertaal Python. Dit doen ze door een simulatie van een Astro Pi computer te coderen op een internetapplicatie. De verschillende codeonderdelen worden stapsgewijs aangebracht om de nodige denkwijze bij coderen te stimuleren.

✔️ Niveau: 3de graad basisonderwijs én alle graden secundair onderwijs

✔️ Vakken/eindtermen:

Basisonderwijs
Wetenschappen en Techniek (Techniek), ICT

Secundair onderwijs
STEM, informaticawetenschappen

✔️ Partners: ESERO Belgium

✔️ Editie: juni 2024

Inhoud van de bundel 📖

  • Doel
  • Waarom Pythoncode in het onderwijs?
  • Account voor de leerkracht
  • Klasopstelling
  • Computers die de leerlingen mogen gebruiken
  • Inleiding
    • Doel van de dag
    • Wat is een astro Pi?
    • Een Astro Pi in het ISS v.s. in de klas
    • Wat is programmeren in Python?
    • Voorbeelden van Python in het dagelijkse leven
  • Instructie & Verwerking
    • Herhaling van de opdracht: tonen van de simulatie
    • Overlopen van de code op hun blaadje
    • Openen van de simulator op hun computer
    • Verschillende # noteren in de code
    • Liberaries
    • STAP 1: Kleuren aanmaken
    • STAP 2: Maak een tekening
    • STAP 3: Toon op display en sleep
    • EERSTE RUN TEST
    • STAP 4: Kleuren waarnemen met een sensor
    • TWEEDE RUN TEST
    • STAP 5: Loop
    • DERDE RUN TEST
    • STAP 6: Stopscherm
    • VIERDE RUN TEST
  • Afronding
    • Code indienen
    • Toonmoment
  • OPGELET
1️⃣ Vrije val (Terminale snelheid)

2️⃣ Parachutes, wat een weerstand!

3️⃣ Het belang van de vorm

4️⃣ Traag maar gestaag is het winnende concept

1️⃣ Vrije val

2️⃣ Parachutes, wat een weerstand!

3️⃣ Het belang van de vorm

4️⃣ Slow and steady wins the race

Downloads 👩‍🏫

Workshop Astro Pi Mission Zero (lerarengids)

In deze lerarengids wordt je alles stap voor stap uitgelegd zodat je je leerlingen zo goed mogelijk kan begeleiden bij het uitvoeren van deze missie.

Lesmateriaal_BO_SEC_Workshop Astro Pi_Spiekblaadje

Workshop Astro Pi Mission Zero: Spiekblaadje voor de leerlingen

In dit spiekblaadje kunnen de leerlingen de verschillende stappen in de code terugvinden. Ze kunnen dit blaadje gebruiken om de ‘lege code’ in te vullen en later over te typen in de simulator.

2024_Lesmateriaal_BO_SEC_Workshop Astro Pi Mission Zero_Ppt-voorpagina_ESERO BE VL

Workshop Astro Pi Mission Zero: PowerPoint

Deze PowerPoint ondersteund de leerkracht bij het begeleiden van de leerlingen tijdens de oefeningen.
De verschillende onderdelen van de lerarengids worden met duidelijke beelden aangevuld.

Lesmateriaal secundair: Astro Pi – Workshop Astro Pi Mission Zero2025-01-24T11:26:10+01:00
Go to Top